مذاکرات ایران و اروپا مکانیسم ماشه یا توافق؟

به گزارش گروه رسانه ای شرق؛  گفت‌و‌گو‌ها میان دیپلمات‌های جمهوری اسلامی ایران و تروئیکای اروپایی یعنی فرانسه، آلمان و بریتانیا ابتدا قرار بود در ۲ مه و یک روز پیش از دور چهارم مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا برگزار شود، اما پس از تعویق گفت‌و‌گو‌های تهران و واشنگتن، مذاکرات با اروپایی‌ها نیز به تعویق افتاد.

علت تعویق گفتگوی میان ایران و تروئیکای اروپایی این بود که فرانسه، آلمان و بریتانیا در ابتدا نگران بودند که چنین مذاکراتی ممکن است منجر به ایجاد مسیری جدید و در نتیجه به حاشیه راندن مذاکرات تهران و واشنگتن شود. با این حال، آنها در نهایت حفظ گفت‌و‌گو با تهران و تاکید مجدد بر دیدگاهشان نسبت به چارچوب توافق هسته‌ای احتمالی را به نفع خود دانستند و تصمیم به برگزاری مذاکرات گرفتند.

جمهوری اسلامی ایران نیز با هدف باز نگه داشتن گزینه‌های خود و همچنین ارزیابی موضع قدرت‌های اروپایی در قبال بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل مشتاق به برگزاری این مذاکرات است.

عباس عراقچی، وزیر خارجه طی یادداشتی که روز شنبه در مجله فرانسوی «لوپوئن» منتشر شد، تروئیکای اروپایی را به «انفعال» در قبال مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا متهم کرده و تهدید کرده بود که استفاده از سازوکار «ماشه» در برجام و بازگرداندن تحریم‌ها نه تنها به نقش‌آفرینی اروپا در توافق هسته‌ای با تهران پایان می‌دهد، بلکه منجر به تشدید تنش‌های بی‌بازگشت خواهد شد.

آقای عراقچی نوشته بود: «چنین راهبرد تقابلی ممکن است به بحران جهانی در زمینه اشاعه تسلیحات هسته‌ای منجر شود که در درجه اول گریبان‌گیر خود اروپایی‌ها خواهد بود.»

این درحالی است که وزرای خارجه و رهبران فرانسه، آلمان و بریتانیا در چند هفته اخیر بار‌ها پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران را تهدید جدی برای قلمروی سرزمینشان دانسته و تهدید کرده‌اند که سازوکار ماشه را به کار برند.

ژان نوئل بارو، وزیر خارجه فرانسه روز ۱۴ آوریل و پس از برگزاری نخستین دور مذاکرات ایران و آمریکا ضمن استقبال از این مذاکرات گفته بود: «آمریکا آخر هفته گذشته گفت‌و‌گو‌هایی را با ایران آغاز کرده است و ما از این رویکرد بسیار استقبال می‌کنیم، اما با دوستان و شرکای بریتانیایی و آلمانی خود مراقب خواهیم بود که مذاکرات احتمالی کاملا منطبق با منافع امنیتی ما در قبال برنامه هسته‌ای ایران باشد؛ برنامه‌ای که برای خاک فرانسه و اروپا یک تهدید جدی به شمار می‌رود.»

روابط تروئیکای اروپایی با ایران در یک سال گذشته تیره‌تر شده است. سه قدرت اروپایی در این مدت به دلیل حمایت تهران از روسیه در جنگ اوکراین، تحریم‌های جدیدی را علیه تهران وضع کرده‌اند.

مدیران۲

از سوی دیگر تهران نیز می‌گوید که کشور‌های اروپایی به خروج آمریکا از برجام واکنش مناسب نشان ندادند و مزایای اقتصادی وعده داده شده در چارچوب برجام هرگز تحقق نیافته است.

آقای عراقچی در یادداشت خود در «لوپوئن» با اشاره به لغو قرارداد‌های شرکت‌های اروپایی با نهاد‌های اقتصادی ایرانی پس از خروج آمریکا از برجام و وضع تحریم‌های ایالات متحده علیه تهران، نوشت که اروپا باید در قبال خروج آمریکا از برجام قاطعیت نشان می‌داد، اما تروئیکای اروپایی در آن زمان واکنش درخور نشان نداد. «مزایای اقتصادی وعده‌داده‌شده در چارچوب برجام هرگز تحقق نیافت و شرکت‌های اروپایی ترجیح دادند به جای رعایت تعهدات دولت‌هایشان به تحریم‌های آمریکا پایبند بمانند.»

اگرچه قدرت‌های اروپایی در مذاکرات کنونی ایران و آمریکا شرکت ندارند، اما تلاش کرده‌اند که با هدف تصمیم‌گیری برای استفاده از سازوکار «ماشه» در هماهنگی نزدیک با واشنگتن عمل کنند.

به گزارش رویترز به نقل از دیپلمات‌ها، تروئیکای اروپایی درصورت عدم دستیابی به توافق با ایران تا ماه اوت، احتمالا با فعال کردن سازوکار «ماشه» تحریم‌ها را باز می‌گردانند.

تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل که با امضای برجام در سال ۲۰۱۵ برداشته شدند، شامل تحریم‌های تسلیحاتی، هسته‌ای و موشکی، افراد و نهاد‌ها و مالی و بانکی است. کشور‌های عضو برجام در صورت نقض توافق از سوی ایران می‌توانند با فعال کردن مکانیسم «ماشه» بدون نیاز به رای‌گیری مجدد این تحریم‌ها را بازگردانند.

تهران قدرت‌های اروپایی را به سوءاستفاده از این سازوکار به عنوان ابزار فشار دیپلماتیک متهم می‌کند.