5 حادثه‌ای که زمین را تغییر می‌دهد
دویل رایس مطلبی در یواس‌ای‌تودی درباره گرم‌شدن سیاره زمین و تأثیرات آن منتشر کرده که شهریار خواجیان آن را ترجمه کرده است.
دویل رایس مطلبی در یواس‌ای‌تودی درباره گرم‌شدن سیاره زمین و تأثیرات آن منتشر کرده که شهریار خواجیان آن را ترجمه کرده است.
بنا بر یک گزارش که به‌تازگی منتشر شد، زمین به طرز خطرناکی به چندین «چرخشگاه» آب و هوایی نزدیک می‌شود. این نقاط بی‌بازگشت، لحظات مشخصی هستند حاکی از اینکه که سیاره ما به‌قدری گرم شده که برخی پیامدهای آن بازگشت‌ناپذیر شده‌اند. این گزارش با نگاهی به 26 سامانه متفاوت زمین به پنج مورد از رویداد‌هایی اشاره دارد که در شُرُف وقوع هستند: ذوب‌شدن گرینلند و جنوبگان غربی، از بین رفتن پیاپی آب_سنگ‌های مرجانی ِآب‌های گرم، آب‌شدن یخچال‌های دائمی و تأثیر آن بر جریان آبی اقیانوس اطلس شمالی. دانشمندان می‌گویند از این پنج رویداد، جدی‌ترین‌شان ازبین‌رفتن پیاپی آب‌سنگ‌های مرجانی و ذوب‌شدن صفحات یخی است. این گزارش که مبتنی بر پژوهش‌های پیشین درباره این موضوع است، نخستین موردی است که به‌روشنی توضیح می‌دهد کدام موارد مهم‌ترین‌ها هستند. گزارش طی کنفرانس آب و هوایی سران موسوم به cop28 که در دوبی جریان داشت، منتشر شد. سینا لوریانی از مؤسسه پژوهش اثر آب و هوایی پتسدام در آلمان و یکی از نویسندگان اصلی گزارش می‌گوید: «این گزارش جامع‌ترین مطالعه درباره چرخشگاه‌ها در سامانه زمین است».
بزرگ‌ترین تهدید؟
یکی از سؤال‌های مهم در این زمینه این است که کدام اتفاق بزرگ‌ترین تهدید برای بشریت است؟ تیم لنتون، یکی دیگر از نویسندگان اصلی گزارش از مؤسسه سامانه‌های جهانی دانشگاه اکسه‌تر به یو‌اس‌ای تودی می‌گوید چندین مورد از این اتفاق‌ها ممکن است به بسیاری از مردم آسیب بزنند، از این رو نمی‌توان فقط بر یکی تمرکز کرد و می‌افزاید: «هرچند محتمل‌ترین آنها، اتلاف گسترده آب‌سنگ‌های مرجانی به نیم‌میلیارد نفر به مردم که معاش‌شان (به‌واسطه شیلات، حفاظت ساحلی و گردشگری) وابسته به آب‌سنگ‌هاست، آسیب می‌رساند». افزون بر این، لنتون می‌گوید: «ذوب‌شدن یخ‌ها، افزایش سطح دریاها را شتاب می‌بخشد که درنهایت به حدود 10 متر در هزاره کنونی خواهد رسید که صدها میلیون نفر را در معرض سیلاب‌های ساحلی در این قرن قرار می‌دهد که از پی آن میلیاردها نفر آواره می‌شوند».
چقدر به فاجعه نزدیکیم؟
لنتون درباره اینکه چقدر فاجعه نزدیک است، تأکید می‌کند: «به نظر من همه این پنج رویداد به‌شکل خطرناکی به ما نزدیک هستند اما نمی‌توانیم آن دو چرخشگاه بزرگ ذوب‌شدن صفحات یخی (گرینلند و جنوبگان غربی) را نادیده بگیریم». دیوید آرمسترانگ مک‌کی از دانشگاه اکسه‌تر، یکی دیگر از نویسندگان گزارش، با این موارد موافق است و خاطرنشان می‌کند که از این پنج چرخشگاه آب و هوایی آسیب‌رسان در سطوح گرمایشی کنونی، آب‌سنگ‌های مرجانی هم‌اکنون برخی در معرض مناطق نابودی جمعی هستند. افزون بر آن، او می‌گوید: «آب‌شدن ناگهانی یخچال‌های دائمی محلی در برخی نقاط و برخی از یخچال‌های منفرد در جنوبگان غربی حکایت از آن دارد که نزدیک به موقعیت یا در نقطه‌ی پس‌روی توقف‌ناپذیرند. هرچند چرخش گسترده‌تر و در مقیاس کامل سیستمی، هیچ‌یک از این سامانه‌ها هنوز تأیید نشده است اما در صورت گرمای بیش از 1.5 درجه سانتی‌گراد (که به‌سرعت به آن نزدیک می‌شویم) احتمال وقوع این چرخش‌ها بیشتر خواهد شد».
زمین غرق می‌شود ؟
چرا این گزارش آن‌قدر مهم است؟ لنتون می‌گوید: «شکل‌گیری چرخشگاه‌ها در سامانه زمین یک تهدید در مقیاسی است که بشریت هرگز با آن روبه‌رو نشده است». در حقیقت، به گفته دانشگاه اکسه‌تر، بدون اقدام عاجل برای توقف بحران آب و هوایی و زیست‌بومی «با نابودی جهان طبیعی، جوامع بشری غرق خواهد شد». لنتون می‌گوید این چرخشگاه‌ها «ممکن است اثرات دومینویی ویرانگری ازجمله نابودی کل زیست‌بوم و ظرفیت کشت محصولات اساسی، همراه با آثار اجتماعی آن ازجمله آوارگی توده‌ای، بی‌ثباتی سیاسی و سقوط مالی را کلید بزنند». با‌این‌حال گزارش سراسر از نابودی و تیره‌روزی نمی‌گوید؛ چرا‌که طبق بیانیه دانشگاه اکسه‌تر «اقدام فوری جهانی که با نشست کنونی سران کشورهای جهان در کُپ28 شتاب گرفته، ممکن است حامل نقاط مثبت برای ما در راستای رسیدن به یک آینده پررونق و پایدار باشد».
چه باید کرد؟
نویسندگان گزارش شش توصیه کلیدی برای تغییر این روند دارند که شامل حذف انتشار سوخت‌های فسیلی تا 2050، اعمال تغییرات مثبت در بخش‌های پرانتشار مانند ترابری و برگزاری یک کنفرانس سران درباره این نقاط عطف می‌شود؛ بنا بر بیانیه دانشگاه چاپمن که بخشی از گروه بین‌المللی‌ای بود که به کسب این یافته‌ها کمک کرد. گزارش یک برنامه کار برای انجام این مهم دارد و می‌گوید سیاست‌های جسورانه و هماهنگ ممکن است رویدادهای مثبتی را در پهنه چندین بخش ازجمله انرژی، ترابری و غذا رقم بزنند. بیانیه دانشگاه اکسه‌تر می‌گوید: «مجموعه‌ای از چرخه‌های مثبت میلیون‌ها زندگی و میلیاردها نفر را از دشواری می‌رهاند و تریلیون‌ها دلار در خسارت آب‌وهوایی صرفه‌جویی شده و شروع به احیای جهان طبیعی می‌کند؛ جهانی که همه ما به آن وابسته‌ایم».
