نسل جوان، چالش بزرگ چین

‌چین در حال ازدست‌دادن یکی از مهم‌ترین برگ برنده‌های خود در رقابت تجاری با غرب است. قدرت اقتصادی چین در برابر آزمونی سخت قرار گرفته و نسل‌ جوان این کشور تمایلی به کارگری در کارخانه ندارد. کار در کارخانه تا همین چند سال پیش بهترین راه نجات از فقر و روستانشینی در چین بود. کارگری در کارخانه برای نسل قبلی چین نه یک رؤیا، بلکه یک تضمین بود؛ اما امروز بسیاری از نسل جوان چین از جمله «ژی» و همسن‌‌وسالانش دیگر حاضر نیستند همه چیز خود را تنها برای یک شغل فدا کنند. دستمزد پایین، ساعات طولانی مشقت و خطر آسیب‌دیدگی، دیگر فاکتورهای قابل گذشتی نیستند. نسل جوان چین خواهان احترام متقابل در محیط کار است. ژی ۳۲ سال بیشتر ندارد؛ اما چند سال ‌پیش عطای خط‌ تولید را به لقایش بخشید. او اکنون از راه فروش شیرخشک و بیرون‌بری برای یک سوپرمارکت امرار معاش می‌کند. او به رویترز می‌گوید که «دیگر حوصله کار تکراری نداشتم». او پدرش را که او هم اتفاقا کارگر کارخانه بود، سالی چند بار بیشتر نمی‌دید. شغل پدر در کارخانه نساجی آن‌قدر طاقت‌فرسا بود که فقط در تعطیلات محدود سالانه موفق به دیدار با همسر و فرزندانش می‌شد. تمایل‌نداشتن و ابای نسل جوان از کار یدی در کارخانه‌ها زنگ‌ خطر را نه‌تنها برای اقتصاد چین بلکه برای جهان به‌ صدا در‌آورده است. آمار و ارقام نشان می‌دهد که چین تولید‌کننده یک‌‌سوم کالاهای مصرفی در کل دنیاست.

رؤسای شرکت‌ها و کارخانه‌های تولیدی در چین سودای جایگزین‌کردن نیروهای پیر و سالخورده خود را با جوانان دارند؛ محرکه‌ای که بی‌شک می‌تواند سرعت تولید را بیش‌از‌پیش بالا ببرد؛ اما مشکل از نظر رؤسا این است که اگر بخواهند در دستمزدها تجدیدنظر کنند و شرایط کاری را برای افرادی که استخدام می‌شوند، بهبود بدهند، قدرت رقابت‌پذیری و برگ‌ برنده خود در تولید نسبت به رقبای غربی را از دست می‌دهند. به نوشته یورونیوز، مدیران شرکت‌های کوچک‌تر هم بر این باورند که سرمایه‌گذاری‌های کلان و هنگفت در فناوری‌های مربوط به اتوماتیک‌‌کردن و دستگاه‌محور‌ کردن تولید در این شرایط بازار که از یک‌ سو با تورم فزاینده‌ای روبه‌رو شده و از سوی دیگر هزینه‌های استقراض سر به‌ فلک کشیده، «نپذیرفتنی» است. این در حالی است که تقاضا در بازارهای صادراتی چین هم کاهش نشان می‌دهد.‌طبق نظرسنجی انجام‌شده مجموعه مشاوره‌ای CIIC بیش از ۸۰ درصد کارخانه‌های چین در سال جاری با کمبود نیروی کار مواجه بوده‌اند. میزانی که به طور میانگین ۱۰ تا ۳۰ درصد خط تولید آنها را تحت تأثیر قرار داده است. طبق برآوردهای وزارت آموزش چین کمبود نیروی کار در بخش کارخانه‌های این کشور تا سال ۲۰۲۵ بالغ بر ۳۰ میلیون کارگر خواهد شد؛ یعنی چیزی بیشتر از جمعیت کنونی کشوری مثل استرالیا.‌این در حالی است که روی کاغذ چین با معضل بی‌کاری هم دست‌و‌پنجه نرم می‌کند. طبق آمار حدود ۱۸ درصد از قشر سنی ۱۸ تا ۲۴ سال در چین فاقد شغل و فعالیت هستند. باز هم طبق آمارها در سال جاری میلادی نزدیک به ۱۱ میلیون فارغ‌التحصیل وارد بازار کار خواهند شد که سهم مشاغل کارخانه‌ای در آن ناچیز است. در همین حال اقتصاد چین به واسطه محدودیت‌های کووید‌۱۹ و همچنین رکود در بازار املاک با کندترین رشد خود در دهه‌های اخیر روبه‌روست. کلاوس زنکل، که ریاست اتاق بازرگانی اروپا در جنوب چین را بر‌عهده دارد، حدود دو دهه پیش به این منطقه نقل‌ مکان کرد؛ زمانی که فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های چین کمتر از یک‌دهم آمار امسال بودند و حجم اقتصاد این کشور هم دست‌کم ۱۵ برابر از اندازه کنونی کوچک‌تر بود. او در آن زمان موفق شد تنها با ۵۰ کارگر خط تولید محصولات بیمارستانی در غربالگری و ام‌آرآی را راه‌اندازی کند. به باور این مرد با‌تجربه، رشد اقتصادی سرسام‌آور چین در سال‌های اخیر، سطح آرزوها و رؤیاهای نسل‌های جوان‌تر را افزایش داده است. او در توضیح تمایل‌نداشتن جوانان به کارهای یدی می‌گوید: «اگر جوان هستید، بالا‌رفتن از نردبان و انجام برخی کارهای ماشینی آسان‌تر است؛ اما اکثر نصاب‌های ما ۵۰ تا ۶۰ سال دارند. دیر یا زود ما باید تعداد بیشتری از جوانان را جذب کنیم؛ اما این بسیار دشوار است. متقاضیان بعد از یک بررسی سریع می‌گویند: نه، متشکرم، این برای من نیست». کمیسیون توسعه و اصلاحات ملی، آژانس مدیریت اقتصاد کلان چین و وزارتخانه‌های آموزش و منابع انسانی به درخواست‌ رویترز برای اظهارنظر درباره چالش مزبور پاسخی ندادند. سیاست‌گذاران چینی بر اتوماتیک‌شدن دستگاه‌ها و ارتقای صنعتی به‌عنوان راه‌حلی برای ترمیم نیروی کار سالخورده تأکید دارند. شاید تولید‌کنندگان هم باید با پیشنهاد دستمزد بالاتر، حاشیه سود بیشتر را قربانی ‌کنند؛ اما واقعیت این است که مشکل به اینجا ختم نمی‌شود. مدیر یک کارخانه چینی به رویترز می‌گوید حتی حاضر شده پنج درصد حقوق کارگران خود را بالا ببرد؛ اما برخورد کارگران با این پیشنهاد سرد بوده است. او اوضاع امروز را مشابه فضای حاکم بر فیلم معروف «عصر جدید» اثر جاودانی چارلی‌ چاپلین می‌داند. اتوماتیزه‌ شدن صنایع هم تابع محدودیت‌های خاص خودش است. علاوه بر پرهزینه‌‌بودن، چین بیش از یک‌میلیارد‌و ۴۰۰ میلیون نفر جمعیت دارد که باید کار داشته باشند. با این حال استفاده از ربات به طرز چشمگیری در بخش‌های صنعتی و خدماتی این کشور افزایش داشته است. این میزان تنها در سال ۲۰۲۱ نسبت به سال قبل از آن ۴۴ درصد رشد داشت. واقعیت این است که حفظ وضع موجود با آرزوهای نسلی از چینی‌های تحصیل‌کرده‌تر برای زندگی راحت‌تر و بهره‌مندی از شرایط مناسب کار، زمان خواب و استراحت کافی و همچنین وعده غذایی مناسب و متفاوت با آنچه والدین‌شان تجربه کرده‌اند، در تضاد است.