«شرق» در گفت‌وگو با نمایندگان مجلس بررسی کرد
توسعه، قربانی حاشیه‌های سیاسی
بیش از دو دهه است که ایران مانند برخی کشورهای درحال‌توسعه، قصد دارد در مسیر پیشرفت و رفاه قرار بگیرد، ازاین‌رو به‌دنبال ترسیم نقشه راهی است تا بتواند به این مهم دست یابد؛ اما ضروری است بدانیم رسیدن به این مهم ابزار لازم خاص خود را می‌طلبد و علاوه بر ابعاد اقتصادی، ابعاد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را نیز دربر می‌گیرد. البته مقوله فرهنگ به‌حدی در توسعه مهم است که برخی آن را پررنگ‌تر از سایر موارد دانسته و مسیر توسعه‌یافتگی را با عبور از اتوبان فرهنگ میسر می‌دانند.
بیش از دو دهه است که ایران مانند برخی کشورهای درحال‌توسعه، قصد دارد در مسیر پیشرفت و رفاه قرار بگیرد، ازاین‌رو به‌دنبال ترسیم نقشه راهی است تا بتواند به این مهم دست یابد؛ اما ضروری است بدانیم رسیدن به این مهم ابزار لازم خاص خود را می‌طلبد و علاوه بر ابعاد اقتصادی، ابعاد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را نیز دربر می‌گیرد. البته مقوله فرهنگ به‌حدی در توسعه مهم است که برخی آن را پررنگ‌تر از سایر موارد دانسته و مسیر توسعه‌یافتگی را با عبور از اتوبان فرهنگ میسر می‌دانند. به این مفهوم که هم‌زمان با شاخصه‌های تغذیه، آموزش و بهداشت؛ مواردی از جمله مقتضیات اجتماعی، توسعه اجتماعی، کاهش نابرابری‌ها در توزیـع منـابع و افـزایش میـزان مشارکت مردمی به‌ویژه زنان را به عنوان عوامل اصلی دستیابی به توسعه ضرورتی انکارناپذیر می‌دانند. البته این‌گونه به نظر می‌رسد که در سال‌های اخیر، دولت‌ها به جای تلاش برای رسیدن به اهداف مدنظر در توسعه‌یافتگی، به تقابل با ابعاد سیاسی-اقتصادی و ابعاد فرهنگی- اجتماعی روی آورده‌اند؛ یعنی به‌جای تلاش برای همدلی و وفاق ملی و افزایش گفت‌وگو بعضا با برخی جهت‌گیری‌های سیاسی، رسیدن به توسعه را با تأخیر همراه کرده‌اند. مواردی که به خودی خود می‌تواند موجب نارضایتی عمومی شود؛ برای مثال در حالی که کشور با ابرچالش‌های اقتصادی و مکانیسم‌های توسعه‌ای دست‌به‌گریبان است و انتظار می‌رود اولویت کلان کشور از منظر برنامه‌ریزان اجرائی توجه به معیشت و پیداکردن راهکارهای برون‌رفت از شرایط فعلی و تلاش برای ایجاد رابطه با قطب‌های مولد دنیا باشد، تمرکز خود را معطوف به مباحث حاشیه‌ای کرده‌اند. مواردی که با همدلی و وفاق ملی و توجه به تخصص‌ها فارغ از نگاه سیاسی و جناحی می‌تواند موجب آرامش شود و زمینه توسعه‌یافتگی را فراهم کند، اما به نظر می‌رسد آن‌طورکه باید اراده‌ای نیست. ازاین‌رو اهداف توسعه‌یافتگی نه با پیشرفت، بلکه با پسرفت‌هایی چندساله روبه‌رو شده است و برنامه‌های پنج‌ساله توسعه یکی پس از دیگری بدون رسیدن به نتایج مد نظر به برنامه پنج‌ساله بعدی سپرده می‌شود و حالا که برنامه پنج‌ساله ششم توسعه با تأخیر یک‌ساله به پایان رسیده و برنامه پنج‌ساله هفتم در راه تدوین و تصویب است، اهداف محقق‌نشده توسعه‌ای، باز به این برنامه سپرده می‌شود.
یکی از لازمه‌های رسیدن به توسعه در کنار مباحث اقتصادی، بی‌تردید توجه به دغدغه‌های سیاسی است و زمانی می‌توانیم در مسیر صحیح توسعه‌یافتگی قرار بگیریم که همان‌طورکه گفته شد، بتوانیم نظر مخالف را تحمل کنیم و از همه ظرفیت‌های متخصص کشور فارغ از نگاه سیاسی برای اداره کشور استفاده کنیم و زمینه پیشرفت و حرکت را در کشور به وجود آوریم نه اینکه به‌جای هموار‌کردن مسیر‌های پیشرفت و توسعه، کشور را با ایجاد موانع محدود و مسدود کنیم.
ازاین‌رو نظر برخی نمایندگان اصولگرای مجلس یازدهم را درباره راهکارهای رسیدن به توسعه جویا شدیم. آنها در گفت‌وگو با «شرق» علاوه بر شاخصه‌های دیگر، وفاق و همدلی را لازمه رسیدن به توسعه دانستند.
در حال حذف «مردم» از نظام جمهوری اسلامی هستیم
علی‌اصغر عنابستانی، نماینده اصولگرای مجلس یازدهم، در توضیح دلایل نبود سرعت لازم در توسعه‌یافتگی کشور به «شرق» گفت: «اگرچه در مسیر توسعه قرار گرفته‌ایم اما در این حرکت، سرعت لازم را نداریم و از عمده دلایل کندی سرعت رسیدن به توسعه، استفاده‌نکردن از همه ظرفیت‌های مادی و انسانی کشور است».
او ادامه داد: «متأسفانه بدون توجه به جناح‌بندی‌های سیاسی از همه ظرفیت‌های مادی و انسانی استفاده نمی‌کنیم. راه استفاده از همه ظرفیت‌های کشور این است که هم فرایندها و ساختارها را اصلاح کنیم، هم سطح تحملمان را بالا ببریم و اجازه صحبت به همه طیف‌ها و فکرهای سیاسی را بدهیم».
نماینده مردم سبزوار در مجلس یازدهم دلایل توسعه‌نیافتگی کشور را این‌طور توضیح داد: «باید اجازه بدهیم همه در محلی مناسب حرفشان را بزنند. در این صورت می‌توان از میان راه‌ها و راهکار‌ها و فکرهای مختلف بهترین مسیر حرکت را پیدا کرد. شاید یکی از اشکالاتی که نمی‌توانیم از همه ظرفیت‌های انسانی کشور استفاده کنیم این است که فرایندها و ساختارهایمان غلط است و حدومرزهایمان را نمی‌شناسیم. این حدومرزها براساس سلایق تعریف می‌شوند و هرکسی براساس سلایق خود خطوط قرمزی تعریف می‌کند و چون خط قرمزها براساس سلیقه افراد تعریف می‌شود، باعث می‌شوند حدومرزها محدود شوند و محدودیت گسترش یابد و امکان بروز آزادانه افکار و عقاید و نشست عقاید در ساختارها فراهم نشود».
عنابستانی تصریح کرد: «اگر ساختار بوروکراسی را اصلاح کنیم و حدومرزها را شفاف تعیین کنیم و اجازه دهیم همه فکر کنند و حرف بزنند، مشکلات کاهش می‌یابند. کشور ایران برای همه ایرانیان است و مباحث و اشکالاتی که در فرایند فعلی وجود دارد این است که متأسفانه در حال حذف «مردم» از نظام جمهوری اسلامی هستیم که یکی از اشتباهات جدی در حال وقوع است».
او ادامه داد: «مردم نباید از نظام حذف شوند. این نظام مربوط به مردم است و لفظ «جمهوریت» به همین معناست. مردم به معنای عام آن یعنی «همه» با تفکرات و عقاید مختلف».
این نماینده اصولگرای مجلس در ادامه گفت: «مردم باید نسبت به کشور احساس تعلق داشته باشند و برایش دل بسوزانند و تلاش کنند و به فکر ارتقا و توسعه آن باشند. باید این اتفاق بیفتد؛ اگر به سمت حذف مردم به معنای عام برویم اتفاق خوبی نخواهد بود. به همین دلیل تأکید می‌کنم حدومرزها باید کاملا روشن و ساختارها معلوم شوند و بدانیم در چه مسیری حرکت می‌کنیم».
این عضو کمیسیون اجتماعی مجلس با تشریح دلایل عدم توسعه‌یافتگی کشور بیان کرد: «یک اتفاق جدی که در کشور ما باعث شده مسیر توسعه‌یافتگی به کندی پیش برود، این است که ساختارها متناسب با حرکت توسعه نیست. این اتفاق مثل این است که خودرویی را در اتوبانی زیبا برای رسیدن به هدفی عالی راه انداخته‌ایم، اما خودرو یاطاقان زده است و چرخ‌های آن پنچر شده و سیستم نیرو محرکه‌اش حرکت نمی‌کند؛ اما می‌خواهیم با هل‌دادن این خودرو آن را به هدف برسانیم. این اتفاق امکان‌پذیر نیست و باید این ساختار را اصلاح کنیم. پس این امر محقق نمی‌شود مگر با مشارکت همگانی و همدلی و وفاق ملی».
توسعه‌یافتگی نیازمند تلاش شبانه‌روزی و پرهیز از برخوردهای شخصی و جناحی است
علاوه بر عنابستانی، حسین نوش‌آبادی، نماینده مردم تهران در مجلس یازدهم نیز در گفت‌وگو با «شرق» درباره ابزارها و الزامات رسیدن به توسعه کشور گفت: «رسیدن به توسعه الزامات خودش را دارد و برای پیشرفت کشور همه شرایط اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی باید به وجود بیاید تا به توسعه مدنظر برسیم». عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ادامه داد: «توسعه و پیشرفت تأکید جدی نظام و توصیه رهبری است تا در مسیر الگوی پیشرفت و توسعه ایرانی - اسلامی حرکت کنیم. به این دلیل که هم مبتنی بر اندیشه‌های اسلامی باشد هم بسترهای لازم که به‌عنوان ایرانی در همه حوزه‌ها سرآمد بوده است، حفظ شود».
او در ادامه گفت: «اگر هدف توسعه باشد، باید برای رسیدن به آن همبستگی و وفاق ملی ایجاد کنیم. همبستگی ملی هم یعنی اینکه بتوانیم مردم را نسبت به مسائل و واقعیت‌ها آشنا کنیم. آنها را در جریان قرار دهیم و از مردم برای رسیدن به پیشرفت و توسعه کمک بگیریم. برای توسعه‌یافتگی قطعا نیاز به حرکت یک ملت داریم و با یک دولت و حرکت چند نفر و گروه اتفاقی نمی‌افتد. هر زمان توانسته‌ایم در امری موفق شویم با همبستگی و وفاق و همدلی بوده است. با ایجاد اختلاف و افتراق توسعه ایجاد نمی‌شود. بنابراین باید مسیر را به نحوی طی کنیم که با کمترین آسیب بتوانیم به دستاوردهای نظام نائل شویم».
نوش‌آبادی همچنین تأکید کرد: «برای رسیدن به توسعه با تلاش شبانه‌روزی و اقدامات روشنگرانه و پرهیز از برخوردهای شخصی و گروهی و جناحی می‌توانیم مسیر را هموار کنیم. پس برای رسیدن به توسعه باید موانع آن را بشناسیم و الزاماتش را هم تشخیص دهیم تا بتوانیم به آن دست یابیم و در مسیر توسعه قرار بگیریم».
برنامه توسعه نباید رنگ و بوی جناحی و سیاسی پیدا کند
حسینعلی حاجی‌دلیگانی، عضو هیئت‌رئیسه مجلس یازدهم، درباره مقوله «توسعه» به «شرق» گفت: «بحث‌های توسعه ما در قوانین توسعه آمده است و براساس بحث کلان کشور هر پنج سال یک بار قانون توسعه نوشته و تصویب می‌شود که در حال حاضر قانون پنج‌ساله ششم توسعه با یک سال تمدید پایان یافته و دولت در حال تدوین قانون هفتم توسعه است».
نماینده مردم شاهین‌شهر در مجلس یازدهم افزود: «در قانون توسعه با جداول و آمار و ارقام پیش‌بینی شده است که مثلا در پایان این پنج سال باید به رشد هشت درصدی دست یابیم، اما به دلایلی این رشد هشت درصدی محقق نمی‌شود. از عمده دلایل عدم تحقق قانون توسعه این است که دولت‌ها تکالیفشان را بنا بر ملاحظاتی درست انجام نمی‌دهند و باید دراین‌باره پاسخ‌گو باشند».
این عضو هیئت‌رئیسه مجلس هم با تأکید بر اینکه باید برای رسیدن به توسعه، همدلی و وفاق ملی مدنظر قرار گیرد، بیان کرد: «برای رسیدن به توسعه باید همدلی باشد و برنامه توسعه‌ای نباید رنگ‌و‌بوی جناحی و سیاسی پیدا کند و ملی‌بودن باید ملاک باشد. اگر دولت‌ها برابر همان قانون برنامه پیش بروند مشکلات حل می‌شود».
او درعین‌حال تأکید کرد: «قانون برنامه توسعه ابعاد مختلفی دارد که برای تحقق‌یافتن آن باید به همه ابعاد آن به‌طور دقیق عمل شود و همه باید این نکته را مدنظر قرار دهند».
در حوزه فرهنگی و سیاسی باید با سعه صدر و پذیرش آحاد مردم پیش برویم
محمدرضا میرتاج‌الدینی، نایب‌رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس هم علاوه بر سایر همکاران مصاحبه‌شونده‌اش، با برشمردن راهکارهای رسیدن به توسعه به «شرق» گفت: «رسیدن به توسعه و پیشرفت به راهکارهای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نیاز دارد. در راهکارهای اقتصادی، رسیدن به عدالت و توسعه و پیشرفت باید همراه هم باشند. ما یک راهکار اقتصادی داریم و یک راهکار فرهنگی و سیاسی. حالا بستگی دارد از چه منظری به موضوع نگاه کنیم».
نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس نسبت به جریان اصلاحات و سخن‌گفتن آنها از وفاق ملی برای توسعه انتقاد کرد و گفت: «جریان اصلاحات همدلی و همفکری و وفاق ملی و گفت‌وگو را مطرح می‌کنند، اما در دوره‌هایی که خودشان روی کار آمدند جریان انقلابی و اصولگرا را کنار زدند، پس باید همه‌جانبه به موضوع توسعه نگاه کنیم».
این نماینده اصولگرای مجلس یازدهم تأکید کرد: «معتقدم باید همه کسانی که توانمند و شایسته و وفادار به آرمان‌های انقلاب هستند - فرقی ندارد از چه جناحی باشند- و در چارچوب نظام قرار دارند، از همه آنها بهره بگیریم تا بتوانیم به توسعه‌یافتگی برسیم».
او در پاسخ به اینکه نظرتان درباره برخورد قهری با مردم در حوزه‌های فرهنگی و سیاسی و اجتماعی و محدودکردن فعالان سیاسی و مدنی چیست، گفت: «در مسائل فرهنگی و سیاسی باید با سعه صدر و پذیرش آحاد مردم پیش برویم تا بتوانیم به توسعه‌یافتگی نزدیک شویم».
بنابراین همان‌طورکه نمایندگان مجلس هم تأکید دارند، لازمه توسعه‌یافتگی توجه به وفاق ملی و همدلی و توجه به همه ابعاد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است و با توجه به جمیع جهات است که می‌توانیم به اهداف توسعه نزدیک شویم و در این مسیر گام برداریم. پس منطق حکم می‌کند مسئولان اجرائی به جای ایجاد محدودیت‌ها در زمینه‌های مختلف، سعه صدر اجتماعی را بالا ببرند و همسو با مردم، زمینه‌های فردایی بهتر و توسعه‌مند را فراهم کنند؛ فردایی که نسل آینده به آن ببالد.
