دختران افغانستان در خانه درس می‌خوانند
در نخستین روزهای حضور طالبان زنان به جبر خانه‌نشین شدند؛ اما تعدادی از این زنان با وجود مشکلات فراوان دست از تلاش برای تغییر و خلق امید برای سایر زنان برنداشتند. اکنون که 11 ماه از حضور طالبان در افغانستان می‌گذرد، همچنان مکاتب به روی دختران در سنین بالاتر مسدود است. با این حال تعدادی از دختران و زنان که از وظایف‌شان برکنار یا از تحصیل محروم شده‌اند، گام‌های عملی و مثبتی در راستای آوردن تغییر گذاشته‌اند.
نفیس بهار
در نخستین روزهای حضور طالبان زنان به جبر خانه‌نشین شدند؛ اما تعدادی از این زنان با وجود مشکلات فراوان دست از تلاش برای تغییر و خلق امید برای سایر زنان برنداشتند. اکنون که 11 ماه از حضور طالبان در افغانستان می‌گذرد، همچنان مکاتب به روی دختران در سنین بالاتر مسدود است. با این حال تعدادی از دختران و زنان که از وظایف‌شان برکنار یا از تحصیل محروم شده‌اند، گام‌های عملی و مثبتی در راستای آوردن تغییر گذاشته‌اند.
«مژده یعقوبی» یکی از این دختران شجاع و پرتلاش است که در اوایل حضور طالبان مثل سایر دختران و زنان خانه‌نشین شد؛ اما در مقابل قوانین و فرامین سخت‌گیرانه طالبان نسبت به زنان کم نیاورد و کمر همت بست تا در برابر جهل و تاریکی مبارزه کند. او اکنون تعداد 60 دانش‌آموز را که از مکتب بازمانده‌اند، به طور پنهانی در یکی از خانه‌های کابل آموزش می‌دهد. «مژده» خودش اکنون دانشجوی سمستر آخر در یکی از دانشگاهای خصوصی در کابل است که به گفته خودش به دلیل وضعیت ناگوار اقتصادی و نه پرداختن هزینه دانشجویی‌اش دقیقا در روزهای نخست حضور طالبان در افغانستان از تحصیل محروم شد؛ اما بعدها با پادرمیانی و ضمانت یکی از استادانش توانست به تحصیل برگردد و قرار شد بعد از فراغت و با گرفتن وظیفه هزینه تحصیلش را بپردازد. او اکنون در واپسین روزهای دانشجویی‌اش قرار دارد و امیدوار است که بعد از ختم تحصیل بتواند در اجتماع فعالیت کند. «مژده یعقویی» در گفت‌وگو با خبرنگار «شرق» می‌گوید «من زمانی از تحصیل باز‌ماندم که دختران مکاتب بالاتر از صنف ششم همچنان از رفتن به مکتب محروم شدند. من واقعا از اینکه نمی‌توانستم به تحصیلم ادامه دهم احساس بدی داشتم و کاملا ناامید شده بودم. همین محرومیت و ناچاری خودم باعث شد که دنبال راه چاره بیفتم و به دخترانی فکر کنم که از مکتب بازمانده بودند. من آن وقت به‌خوبی می‌توانستم احساس دختران بازمانده از تعلیم را درک کنم. در نتیجه دو ماه بعد از حضور طالبان تعدادی از اطفال را دور هم جمع کردم و شروع به تدریس کردم و بعدها به مرور زمان از طریق روابط شخصی افراد بیشتری را در جریان قرار دادیم و به ما پیوستند». خانم یعقوبی گرچند این برنامه را به‌تنهایی آغاز کرده است؛ اما دخترانی در صنوف بالاتر بسته به توان در تدریس با ایشان همکاری می‌کنند و امیدوار است که با گرفتن دست همدیگر بتوانند گام بردارند و بتوانند در آینده و با ادامه این برنامه افراد بیشتری را تحت پوشش قرار دهند و چراغی در ظلمت شوند. این در حالی است که تعدادی از زنان و دختران در سایر نقاط کشور نیز سعی دارند تا با برگزاری صنف‌های رایگان، خانگی به دختران بازمانده از تعلیم کمک کنند تا به دروس‌شان ادامه داده و راه‌شان را به سوی آینده بهتر بگشایند. به گفته خانم یعقوبی تعداد محدود از دختران بازمانده از مکاتب موفق به یافتن چنین شانس‌های کوچک و اندک می‌شوند.
کلاس‌های داخل خانه هم تعطیل می‌شود؟
از سویی این نگرانی وجود دارد که اگر وضعیت به همین منوال ادامه یابد، چنین برنامه‌هایی ادامه پیدا نکند. اقتصاد ضعیف و از دست دادن منبع درآمد خانواده‌ها یکی از دلایلی است که احتمال دارد در آینده‌های نزدیک، همین تعداد محدودی که اکنون به صورت موقت و بدون جواز قانونی دسترسی به تعلیم یافته‌اند، نتوانند که از عهده تهیه مواد درسی و کرایه رفت‌و‌آمدشان برآیند. همچنان آموزگاران رضاکار نیز با مشکلات حاد اقتصادی مواجه‌اند. آنها نمی‌توانند از تدریس‌شان درآمد اندکی دریافت کنند تا گوشه‌ای از خرج و مخارج زندگی‌شان را تأمین کنند. به ادعای مژده که 60 نفر را تحت آموزش قرار داده است، تنها 10 درصد قادرند تا امتیاز اندکی به خانم مژده بپردازند که با این مقدار می‌تواند به‌سختی از عهده هزینه ترانسپورت دانشگاهش برآید. اکنون که تعداد اندکی از دختران بازمانده از مکاتب در گوشه و کنار ولایات و ولسؤالی‌ها توانسته‌اند که به طور پنهانی به تعلیم دست یابند، همچنان نگران آینده نامعلوم، امنیت جانی و دریافت‌نکردن سند فراغت‌شان‌اند.
تکرار تاریخ محرومیت دختران از تحصیل
طالبان در دور قبلی حکومت‌شان همچنان در‌های مکاتب را به روی دختران بسته و زنان را به صورت عموم از زندگی اجتماعی محروم و خانه‌نشین کرده بودند. با این حال با گذشت دو دهه هیچ تغییری در ایدئولوژی طالبان نسبت به زنان به چشم نمی‌خورد و همین‌طور احتمال می‌رود که با گذشت ده‌ها سال دیگر دید طالبان نسبت به زنان همچنان تحقیرآمیز و زن‌ستیزانه خواهد بود؛ اما زنان با حرکت‌های روشنگرانه و منتقدانه‌شان نسبت به عملکرد طالبان در برابر زنان، بارها ثابت ساخته‌اند که زنان امروزی افغانستان با زنان دو دهه قبل افغانستان تفاوت‌های چشمگیری دارند که حاصل دو دهه تلاش و پشتکار زنان در سایه جمهوریت و دموکراسی است. با آنکه مسدود‌ماندن مکاتب دخترانه بالاتر از صنف ششم واکنش‌های داخلی و خارجی را در پی داشته؛ اما تا هنوز از سوی طالبان هیچ اقدامی برای بازگشایی مکاتب صورت نگرفته است. نشست علمای دین که به تاریخ 9 سرطان سال روان با حضور سه هزار عالم دینی طرفدار طالبان از سراسر کشور در تالار لویه جرگه کابل برگزار شده بود، انتظار می‌رفت که طرح بازگشایی مکاتب یکی از مواردی باشد که بالایش تبادل نظر صورت بگیرد؛ اما متأسفانه نشست مذکور همچنان بدون کدام دستاوردی به پایان رسید. این در حالی است که دختران مکاتب بارها با ثبت ویدئو و فرستادن پیام به رسانه‌ها خواستار بازگشایی مکاتب شده و زنان معترض همچنان در تازه‌ترین اعتراض‌شان به تاریخ 25 سرطان با به خوانش گرفتن قطع‌نامه‌شان تحت نام «وصیت‌نامه بانوان معترض سازمان روزنه امید افغانستان» سازمان‌های حقوق‌بشری و قدرت‌های جهانی را مخاطب قرار داده و گفته‌اند که «سکوت شرم‌آور شما در قبال زنان افغان و مردم بی‌دفاع این کشور ثبت تاریخ سیاسی جهان خواهد شد و نسل بعدی این سکوت را مطالعه خواهند کرد». آنها همچنان از پایبند‌نبودن طالبان به تعهدات‌شان انتقاد کرده و گفته‌اند که طالبان به تعهدات خود به جامعه جهانی پایبند نبوده‌اند و با گذشت 11 ماه دروازه‌های مکاتب همچنان بسته و فشارها روی زنان و جامعه افغانستان بیشتر شده است.
