سودان و انزوای بین‌المللی جدید

از آغاز درگیری بین ارتش سودان و نیروهای واکنش سریع، ارتش سودان به طرف‌ها و سازمان‌های بین‌المللی مختلف پیام‌ها و نامه‌های متعددی ارسال کرده است. نخستین نامه به آنتونیو گوترش،‌ دبیرکل سازمان ملل متحد، فرستاده شد. در این نامه، ارتش سودان با این ادعا که ولکر پرتس، نماینده ویژه این سازمان در امور سودان، بی‌طرف نیست، از دبیرکل سازمان ملل متحد خواست نماینده دیگری را جایگزین ولکر کند. نامه دوم به رئیس سازمان بین‌دولتی توسعه شرق آفریقا موسوم به «ایگاد» فرستاده شد. ارتش سودان در این نامه تصمیم سازمان ایگاد برای معرفی ویلیام روتو، رئیس‌جمهوری کنیا، به‌عنوان رئیس ابتکار عمل جدید این سازمان برای پایان‌دادن به جنگ در سودان را رد کرد و مدعی شد رئیس‌جمهوری کنیا بی‌طرف نیست. این در حالی است که از زمان کودتای ۲۵ اکتبر ۲۰۲۱، عضویت سودان در اتحادیه آفریقا به حالت تعلیق درآمده است. پس از برگزاری چهاردهمین اجلاس سران سازمان ایگاد در هفته گذشته که ریاست آن را مالک عقار، معاون شورای حاکمیت سودان، بر عهده داشت و برای تشکیل «کمیته چهارجانبه» متشکل از کشورهای جیبوتی، کنیا و اتیوپی به رهبری کنیا تصمیم گرفته شد، سازمان ایگاد نقشه راهی برای حل‌وفصل مناقشه سودان به تصویب برساند. هدف از ایجاد این کمیته، هموار‌کردن مسیر گفت‌وگوهای مستقیم بین دو رقیب متخاصم یعنی ژنرال عبدالفتاح البرهان، فرمانده کل ارتش سودان و ژنرال محمد حمدان دقلو، فرمانده نیروهای واکنش سریع است. بر اساس این نقشه راه، دو طرف متخاصم باید گفت‌وگوهای مستقیم را ظرف ۱۰ روز آغاز کنند و تا سه هفته به یک راه‌حل‌ سیاسی دست یابند که به درگیری در سودان پایان دهد.در همین حال، مالک عقار، جانشین تازه منصوب‌شده به جای محمد حمدان دقلو گفت: سازمان ایگاد در اجلاس جیبوتی برای حل بحران سودان در عرض دو هفته ابتکاری شامل دیدار مستقیم فرمانده کل ارتش و فرمانده نیروهای واکنش سریع را پیشنهاد کرد. او ضمن استقبال از این ابتکار عمل، خاطرنشان کرد که در دیدار دو رقیب، با موضوع آتش‌بس بر اساس این واقعیت که مذاکره با «شورشیان» به نفع سودان و پایان‌دادن به بحران است، برخورد خواهد شد. او افزود: آنچه در سودان اتفاق می‌افتد، یک شورش است نه یک جنگ داخلی و دولت به دنبال مقابله با آن است. ویلیام روتو، رئیس‌جمهوری کنیا، پس از انتصابش به‌عنوان رئیس کمیته چهارجانبه، تعهد سازمان ایگاد را برای برگزاری نشستی بین دو طرف درگیر در سودان اعلام کرد و افزود پس از دیدار رهبران دو طرف، گفت‌وگوهای ملی که سه هفته ادامه خواهد داشت، با حضور تشکل‌های مدنی آغاز خواهد شد تا درباره مسائل باقی‌مانده که مسیر دستیابی به راه‌حل نهایی را هموار می‌کنند، بحث و بررسی شود. از سوی دیگر، البرهان، فرمانده ارتش سودان، به‌عنوان رئیس شورای حاکمیت از ابتکار سازمان ایگاد استقبال کرد؛ اما به اسماعیل عمر گیله، رئیس‌جمهوری جیبوتی که ریاست فعلی سازمان ایگاد را بر عهده دارد، گفت رئیس‌جمهوری کنیا را به‌عنوان رئیس کمیته چهارجانبه نمی‌پذیرد. او بر‌خلاف معاونش، مالک عقار که از ابتکار عمل سازمان ایگاد به‌طور کل استقبال کرد، کنیا را متهم کرد که «بی‌طرف نیست و رهبران شورشیان وابسته به نیروهای واکنش سریع را پناه می‌دهد». این امر، وزارت خارجه سودان را دچار سردرگمی کرد و باعث شد برای بیان موضع رهبری ارتش، بیانیه رسمی خود را در چند مورد اصلاح و بازنگری کند. عبدالفتاح البرهان نامه‌ای هم به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، فرستاد و در آن خواستار معرفی جایگزینی برای ولکر پرتس، فرستاده سازمان ملل به سودان‌ شد. او ولکر پرتس را به «بی‌طرف‌نبودن، ارائه اطلاعات گمراه‌کننده و نادرست و جعل امضا» متهم کرد. بااین‌حال، سازمان ملل این درخواست را نپذیرفت و دبیرکل این سازمان تأکید کرد به ولکر اعتماد کامل دارد. سپس وزارت خارجه سودان در نامه‌ای به سازمان ملل متحد، ولکر را «عنصر نامطلوب» معرفی کرد؛ اما این درخواست نیز رد شد و سازمان ملل اعلام کرد دیپلمات‌هایش را نمی‌توان نامطلوب تلقی کرد. در نتیجه، ولکر به‌عنوان رئیس دفتر نمایندگی سازمان ملل متحد در سودان باقی ماند و فعالیت‌های این نمایندگی را از اتیوپی مدیریت می‌کند. باید یادآوری کنیم که از زمان کودتای نظامی علیه دولت غیرنظامی به ریاست عبدالله حمدوک و به قدرت رسیدن ارتش در ۲۵ اکتبر ۲۰۲۱، اتحادیه آفریقا با استناد به مقررات اتحادیه که هرگونه کودتای نظامی در آفریقا را رد می‌کند، عضویت سودان در اتحادیه آفریقا را به حالت تعلیق در‌‌آورد. تحلیلگران بر این باورند که سودان علاوه بر نبرد دیپلماتیک علنی با سازمان ملل و اتحادیه آفریقا، به‌تازگی با سازمان ایگاد نیز وارد کشمکش شده است. آنها این پرسش را مطرح می‌کنند که آیا رهبران ارتش سودان در حالی‌ که با نیروهای واکنش سریع می‌جنگند، می‌توانند تنش‌های دیپلماتیک یادشده را نیز مدیریت کنند؟ به همین دلیل، برخی بر این باورند که سودان ممکن است همدلی جهانی را از دست بدهد و همان‌گونه که در دوره ریاست‌جمهوری عمر البشیر با تحریم‌ها و مجازات شدیدی که آسیب بسیاری به سودان وارد کرد، مواجه بود، بار دیگر در تنگنای «انزوا، تحریم و مجازات» قرار گیرد.

منبع: The Independent