پلن B ایران و معادلات پیش رو

به گزارش گروه رسانه ای شرق، در آستانه نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که از ۱۹ تا ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ برگزار خواهد شد، تحرکات دیپلماتیک ایران بار دیگر نشان‌دهنده معادلات معنادار است. دیدار اخیر میخائیل اولیانوف، نماینده دائم روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین، با رضا نجفی، سفیر و نماینده جدید ایران نزد دفتر اروپایی سازمان ملل متحد، و نماینده چین، به همراه گفت‌وگوهای کاظم غریب‌آبادی، معاون حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه ایران، با سفرای روسیه و چین در تهران، از هماهنگی نزدیک این سه کشور برای مواجهه با چالش‌های پیش‌رو حکایت دارد.

هماهنگی سه‌جانبه ایران، روسیه و چین

دیدار اولیانوف با نجفی و نماینده چین در وین، که به گفته او در شبکه اجتماعی ایکس «قالبی بسیار مفید» برای هماهنگی مواضع بوده، نشان‌دهنده عمق همکاری‌های استراتژیک میان تهران، مسکو و پکن است. این قالب سه‌جانبه، که پیش‌تر نیز در مذاکرات مرتبط با برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ اثربخشی خود را نشان داده، به ایران امکان می‌دهد تا با تکیه بر حمایت دو قدرت جهانی، در برابر فشارهای سیاسی و تهدیدات تروئیکای اروپایی برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه ایستادگی کند. دیدارهای غریب‌آبادی با سفرای روسیه و چین در تهران نیز، که با تمرکز بر تقویت همکاری‌ها در چارچوب سازمان‌های بریکس و شانگهای انجام شد، نشان‌دهنده نگاه ایران به تقویت ائتلاف‌های شرقی در برابر رویکرد تقابلی غرب است.

این هماهنگی‌ها در شرایطی انجام می‌شود که رویترز به نقل از منابع ایرانی از احتمال بازگشت ایران به «پلن B» سخن گفته است؛ راهبردی که بر ادامه سیاست‌های پیش از مذاکرات، اجتناب از تشدید تنش و تقویت روابط با متحدانی چون روسیه و چین تأکید دارد. این رویکرد، که ریشه در عقلانیت دیپلماتیک ایران دارد، نه‌تنها از تشدید تنش‌های غیرضروری جلوگیری می‌کند، بلکه با تقویت پیوندهای استراتژیک با مسکو و پکن، سپری محکم در برابر فشارهای غرب ایجاد می‌کند.

تهران و مدیریت خطوط قرمز

مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در رم، که به گفته غریب‌آبادی در دیدار با سفرای روسیه و چین مورد بحث قرار گرفت، همچنان با موانعی جدی مواجه است. خطوط قرمز ایران، به‌ویژه در موضوع غنی‌سازی اورانیوم برای مقاصد صلح‌آمیز، غیرقابل مذاکره است. وندی شرمن، دیپلمات ارشد پیشین آمریکا، نیز اذعان کرده که متقاعد کردن تهران به کنار گذاشتن برنامه غنی‌سازی «غیرممکن» است. این موضع، که ریشه در حق حاکمیتی ایران برای استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای دارد، نشان‌دهنده اقتدار و استقلال تهران در برابر فشارهای خارجی است.

ادعاهای مطرح‌شده توسط رویترز مبنی بر درخواست غرب برای انتقال ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران به خارج یا مذاکره درباره برنامه موشکی، بار دیگر با مخالفت ایران مواجه شده است. تهران نه‌تنها این خواسته‌ها را رد کرده، بلکه با تأکید بر لزوم ارائه ضمانت‌های معتبر از سوی آمریکا برای پایبندی به هرگونه توافق آتی، نشان داده که از تجربه خروج یک‌جانبه واشنگتن از برجام در سال ۲۰۱۸ درس گرفته است. این هوشیاری، همراه با هماهنگی با متحدان استراتژیک، ایران را در موقعیت برتری در مذاکرات قرار داده است.

چالش تروئیکای اروپایی

تروئیکای اروپایی (فرانسه، انگلیس و آلمان) با طرح تهدید فعال‌سازی مکانیسم ماشه تا پیش از انقضای قطعنامه ۲۲۳۱ در اکتبر ۲۰۲۵، سعی در اعمال فشار بر ایران دارند. به ادعای رویترز، این سه کشور ممکن است در صورت عدم پیشرفت مذاکرات، در ماه آگوست به این مکانیسم متوسل شوند. بااین‌حال، ایران با تکیه بر دیپلماسی فعال و هماهنگی با روسیه و چین، این تهدید را به فرصتی برای تقویت موضع خود تبدیل کرده است. دیدارهای اخیر در وین و تهران نشان می‌دهد که ایران نه‌تنها در برابر فشارهای تروئیکا منفعل نیست، بلکه با ایجاد ائتلاف‌های قوی‌تر، آماده خنثی‌سازی هرگونه اقدام خصمانه است. ایران با اجتناب از تشدید تنش، همان‌طور که رویترز گزارش داده در «پلن B»، نشان داده که به دنبال صلح و ثبات منطقه‌ای است، اما این صلح به معنای تسلیم در برابر فشارهای خارجی نیست. تهران با تکیه بر توان داخلی و حمایت متحدان خود، آماده دفاع از حقوق خود در برابر هرگونه تهدید، از جمله مکانیسم ماشه یا اقدامات خصمانه غرب، است.

تحرکات دیپلماتیک اخیر ایران، از دیدار اولیانوف و نجفی در وین تا گفت‌وگوهای غریب‌آبادی در تهران، نشان‌دهنده عمق استراتژیک و هوشمندی ایران در مدیریت چالش‌های بین‌المللی است. هماهنگی با روسیه و چین، به‌عنوان دو قدرت جهانی، نه‌تنها سپری در برابر فشارهای غرب ایجاد کرده، بلکه به ایران امکان داده تا با اقتدار از حقوق هسته‌ای خود دفاع کند. در آستانه نشست شورای حکام، این دیپلماسی فعال پیامی روشن به غرب دارد که ایران نه‌تنها در برابر تهدیدات تسلیم نخواهد شد، بلکه با تقویت ائتلاف‌های خود، آماده نقش‌آفرینی فعال‌تر در نظم نوین جهانی است. این رویکرد، در راستای منافع ملی و عزت ایران، گامی بلند در جهت تحقق ثبات و عدالت در منطقه و جهان است.