این کوچولوهای ارزشمند
سپهر سلیمی
حشرات بخشی از جاندارانی هستند که با وجود ارزشهای زیستی فراوان همواره مورد بیمهری انسان قرار گرفتهاند، تاآنجاکه در بسیاری موارد این موجودات را حتی در بین حیوانات دستهبندی نمیکنند. رابطه انسان و حشرات مثل رابطه انسان با همه حیوانات یکسویه است و جز آسیب و انقراض نسل عایدی برای حیوانات نداشتهایم، این در حالی است که از دید زیستگرایان دنیای بدون حشره غیرقابل تصور است. فقط در آمریکا ارزش گردهافشانی زنبورهای عسل 20 میلیارد دلار در سال است.
مهمترین اثر حشرات برای گردهافشانی است، جایی که زنبورها در این میان رتبه نخست را دارند. دوسوم غذای بشر به شکلی به گردهافشانی زنبورها وابسته است. تهدید جمعیت زنبورهای عسل در دهههای اخیر افزایش داشته است. گزارش سال ۲۰۱۵ اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت که شامل اولین ارزیابی جامع از گونههای زنبور عسل اروپایی است، میگوید که حدود ۱۰ درصد از زنبورها در معرض انقراض قرار دارند. حشرات نقش مهمی در کنترل بیولوژیک انگلها دارند و انقراض یک گونه حشره میتواند منجر به برهمخوردن تعادل زیستی شود. همچنین حشرات نقش مهمی در بازیافت و بازگردانی مواد آلی به چرخه طبیعت بر عهده دارند.
در کنار فواید اکولوژیک حشرات، انسان از عسل بهعنوان یک منبع غذایی مهم استفاده کرده است. پرورش صنعتی زنبور عسل البته به جمعیت زنبورهای وحشی آسیب وارد کرده است. ابریشم با قدمتی پنجهزارساله از کالاهایی بوده که خواهان فراوانی داشته و سبب مرگ میلیاردها کرم ابریشم میشود. گفته میشود برای تولید هر کیلوگرم پارچه ابریشمی تا پنج هزار کرم کشته میشود. این عدد وقتی وحشتناک میشود که بدانیم سالانه حدود 80 هزار تن ابریشم در دنیا تولید میشود. استفاده از حشرات برای تولید رنگ از دیگر مواردی است که هرچند برای بسیاری از افراد ناشناخته است اما به نابودی میلیاردها حشره منجر میشود.
برخی از حشرات بهعنوان ناقل میتوانند سبب بروز بیماریهای کشنده برای انسان شوند، ازاینرو همواره انسان از دست حشرات فراری بوده است. با پیشرفت علم و تولید حشرهکشهای شیمیایی، مقابله انسان با حشرات وارد فاز جدیدی شد. مرحلهای که اگرچه بهظاهر باعث درامانماندن انسان از حشرات شد اما در درازمدت آسیبهایی جدی به اکوسیستم وارد میکند. در سالهای اخیر حامیان حقوق حیوانات درباره دفع اخلاقی حشرات، به شکلی که آسیبی به آنها وارد نشود، راهکارهای زیادی ارائه دادهاند. حامیان حقوق حیوانات معتقدند صرفنظر از اینکه حشرات برای انسان مضر باشند یا نه و اینکه آسیبی به سلامت انسان و محصولات کشاورزی وارد کنند، در هر صورت حق حیات دارند. از نگاه پیتر سینگر، از نظریهپردازان حقوق حیوانات در جهان، حشرات مانند دیگر حیوانات بهواسطه واکنشنشاندادن به علائم محیطی و داشتن سیستم عصبی باید مانند دیگر حیوانات مورد توجه قرار بگیرند. در ایران، مورچه بهعنوان نمادی از حشرات مورد توجه بوده و توصیهها و داستانهای زیادی درباره توجه به این حیوان وجود دارد.
حشرات بخشی از جاندارانی هستند که با وجود ارزشهای زیستی فراوان همواره مورد بیمهری انسان قرار گرفتهاند، تاآنجاکه در بسیاری موارد این موجودات را حتی در بین حیوانات دستهبندی نمیکنند. رابطه انسان و حشرات مثل رابطه انسان با همه حیوانات یکسویه است و جز آسیب و انقراض نسل عایدی برای حیوانات نداشتهایم، این در حالی است که از دید زیستگرایان دنیای بدون حشره غیرقابل تصور است. فقط در آمریکا ارزش گردهافشانی زنبورهای عسل 20 میلیارد دلار در سال است.
مهمترین اثر حشرات برای گردهافشانی است، جایی که زنبورها در این میان رتبه نخست را دارند. دوسوم غذای بشر به شکلی به گردهافشانی زنبورها وابسته است. تهدید جمعیت زنبورهای عسل در دهههای اخیر افزایش داشته است. گزارش سال ۲۰۱۵ اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت که شامل اولین ارزیابی جامع از گونههای زنبور عسل اروپایی است، میگوید که حدود ۱۰ درصد از زنبورها در معرض انقراض قرار دارند. حشرات نقش مهمی در کنترل بیولوژیک انگلها دارند و انقراض یک گونه حشره میتواند منجر به برهمخوردن تعادل زیستی شود. همچنین حشرات نقش مهمی در بازیافت و بازگردانی مواد آلی به چرخه طبیعت بر عهده دارند.
در کنار فواید اکولوژیک حشرات، انسان از عسل بهعنوان یک منبع غذایی مهم استفاده کرده است. پرورش صنعتی زنبور عسل البته به جمعیت زنبورهای وحشی آسیب وارد کرده است. ابریشم با قدمتی پنجهزارساله از کالاهایی بوده که خواهان فراوانی داشته و سبب مرگ میلیاردها کرم ابریشم میشود. گفته میشود برای تولید هر کیلوگرم پارچه ابریشمی تا پنج هزار کرم کشته میشود. این عدد وقتی وحشتناک میشود که بدانیم سالانه حدود 80 هزار تن ابریشم در دنیا تولید میشود. استفاده از حشرات برای تولید رنگ از دیگر مواردی است که هرچند برای بسیاری از افراد ناشناخته است اما به نابودی میلیاردها حشره منجر میشود.
برخی از حشرات بهعنوان ناقل میتوانند سبب بروز بیماریهای کشنده برای انسان شوند، ازاینرو همواره انسان از دست حشرات فراری بوده است. با پیشرفت علم و تولید حشرهکشهای شیمیایی، مقابله انسان با حشرات وارد فاز جدیدی شد. مرحلهای که اگرچه بهظاهر باعث درامانماندن انسان از حشرات شد اما در درازمدت آسیبهایی جدی به اکوسیستم وارد میکند. در سالهای اخیر حامیان حقوق حیوانات درباره دفع اخلاقی حشرات، به شکلی که آسیبی به آنها وارد نشود، راهکارهای زیادی ارائه دادهاند. حامیان حقوق حیوانات معتقدند صرفنظر از اینکه حشرات برای انسان مضر باشند یا نه و اینکه آسیبی به سلامت انسان و محصولات کشاورزی وارد کنند، در هر صورت حق حیات دارند. از نگاه پیتر سینگر، از نظریهپردازان حقوق حیوانات در جهان، حشرات مانند دیگر حیوانات بهواسطه واکنشنشاندادن به علائم محیطی و داشتن سیستم عصبی باید مانند دیگر حیوانات مورد توجه قرار بگیرند. در ایران، مورچه بهعنوان نمادی از حشرات مورد توجه بوده و توصیهها و داستانهای زیادی درباره توجه به این حیوان وجود دارد.