شکستی دیگر برای خانه سینما

انتشار بیانیه خانه سینما در پاسخ به امضاها و بیانیه بیش از 350 نفر از زنان سینماگر و فعال هنری درباره خشونت و آزار جنسی، بسیار مأیوس‌کننده بود و واکنش منفی بسیاری را برانگیخت.

جامعه اصناف سینمای ایران (خانه سینما) با انتشار بیانیه هرچند هر‌گونه خشونت احتمالی به‌ویژه خشونت جنسی در شیوه‌های گوناگون آن در فرایند فعالیت‌های هنری – فرهنگی را محکوم کرد؛ اما علاقه‌مندی به تصویب و تشکیل کمیته‌ای خاص این موضوع نشان نداد و نسبت به آن بی‌تفاوت گذشت. در این بیانیه آمده است که «خانه سینما به‌عنوان جامعه اصناف سینمای ایران هر‌گونه خشونت احتمالی به‌ویژه خشونت جنسی در شیوه‌های گوناگون آن در فرایند فعالیت‌های هنری – فرهنگی را محکوم می‌کند و شورای صیانت به استناد وظایف و اختیارات خود مندرج در اساسنامه خانه سینما، مسئولیت رسیدگی به هر‌گونه رفتاری مغایر با شئون فرهنگی و اخلاق حرفه‌ای اهالی سینما را برعهده دارد.

خانه سینما رسیدگی و پیگیری درخصوص احقاق حقوق همه افراد فعال در صنعت فیلم ایران را که مورد هرگونه خشونت رفتاری قرار گیرند، از وظایف ذاتی خانه سینما می‌داند و در انجام آن از هیچ‌گونه اقدامی پرهیز نخواهد کرد. بدیهی است رسیدگی به این موضوعات با رعایت مطلق محرمانگی صورت خواهد گرفت». در بخش دیگری از این بیانیه ضمن برخی توصیه‌ها و حرف‌های کلی و متداولی که در این‌گونه مواقع مورد استفاده قرار می‌گیرد، مسئولیت را بر‌عهده شورای صیانت خانه سینما قرار داده و در بخشی از این بیانیه آمده است: «۱– شورای صیانت خانه سینما (متشکل از رئیس هیئت‌مدیره، رئیس شورای عالی داوری، سه نفر از شخصیت‌های معتمد و صاحب‌نام سینمای ایران به انتخاب مجمع عمومی خانه سینما، نماینده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و یک نفر عضو حقوق‌دان) آمادگی دارد با رعایت اصول اخلاقی و قید محرمانگی به همه گزارش‌ها و شکوائیه‌های مطروحه رسیدگی کند و مشورت‌های حقوقی لازم را نیز به مراجعه‌کنندگان ارائه و در صورت لزوم، ارجاع موضوع به محاکم قضائی را نیز پیگیری کند.

2– شورای صیانت خانه سینما با هماهنگی و همراهی سازمان سینمایی کشور، اجرای احکام صادره را پیگیری می‌کند.

3– هیئت‌مدیره و شورای صیانت خانه سینما مجددا بر حمایت و دفاع از حقوق بانوان شاغل در صنعت فیلم ایران به نحو مصرانه و مسئولانه اقدام خواهد کرد».

خانه سینما در‌عین‌حال مسئولیت امنیت در پشت صحنه فیلم‌ها را بر‌عهده تهیه‌کنندگان و کارگردانان گذاشته و خواهان «دقت و توجه لازم در این خصوص» شده است.

این در حالی است که زنان سینمای ایران در بیانیه خود با اشاره به «سیستماتیک‌بودن خشونت‌ها در سینما»، کار در فضایی امن و به دور از قلدری، خشونت و باج‌گیری جنسی را حق خود دانسته و به همین منظور تقاضای تشکیل کمیته‌ای مستقل در خانه سینما متشکل از اعضایی با سلسله مراتب قدرت متفاوت (اکثریت مطلق اعضا از زنان) که درمورد مسئله خشونت جنسی و جنسیتی آموزش دیده باشند و با میزان مسئولیت افراد متناسب با قدرت و عاملیت آنها در هر کارگروهی آشنا باشند را داشته‌اند. همچنین زنان سینماگر درخواست کرده‌اند «کار این کمیته باید بررسی جرائمی در حوزه خشونت جنسی و جنسیتی باشد و برای این خشونت‌ها جریمه‌های نقدی و تعلیق از هرگونه فعالیت هنری در مدت‌زمان تعیین‌شده را در نظر بگیرد».

به نظر می‌رسد این بی‌تفاوتی هیئت‌مدیره خانه سینما در برابر خواسته زنان و معطوف‌کردن آن به ابزاری که پیش‌تر ناکارآمدی آن امتحان شده است، در کنار شائبه محافظه‌کاری می‌تواند نشانه حمایت از فضای مردانه و ساختارهای غلط حاکم بر فضا نیز باشد.