گزارش «شرق» از سخنرانی محمدجواد ظریف در مجمع گفت‌وگوی تهران ۲۰۲۵
دعوت به دیپلماسی فرصت‌محور و همگرایی منطقه‌ای
دیروز دوشنبه محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه اسبق ایران، در مجمع گفت‌وگوی تهران، با عنوان «عاملیت منطقه‌ای در نظم و بی‌نظم جهانی، وفاق یا افتراق»، سخنرانی کرد. ظریف در این سخنرانی، با تأکید بر لزوم تغییر نگاه کشورهای منطقه به یکدیگر از تهدید به فرصت، به تبیین دیدگاه دیپلماسی فرصت‌محور پرداخت و خواستار همکاری‌های منطقه‌ای برای خلق آینده‌ای مشترک شد.
گروه سیاست: دیروز دوشنبه محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه اسبق ایران، در مجمع گفت‌وگوی تهران، با عنوان «عاملیت منطقه‌ای در نظم و بی‌نظم جهانی، وفاق یا افتراق»، سخنرانی کرد. ظریف در این سخنرانی، با تأکید بر لزوم تغییر نگاه کشورهای منطقه به یکدیگر از تهدید به فرصت، به تبیین دیدگاه دیپلماسی فرصت‌محور پرداخت و خواستار همکاری‌های منطقه‌ای برای خلق آینده‌ای مشترک شد. او با استناد به آیات قرآن و تحولات جهانی، بر ضرورت کنار‌گذاشتن دشمنی‌ها و رویکردهای هژمونیک تأکید کرد و ایران را به عنوان قدرت پیشرو در منطقه به تغییر نگرش دعوت کرد.
تغییر نگاه: از تهدید به فرصت
ظریف در ابتدای سخنان خود، با اشاره به دیدگاه وزیر امور خارجه کنونی ایران، جهان و منطقه را نه به عنوان تهدید، بلکه فرصتی برای همکاری توصیف کرد. او گفت: «جهان را باید از منظر فرصت دید، اما این تنها با سخن‌گفتن محقق نمی‌شود و نیازمند تلاش دوجانبه است، همانند رقص تانگو که به مشارکت نیاز دارد». او با استناد به آیه قرآن کریم «وَتِلْکَ الْأَیَّامُ نُدَاوِلُهَا بَیْنَ النَّاسِ» (آل‌عمران: ۱۴۰)، تأکید کرد که قدرت و برتری موقت است و هیچ کشوری نمی‌تواند به طور دائم دست بالا را داشته باشد. ظریف افزود: «تغییر، ذات زندگی است. دشمنی، ابزاری برای حکمرانی فریب‌کارانه است. کشورهای منطقه باید یکدیگر را به عنوان فرصت ببینند».
خلق آینده‌ای مشترک
وزیر خارجه اسبق ایران با دعوت از کشورهای منطقه برای گذر از گذشته و تمرکز بر آینده، اظهار کرد: «ما باید آینده را خلق کنیم، نه اینکه در گذشته بمانیم یا آن را تکرار کنیم. آینده به ما امید، جاه‌طلبی و آرمان‌های مشترک می‌بخشد که می‌توانیم برای آنها تلاش کنیم». او با اشاره به تحولات جهانی، از جمله فروپاشی نظم تک‌قطبی و ناکامی تلاش‌های آمریکا برای هژمونی، گفت: «برای اولین بار در نسل‌ها، ما در حال شکل‌دهی جهانی پس از یک شکست بزرگ هستیم. تلاش آمریکا برای ایجاد جهان تک‌قطبی از ابتدا محکوم به شکست بود».
ناکارآمدی ابزارهای نظامی و ضرورت خودکفایی امنیتی
ظریف با انتقاد از استفاده از جنگ و ابزارهای نظامی برای سلطه، اظهار کرد: «جنگ و اجبار نظامی دیگر نمی‌توانند نتایجی را که در گذشته داشتند، به دست آورند». او کشورهای منطقه را به خودکفایی امنیتی دعوت کرد و گفت: «اگر دوستان ما در منطقه امیدوارند کسی امنیت را برای‌شان بیاورد، به آدرس اشتباهی مراجعه کرده‌اند. خرید امنیت از دیگران کارساز نیست». او با اشاره به اظهارات اخیر استیو ویتکاف، فرستاده ویژه آمریکا، که منطقه را دارای پتانسیل تبدیل به قدرت جهانی خوانده بود، افزود: «منطقه می‌تواند قدرت جهانی شود، به شرطی که از وابستگی امنیتی فاصله بگیریم».
نقش ایران؛ پیشگامی در دیپلماسی فرصت‌محور
ظریف با تأکید بر جایگاه ایران به عنوان بزرگ‌ترین کشور منطقه از نظر جمعیت و وسعت، خواستار تغییر نگرش تهران شد. او گفت: «ایران باید از منظر فرصت به منطقه نگاه کند، نه تهدید. دیدگاه مبتنی بر فرصت، که وزیر امور خارجه نیز به آن اشاره کرد، می‌تواند محور همکاری‌های منطقه‌ای باشد». او افزود: «همه ما می‌توانیم مکمل یکدیگر باشیم. ایران به عنوان قدرت منطقه‌ای باید پیشگام این تغییر باشد».
نقد انحصار دولت‌ها و اهمیت همکاری
ظریف با اشاره به تحولات جهانی، از کاهش انحصار عملکرد دولت‌ها سخن گفت: «کشورها همچنان اهمیت دارند، اما انحصار دولت‌ها در حال کم‌رنگ‌شدن است. این مسئله فرصتی برای همکاری‌های جدید ایجاد می‌کند». او تأکید کرد منطقه باید با کنار‌گذاشتن دیدگاه‌های منسوخ و رقابتی، به سوی همکاری‌های مکمل حرکت کند.
