سدسازی‌ای که به چکانش تروریسم در منطقه انجامید
تهران از ساخت سدهای ترکیه بر روی سرشاخه‌های رودخانه‌های ارس و دجله و فرات عصبانی است. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه، در سخنرانی خود در 20 اردیبهشت در مجلس شورای اسلامی پروژه‌های سدسازی ترکیه را به‌عنوان اقدامات «غیرقابل قبول» که تهدیدی برای کاهش جریان آب و آسیب محیط‌زیستی به ایران و عراق است، محکوم کرد.
تهران از ساخت سدهای ترکیه بر روی سرشاخه‌های رودخانه‌های ارس و دجله و فرات عصبانی است. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه، در سخنرانی خود در 20 اردیبهشت در مجلس شورای اسلامی پروژه‌های سدسازی ترکیه را به‌عنوان اقدامات «غیرقابل قبول» که تهدیدی برای کاهش جریان آب و آسیب محیط‌زیستی به ایران و عراق است، محکوم کرد. او گفت: «تهران باید از طریق گفت‌وگو و مذاکرات دوجانبه پرونده را پیگیری کند؛ زیرا ترکیه کنوانسیون 1997 نیویورک درمورد استفاده غیرقانونی از آب‌های فرامرزی را امضا نکرده است که مانع از شکایت بین‌المللی تهران از آنکارا می‌شود. نباید اجازه دهیم کشورهایی مانند ترکیه از نبود مکانیسم بین‌المللی فعلی برای تغییر شرایط محیطی چه در ایران و چه در عراق استفاده کنند».
رود ارس از شرق ترکیه سرچشمه می‌گیرد و به سمت شرق جریان می‌یابد و پیش از پیوستن به رود کورا در آذربایجان، امتداد مرزی بین چندین کشور یعنی ترکیه، جمهوری آذربایجان، ایران و ارمنستان را می‌پیماید. دجله همچنین از شرق ترکیه سرچشمه می‌گیرد و به سمت جنوب می‌ریزد تا مرزهای بین ترکیه و سوریه و بین سوریه و عراق را تشکیل دهد و سپس با فرات در عراق ادغام شود و اروندرود/شط‌العرب را تشکیل دهد. بر‌اساس آمار ترکیه، عراق 51 درصد در جریان آب دجله مشارکت دارد؛ درحالی‌که ترکیه 40 درصد و ایران 9 درصد سهم دارند. سخنگوی وزارت امور خارجه ترکیه در 22 اردیبهشت پاسخ داد که ادعاهای ایران «به دور از علم است» و خاطرنشان کرد که آفریقا و خاورمیانه منشأ واقعی گردوغبار و توفان‌های شن هستند که به دلیل خشکسالی، تخریب زمین، جنگل‌زدایی و بیابان‌زایی و تغییر اقلیم افزایش یافته است.
از سوی دیگر عارفه دلیباش، کارشناس ترکیه‌ای مسائل آب و تغییرات اقلیمی و دستیار مسئول هماهنگی سیاست خارجه «مرکز مطالعات ایران»، «ایرام»، در آنکارا با ارزیابی سدسازی ترکیه و اثر آن بر کشورهای هم‌جوار پایین‌دستی گفت: «... سد ایلیسو جریان رود دجله را منظم خواهد کرد... این اقدام در زمینه تأمین آب مورد نیاز، به عراق در فصول گرما کمک خواهد کرد. ... به نظرم این مشکل به نحوی که ایران ادعا می‌کند، از سیاست‌های ترکیه به‌عنوان کشور بالادستی رودهای دجله و فرات ناشی نشده؛ بلکه در نتیجه سیاست‌ها و مدیریت آبی اشتباه کشورهای منطقه از‌جمله ایران و عراق حاصل شده است». حوزه دجله و فرات اغلب به‌عنوان یک کاندیدای اصلی برای «جنگ‌های آب» معرفی شده است، ظهور داعش یک جنگ بین‌المللی در پایین‌دست محدوده سدسازی ترکیه و سدسازی بر روی این رودخانه‌ها کانون درگیری‌های داخلی و تهدیدات بین‌دولتی بین‌المللی بوده است. در پروژه توسعه جنوب شرق آناتولی GAP ترکیه از سال 1984، زنجیره‌ای از سدها برای آبیاری و برق آبی بر روی رودخانه طراحی و به‌تدریج ساخته شده است.
سد ایلیسو، گران‌ترین سد و اولین سد بر روی رودخانه دجله در سال 1399 آب‌گیری شد. پس از خشکسالی‌های زمستان سال 1387 به‌تدریج سر‌و‌کله گروه‌های افراطی سلفی در منطقه پایین‌دست دجله و فرات پیدا شد. هنگامی که خشکسالی شدید در سال 1389 رخ داد، که پنجمین خشکسالی در مدت هفت سال تا آن هنگام بود، گروه‌های سلفی در شمال عراق سبدهای غذایی تهیه و بین مردم محلی توزیع می‌کردند. هنگامی که بادهای شدید در بهار 1391 صدها مزرعه بادمجان را در نزدیکی کرکوک متلاشی کرد، آنها پول نقد توزیع کردند. جوامع کشاورز از یک بحران به بحران دیگر می‌غلتیدند و استخدام‌کنندگان -اعضای گروهی که خیلی زود به دولت تبدیل شد- شروع به بازگشت سرمایه‌شان کردند. سد ایلیسو ترکیه بر روی دجله، نه‌تنها برای عراق بلکه برای ایران و خود ترکیه نیز مخاطرات محیط‌زیستی دارد. ترکیه مسئول توفان‌های گردوغبار در نتیجه خشکسالی است که عمده علت آن کاهش جریان آب در دجله و فرات است. افراط‌گرایی و تروریسم بخشی از نتیجه چنین شرایط سخت اقلیمی در پایین‌دست سدهای ترکیه است.
