احیای روابط دیپلماتیک ترکیه با اسرائیل

‌ رژیم صهیونیستی و ترکیه که بر سر مسئله فلسطین دچار تنش بودند، روابط دیپلماتیک خود را مجددا از سر می‌گیرند. در 2018 میلادی اختلاف دو کشور بر سر انتقال سفارت آمریکا در اسرائیل از تل‌آویو به اورشلیم شدت یافت و ترکیه سفیر خود را از سرزمین‌های اشغالی فراخوانده بود. دو طرف پس از چهار سال به عادی‌سازی و ازسرگیری روابط دیپلماتیک پرداخته و در‌حال رایزنی برای بازگرداندن سفرای خود هستند. گفته می‌شود ترکیه قصد دارد «افق اولوتاش» 42ساله را به‌عنوان سفیر جدید خود در سرزمین‌های اشغالی برگزیند. در 17 آگوست، نخست‌وزیر اسرائیل در بیانیه‌ای از اینکه روابط دیپلماتیک با ترکیه به‌طورکامل از سر گرفته می‌شود، سخن گفت و مدعی شد طرفین در نظر دارند نسبت به تبادل سفیر اقدام کنند. این تصمیم در تماس تلفنی اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه با یائیر لاپید نخست‌وزیر اسرائیل اتخاذ شد. او تأیید می‌کند اسرائیل و ترکیه درحال بازگشت به عادی‌سازی کامل روابط دیپلماتیک با ترکیه هستند و سفرای دو کشور به‌طور متقابل منصوب خواهند شد. به باور او، تداوم روابط دوجانبه امری مهم جهت ایجاد ثبات منطقه‌ای و توسعه روابط تجاری، اقتصادی و فرهنگی بین دو طرف است. هم‌زمان رئیس‌جمهور ترکیه نیز در همان روز در یک نشست دیپلماتیک در آنکارا مدعی شد احیای روابط با اسرائیل باعث کمک به برادران فلسطینی می‌شود. طرفین اغلب به‌خاطر مسئله فلسطین با‌هم اختلاف داشته‌اند. یعنی این روابط، لازمه سیاست هستند. از این‌رو در سیاست «کینه» وجود ندارد. باید هر‌لحظه در‌حال صلح باشی و امکان دیدار را به‌دست بیاوری. در 2010 حمله اسرائیل به کاروان دریایی حامل فعالان ترک که برای شکستن محاصره نوار غزه، راهی غزه بودند و کشته‌شدن 9 فعال ترک، باعث خشم ترکیه و تیره‌ترشدن روابط آنکارا و تل‌آویو شد. ولی با عادی‌سازی روابط اسرائیل با کشورهای منطقه خلیج فارس در پی توافق ابراهیم در 2020 کم‌کم از سطح اختلافات کاسته شد. اسرائیل به‌منظور مقابله با ایران، خواهان گسترش همکاری با دشمن دیرینه خود، عربستان است. در ماه مارس، رئیس‌جمهور اسرائیل به ترکیه سفر کرد. روابط ترکیه و اسرائیل برخلاف هیاهویی که می‌شود، آن‌قدر هم بحرانی نبوده است. هرچند دو طرف سفیری نداشتند اما روابط به‌گونه‌ای در مسیر طبیعی پیش می‌رفت که گویا سفیر دارند. در سال‌های اخیر روابط تجاری ترکیه -اسرائیل افزایش یافته است. ازاین‌رو تغییرات بالفعل زیادی رخ نخواهد داد. رژیم صهیونیستی از ترکیه می‌خواهد بعضی از سیاست‌های خود را تغییر دهد. اسرائیل درباره حمایت از حماس، خواستار بازنگری ترکیه در سیاست‌های خود است. شاید از این پس ترکیه در این موضوعات اهتمام و دقت بیشتری نشان دهد. دستگاه دیپلماسی ترکیه با تحرک بیشتری در مسیر تنش‌زدایی از روابط خود با همسایگان و بازیگران مهم منطقه‌ای گام برمی‌دارد. باید عادی‌سازی روابط ترکیه با اسرائیل را در چارچوب بسته عادی‌سازی روابط با بازیگران مهم خاورمیانه ارزیابی کرد، زیرا همه اینها با یکدیگر ارتباط دارند. یکی از مهم‌ترین علل تن‌دادن ترکیه به عادی‌سازی روابط با کشورهای خلیج‌ فارس، بحران اقتصادی کنونی ترکیه است. اردوغان اساسا در جست‌وجوی وام و پول است، ازاین‌رو در تکاپوی عادی‌سازی روابط با تمامی کشورهای منطقه است. اردوغان برای بهبود شرایط اقتصادی احساس ناتوانی می‌کند. او نگران است که در انتخابات 2023 دوباره انتخاب نشود. به‌همین دلیل او می‌خواهد سیاست جاری را تغییر دهد و قدرت سیاسی بیشتری کسب کند؛ بنابراین نزدیک‌شدن به اسرائیل اولویت اوست. از زاویه اسرائیل، روند عادی‌سازی با سرعت بسیار کندتری پیش می‌رود. مدت زیادی از بیان نیت ازسرگیری روابط با اسرائیل می‌گذرد. تا چندی پیش خبری از انتصاب متقابل سفیر میان دو کشور نبود. این نیز نشانگر بی‌اعتمادی دو طرف بود. ترکیه و اسرائیل مطالبات متقابل دارند. مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه، در جدیدترین موضع‌گیری خود مدعی شد رابطه ترکیه با رژیم صهیونیستی و مصر به‌معنای عدول از ارزش‌ها نیست. ما همواره می‌گوییم که شروع روند عادی‌سازی روابط با اسرائیل و مصر به‌معنای دست‌کشیدن از اصول ما به‌ویژه درمورد مسئله فلسطین و بیت‌المقدس نیست. کشورهایی هستند که سفارتخانه‌های ما سال‌هاست در آنجا باز است. اسرائیل و مصر نیز در بین این کشورها هستند. روند عادی‌سازی روابط با این کشورها آغاز شده است. ما همچنین در‌حال برداشتن گام‌هایی برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل هستیم. روابط اقتصادی رژیم صهیونیستی و ترکیه با وجود روابط پرتنش سیاسی که منجر به خروج سفرای دو طرف در سال 2018 شد، زیاد تحت تأثیر قرار نگرفته است. تجارت سال گذشته آنکارا و تل‌آویو با 30 درصد افزایش سالانه به رکورد 7.7 میلیارد دلار رسیده است. ترکیه چهارمین شریک تجاری مهم اسرائیل است.