اختلافات ترکیه و یونان در آستانه انتخابات

‌محمود فاضلی-دیپلمات پیشین و تحلیلگر امور بین‌الملل: در آستانه انتخابات ترکیه و یونان علائم متفاوتی از سوی هر دو کشور درباره آینده روابط دو کشور داده می‌شود. با نزدیک‌شدن تاریخ انتخابات یونان، احزاب «نئودموکراسی و ائتلاف چپ» یونان به‌عنوان دو رقیب اصلی در انتخابات در راستای جذب آرای بیشتر و کاهش میزان رأی اعتراضی که به صندوق‌های رأی انداخته خواهد شد، درصدد دو‌قطبی‌کردن صحنه انتخاباتی کشور هستند. دولت یونان و ترکیه پس از برگزاری انتخابات در دو کشور فرصتی برای آغاز بحث درباره تنها موضوع مورد اختلاف خود که تحدید مناطق دریایی است، خواهند داشت. طرف یونانی ارزیابی می‌کند احتمال حصول توافق بسیار ضعیف است؛ اما هر دو کشور باید تلاش خود را انجام دهند. رفتار آتن و آنکارا پس از وقوع زلزله در ترکیه، شرایط و فرصت جدیدی را ایجاد کرده است که هر دو امیدوارند پس از انتخابات از این فرصت برای حصول تفاهم استفاده شود. چنانچه هیچ نوع تفاهمی حاصل نشود طرفین بار دیگر به شرایط گذشته بازخواهند گشت. پس از زلزله فاجعه‌بار در ترکیه، شرایط در میدان کاملا تغییر کرده و تنش‌ها میان دو طرف کاهش یافته است. در مناظره تلویزیونی سران شش حزب عضو پارلمان یونان، که به‌ مدت سه ساعت طول کشید، شرکت‌کنندگان به بیان دیدگاه‌های خود در حوزه سیاست خارجی و دفاعی پرداختند. میچوتاکیس، رهبر حزب حاکم «نئودموکراسی» که تقویت نیروهای مسلح کشور، ایجاد ائتلاف‌های قوی و توسعه برنامه تسلیحاتی را موفقیت خود در چهار سال اخیر می‌داند، درباره انتخابات ترکیه تأکید دارد «دست دوستی به‌سوی ترکیه دراز خواهم کرد؛ اما هیچ توهمی نیز ندارم. به رأی مردم ترکیه احترام خواهم گذاشت. چنانچه مردم یونان به من اعتماد کنند، حاضرم با هرکسی که مردم ترکیه انتخاب کنند، وارد گفت‌وگو شوم؛ اما معتقدم تجدیدنظرطلبی ترکیه که از طریق دکترین «میهن آبی» ابراز شده عمیقا در احزاب ترکیه وجود دارد. آماده هستم درباره تنها موضوع مورد اختلاف دو کشور، که تحدید مناطق دریایی باشد، گفت‌وگو کنیم». دندیاس، وزیر خارجه یونان نیز درباره روابط با ترکیه معتقد است «نه ساده‌لوح هستیم و نه از سیاست مماشات با ترکیه پیروی می‌کنیم. مسئولیت داریم دریچه فرصتی را که باز شده، برای دولت بعدی و دولت بعدی ترکیه حفظ کرده، تا بتوانیم درباره حل‌وفصل تنها موضوع مورد اختلاف بین دو کشور، که تحدید مناطق دریایی باشد، تلاش کنیم».‌ او اگرچه امکان‌پذیربودن همزیستی مسالمت‌آمیز یونان و ترکیه و تحقق «بهره‌گیری از ظرفیت‌های مثبت» دو کشور را مشروط به اتخاذ رویکردی واقع‌بینانه از طرف دولت جدید آنکارا درباره تنها اختلاف بین دو کشور می‌داند؛ اما هم‌زمان تأکید دارد اگر این رویکرد توسعه‌طلبانه باشد، یونان نمی‌تواند با آن موافقت کند. اگر رویکردها در چارچوب حقوق بین‌المللی باشد، فضای زیادی برای حل اختلاف بین طرفین ایجاد خواهد شد.‌ دولت یونان اظهاراتی را که در کارزارهای انتخابات ترکیه مطرح می‌شود، جدی نمی‌گیرد؛ اما تلاش می‌کند با هر دولتی که مردم ترکیه انتخاب کند، به تفاهم برسد. از نگاه یونان، اگر اپوزیسیون ترکیه از حزب و جریان فکری باشد که در گذشته روابط دوجانبه را به بحران‌های بزرگ مانند تجاوز به قبرس سوق داده، تجربه بسیار بدی است؛ چون در کارنامه خود تجربه تجاوز به قبرس را دارد. مقامات سیاسی یونان معتقدند انتخابات آتی برای اردوغان و حزب عدالت و توسعه مشابه انتخابات قبلی نیست و او تحت فشار نتایج نظرسنجی‌ها قرار گرفته است. نباید حزب عدالت و توسعه را دست‌کم گرفت. اردوغان نفوذ درخور‌توجهی در بخشی از جامعه ترکیه دارد. وزیر خارجه یونان در پاسخ به اظهارات وزیر دفاع ترکیه درباره تقسیم ثروت دریای اژه تأکید دارد «صرف‌نظر از گرایش‌های سیاسی، در یونان هیچ جریان فکری که از منطق تقسیم منابع اژه حمایت کند، وجود ندارد. یونان از این چانه‌زنی که «بیایید تقسیم کنیم» حمایت نخواهد کرد. حرف یونان روشن، قابل درک و منصفانه است: حقوق بین‌المللی را اعمال می‌کنیم و حقوق همه طرفین بر‌اساس حقوق بین‌المللی رعایت می‌شود. همگی در نظام سیاسی کشورمان درک می‌کنند که ما نمی‌توانیم چیزی را واگذار کنیم؛ بنابراین آنچه از سوی نخست‌وزیر و نخست‌وزیران سابق که برای مخاطبان خارجی بیان می‌شود، این است که کسی انتظار نداشته باشد که بعد از انتخابات وارد مذاکراتی خارج از چارچوب حقوق بین‌المللی شویم. وزیر خارجه ترکیه اظهار کرد «آنهایی که در خارج می‌خواهند ترکیه ضعیف و ناتوان باشد و آنهایی که می‌خواهند ترکیه را در هر انتخاباتی کنترل کنند، نمی‌توانند ما را تحت کنترل خود قرار دهند و به‌همین‌دلیل می‌خواهند اپوزیسیون تحت کنترل خود را به قدرت بیاورند. اپوزیسیون مدام ما را متهم می‌کند. یک گام معمولی بر‌می‌داریم و به ما می‌گویند چرا این گام را برداشتی. تنشی ایجاد می‌شود می‌گویند چرا تنش وجود دارد. در مسائل دریای اژه موضوعاتی مانند غیرنظامی‌سازی جزایر، حاکمیت جزایر و حریم دریایی وجود دارد. تا زمانی که مشکلات با یونان حل نشود، هر لحظه ممکن است تنشی در روابط ایجاد شود».