آینده حزب‌الله در زمینه تحولات جاری
در روز‌های اخیر و در‌حالی‌که به سالگرد امضای توافق آتش‌بس بین اسرائیل و لبنان نزدیک می‌شویم، به نظر می‌رسد که تنش بین این دو کشور در حال افزایش است. در این راستا نه‌تنها ارتش اسرائیل شدت حملات خود را به جنوب لبنان افزایش داده، بلکه هم‌زمان بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، با متهم‌کردن دولت لبنان به کندی و بی‌عملی در برابر حزب‌الله، تهدید کرده که در صورت تداوم این بی‌عملی، خود اسرائیل اقدامات لازم را انجام خواهد داد.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
مرتضی شربیانی: در روز‌های اخیر و در‌حالی‌که به سالگرد امضای توافق آتش‌بس بین اسرائیل و لبنان نزدیک می‌شویم، به نظر می‌رسد که تنش بین این دو کشور در حال افزایش است. در این راستا نه‌تنها ارتش اسرائیل شدت حملات خود را به جنوب لبنان افزایش داده، بلکه هم‌زمان بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، با متهم‌کردن دولت لبنان به کندی و بی‌عملی در برابر حزب‌الله، تهدید کرده که در صورت تداوم این بی‌عملی، خود اسرائیل اقدامات لازم را انجام خواهد داد. سال گذشته پس از آنکه درگیری بین حزب‌الله لبنان و اسرائیل منجر به واردآمدن ضربات شدید به نیرهای رزمی و ساختار فرماندهی حزب‌الله شد، این گروه آتش‌بسی را پذیرفت که در آن بر عقب‌نشینی از جنوب لبنان و خلع سلاح تأکید شده بود. در این چارچوب دولت لبنان موظف شده بود که در کنار خلع سلاح حزب‌الله، از هرگونه انتقال تدارکات و تجهیزات برای بازسازی توان رزمی این گروه جلوگیری کند. پس از اجرای آتش‌بس، در اولین اقدام نظارت شدیدی بر پروازهای مسافری انجام‌شده از مبدأ ایران به مقصد بیروت برقرار شده و علاوه بر مسافران عادی، بازرسی‌های غیرمتعارفی از دیپلمات‌های ایرانی به عمل آمد. در ادامه، حزب‌الله نتوانست از نامزد خود سلیمان فرنجیه، رئیس جریان المرده، برای ریاست‌جمهوری حمایت کند و با انصراف فرنجیه از نامزدی، جوزف عون، فرمانده ارتش لبنان که مورد حمایت عربستان و آمریکا بود، به ریاست‌جمهوری رسید. جوزف عون، نواف سلام، رئیس دیوان بین‌المللی دادگستری و نماینده پیشین لبنان در سازمان ملل را که مواضع آشکاری در مخالفت با ایران و حزب‌الله داشت، برای تصدی سمت نخست‌وزیری برگزید. حزب‌الله و جنبش امل با این انتخاب مخالفت کردند اما این دو گروه در شرایطی قرار نداشتند که بتوانند از این اقدام جلوگیری کنند. نواف سلام در اولین اقدام و در کنار تأکید بر خلع سلاح حزب‌الله، پروازهای تجاری بین تهران و بیروت را به بهانه جلوگیری از انتقال پول و سلاح به حزب‌الله متوقف کرد و اعتراض شیعیان به این اقدام را با سرکوب پاسخ داد. این در حالی بود که حملات اسرائیل و ترور چهره‌های شاخص شیعیان همچنان ادامه داشت و ارتش لبنان نیز سرگرم نابودی ذخایر نظامی حزب‌الله در جنوب لبنان بود.
این روند تا اواسط تابستان ادامه داشت؛ تا جایی که برخی از کارشناسان از نابودی حزب‌الله و پایان نفوذ ایران در لبنان سخن می‌گفتند، اما وارد‌شدن دولت لبنان به فرایند اجرائی خلع سلاح حزب‌الله شرایط را تغییر داد. در 14 مرداد 2025 (5 آگوست 2025) کابینه لبنان در نشستی که با ریاست رئیس‌جمهور برگزار شد، خلع سلاح حزب‌الله را تصویب و ارتش را مأمور کرد طرحی را برای اجرائی‌شدن آن پیشنهاد کند؛ اما خلع سلاح موضوعی نبود که حزب‌الله و کلا جامعه شیعه آن را تحمل کند. لبنان طی 200 سال اخیر و در دوران تسلط عثمانی‌ها و فرانسوی‌ها، سرزمین اقوام دروزی و مسیحی تلقی می‌شد و اقوام سنی هم با توجه به حمایت سلاطین عثمانی و حاکمان مصر به طور متناوب در این سرزمین به قدرت رسیده بودند. اما شیعیان در تمام تاریخ معاصر این کشور قومی حاشیه‌ای و تحت ستم تلقی می‌شدند. این روند پس از استقلال لبنان نیز ادامه یافت. اما با ورود امام موسی صدر به لبنان در سال 1334 شرایط شیعیان تغییر کرد و به‌تدریج با ایجاد تشکل‌های مختلف، جایگاه شیعیان در ساختار سیاسی لبنان ارتقا یافت. در سال‌های پس از مفقود‌شدن امام موسی صدر نیز روند تقویت گروه‌های شیعی با حمایت ایران تداوم یافت؛ تا جایی که پس از جنگ 33روزه در سال 2005 و توفیق حزب‌الله در متوقف‌کردن اسرائیل و متعاقب آن، خروج نیروهای سوری از لبنان، حزب‌الله به مهم‌ترین نیروی سیاسی و اداره‌کننده واقعی لبنان تبدیل شد و این فرایند شیعیان را پس از قرن‌ها حاشیه‌نشینی، به قدرتمندترین گروه قومی در این کشور تبدیل کرد.
در این چارچوب همه شیعیان می‌دانستند که پس از تضعیف شدید حزب‌الله در جنگ با اسرائیل، خلع سلاح این گروه به معنای پایان آن و بازگشت شیعیان به دوران فرودستی است، بنابراین خلع سلاح موضوعی بود که حزب‌الله و جامعه شیعیان نمی‌توانستند با آن همراه شوند. موضع جدید حزب‌الله در سخنرانی شیخ نعیم قاسم در مراسم عاشورا اعلام شد. در این سخنرانی که درست یک روز پس از سفر علی لاریجانی، دبیر شورای‌عالی امنیت ملی ایران، به لبنان انجام شد، دبیر کل حزب‌الله در سخنانی تند، تهدید کرد که تلاش در راستای خلع سلاح این گروه می‌تواند به جنگ داخلی منجر شود و مشخص کرد که حزب‌الله برای حفظ سلاح خود ابایی از درگیری مسلحانه ندارد. این سخنرانی شرایط را کاملا تغییر داد، چراکه همه می‌دانستند که حزب‌الله با وجود ضربات وارده، از قدرت و انسجامی به مراتب بیشتر از ارتش لبنان برخوردار است. نظرسنجی‌ها هم نشان داد که اکثریت قریب به اتفاق شیعیان (بالای 90 درصد) مخالف خلع سلاح حزب‌الله هستند. در‌این‌میان حملات اسرائیل و ناتوانی ارتش لبنان در پاسخ به آنها، موجب شد که به‌تدریج موضوع خلع سلاح به حاشیه رانده شود و استدلال حزب‌الله مبنی بر دفاع این گروه از لبنان در برابر اسرائیل، موجه‌تر جلوه کند؛ موضوعی که حتی تام باراک، فرستاده ویژه آمریکا در امور لبنان، هم به آن اعتراف کرد. در‌این‌میان نکته‌ای که عملا موضوع خلع سلاح حزب‌الله را به یک مأموریت غیر‌ممکن تبدیل می‌کند، مواضع متناقض آمریکا در این زمینه است. این به آن معنی است که آمریکا با وجود علم به ناتوانی و ضعف ارتش لبنان در برابر نیروهای حزب‌الله، با تقویت ارتش لبنان هم مخالفت می‌کند، چراکه به‌هیچ‌وجه نمی‌تواند وجود یک نیروی نظامی قوی را در کنار مرز‌های اسرائیل تحمل کند، حتی اگر این نیرو‌ها از سوی دوستان آمریکا هدایت شوند (حملات اسرائیل به سوریه، بعد از سقوط بشار اسد را می‌توان در این چارچوب بررسی کرد).
و در نهایت باید به تحلیل‌های عجولانه مطرح‌شده در یک سال گذشته اشاره کرد که پس از جنگ سال گذشته اسرائیل با حزب‌الله و واردآمدن ضربات شدید به ارکان اصلی این گروه، از پایان حزب‌الله سخن می‌گفتند. این در حالی است که حزب‌الله گروهی ریشه‌دار است که در چارچوب ضرورت‌ها و قواعد اجتماعی و سیاسی لبنان قوام یافته و به‌هیچ‌وجه حذف‌شدنی نیست. البته روشن است که موضوع سلاح حزب‌الله در یک شرایط عادی و صلح‌آمیز پذیرفتنی نیست و در نهایت این گروه هم باید سلاح را کنار گذاشته و وارد فعالیت در چارچوب‌های عادی سیاسی لبنان شود. اما این نیز با توجه به موقعیت جغرافیایی لبنان در همسایگی اسرائیل تحقق‌پذیر نیست و به نظر نمی‌رسد تا زمان حل‌وفصل نهایی بحران فلسطین، بتوان حزب‌الله را خلع سلاح کرد. پس می‌توان بحران لبنان را نیز به مجموعه بحران‌هایی که از آبشخور بحران فلسطین سیراب می‌شوند، اضافه کرده و تأکید کرد که حزب‌الله همیشه یک گروه قدرتمند لبنانی باقی خواهد ماند اما موضوع سلاح این گروه موضوعی است که در نهایت حل خواهد شد، اما نه به این زودی‌ها.
آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.
