چگونه مخازن نفتی شمال ایران شناسایی می‌شوند؟
زمین‌لرزه‌های ژرف دریای کاسپین، به‌ویژه در حوضه‌های جنوبی و مرکزی آن رخ می‌دهند. دریای خزر یک موزاییک زمین‌ساختی است. کاسپین جنوبی یک قطعه اقیانوسی سفت و سخت بین قاره‌های هم‌گرا در حال خردشدن است.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
زمین‌لرزه‌های ژرف دریای کاسپین، به‌ویژه در حوضه‌های جنوبی و مرکزی آن رخ می‌دهند. دریای خزر یک موزاییک زمین‌ساختی است. کاسپین جنوبی یک قطعه اقیانوسی سفت و سخت بین قاره‌های هم‌گرا در حال خردشدن است. فرورانش آهسته‌ای در زیر حاشیه‌های آن رخ می‌دهد و لرزه‌خیزی ژرفی ایجاد می‌کند. این «دیگ زودپز» ژئودینامیکی شرایط ایدئالی را برای تجمع هیدروکربن ایجاد می‌کند.
کاوشگران انرژی ساختارهای زیر نمکی حوزه کاسپین جنوبی را مورد توجه قرار داده‌اند. نبودهای لرزه‌ای در نزدیکی باکو (جمهوری آذربایجان) وجود دارند. کاسپین جنوبی یک میکروپلیت سخت اقیانوسی با ضخامت ۲۵ تا ۳۰ کیلومتر است که در زیر ۱۰، ۱۵ کیلومتر رسوبات قرار دارد. این حوزه با سرعت تقریبی پنج میلی‌متر در سال به سمت شمال در زیر کاسپین مرکزی فرورانش می‌کند و «منطقه فرورانش کاسپین» را که از نظر لرزه‌ای فعال است، تشکیل می‌دهد.
یک سامانه گسله ژرف در امتداد لبه غربی کاسپین جنوبی به نام سامانه تالش-اندام محل رخداد بسیاری از زمین‌لرزه‌های ژرف حوزه کاسپین است. مطالعه امیرنژاد و همکاران ۱۳۸۷ نشان داد که در سواحل جنوبی کاسپین نیز خطر سونامی وجود دارد. ضمنا در کاسپین میانی زلزله‌های ژرف، یک منطقه فرورانش نشان می‌دهد که در آن ورقه فرورانده‌شده در حال جدا‌شدن از بخش سطحی‌تر است. ژرفای زمین‌لرزه در حوضه جنوبی کاسپین به ۱۲۰ کیلومتر در فرورانش ورقه اقیانوسی و در کاسپین میانی به ۴۰ کیلومتر و در کاسپین شمالی ۲۰ کیلومتر در فلات قاره می‌رسد. زلزله‌های ژرف طبیعی، داده‌های «زمینه» لرزه‌ای را برای تشخیص انفجارهای غیرطبیعی -ناشی از انفجارات- فراهم و از زلزله‌های ژرف برای کالیبره‌کردن سامانه‌های پایش استفاده می‌کنند.
حوضه جنوبی کاسپین ذخایر عظیم نفتی در زیر لایه‌های نمکی (به‌عنوان مثال میادین آذری-چراغ-گونشلی) دارد. امواج زلزله ژرف با برخورد به لایه نمک ضخیم از نظر لرزه‌ای، تله‌ها، گسل‌ها و هندسه مخزن نفتی را روشن می‌کنند. امواج ناشی از زلزله با بزرگای ۵.۱ در سال 2019 (در ژرفای 86 کیلومتر) به تکمیل مدل‌های سه‌بعدی یک تاقدیس زیر‌نمکی در فراساحل جمهوری آذربایجان کمک کرد و چشم‌اندازی 200 میلیون بشکه‌ای از ذخایر نفت در این محل را آشکار کرد. نقشه‌برداری از مسیرهای سیال و مناطق فشار بیش از حد با زلزله‌های ژرف و ریزلرزه‌ها در شبکه شکستگی‌ها در لایه‌های رسوبی ممکن می‌شود.
این شبکه‌های شکستگی مهاجرت هیدروکربن را هدایت و ممکن می‌کنند. در منطقه آذربایجان فراساحلی چشم‌اندازهای مخازن زیر‌نمکی میدان شاه‌دنیز، در فلات ترکمن سامانه‌های گسلی پیش از کاسپین که تشکیل تله را کنترل می‌کنند و محتملا در کاسپین جنوبی در بخش ایران چین‌هایی که محل تله‌های نفتی مهم هستند، با پایش لرزه‌ای غیرفعال – passive seismic- با استفاده از زلزله‌های عمیق طبیعی به‌عنوان منابع لرزه‌ای «آزاد» قابل پی‌جویی هستند.
آخرین اخبار روزنامه را از طریق این لینک پیگیری کنید.
