«اروند» عضو نامدار هلدینگ خلیج فارس چگونه در صف مدعیان بازار پررقابت پتروشیمی ایستاد؟
راهی که غول تولیدکننده PVC ایران به سمت «بورسی‌شدن» پیمود
در بهار پرطنین اقتصاد و سیاست ایران که بورس و بازار سهام پس از خزان ریزش شاخص، دوباره سبزپوش شده است، اعلام یک خبر، نگاه خیل فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران بازار سرمایه را به خود خیره کرد.
در بهار پرطنین اقتصاد و سیاست ایران که بورس و بازار سهام پس از خزان ریزش شاخص، دوباره سبزپوش شده است، اعلام یک خبر، نگاه خیل فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران بازار سرمایه را به خود خیره کرد. اینکه «پتروشیمی اروند، عضو پرآوازه و قدرتمند خانواده شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس به بورس می‌آید». شواهد و قرائن درخصوص جزئیات این اتفاق حاکی از آن بود که مقدمات بورسی‌شدن «اروند» به‌عنوان یکی از واحدهای استراتژیک صنعت پتروشیمی ایران، در یک برنامهریزی سه‌ساله و پس از طی مراحل مهمی همچون بازنگری ساختاری و بهبود عملکرد مالی فراهم شده است. در نگاه اقتصاددانان و فعالان بازار سرمایه، حضور اروند در جمع بزرگان بورس نشانه‌ای امیدبخش از اندیشه «شفاف‌سازی» در بزرگ‌ترین هلدینگ صنعت پتروشیمی ایران و عملکرد مدیریت جدید آن (محمد شریعتمداری) ارزیابی شد.
داده‌ها و مستندات آماری حاکی از این است که پتروشیمی اروند در این بازه زمانی سه‌ساله توانسته است با بهره‌گیری هوشمندانه از ظرفیت‌ها و توانمندی درونی به‌ویژه نیروی انسانی متخصص و خلاق، استانداردها و سطح تولید خود را به نحوی بی‌سابقه ارتقا بخشد و همین تدابیر و ابتکارات در عمل به سودآوری چشمگیر و پایدار شرکت منجر شده است. ناگفته پیداست که در دنیای امروز صنعت و سرمایه، نمودارها و شاخص‌های آماری حرف اول را می‌زند. از همین رو، قبل از هر چیز، تصویر منحنی صعودی اروند در فهرست شرکت‌های سودساز ایران، توجه فعالان و بازیگران اقتصادی را به خود جلب کرد. این نمودار به وضوح نشان می‌دهد که شرکت پتروشیمی اروند در سال مالی ۱۴۰۲، موفق شده 4.6 هزار میلیارد تومان سود خالص ثبت کند و فروش سالانه خود را به رقم خیره‌کننده 19.5 هزار میلیارد تومان ارتقا دهد. این نتایج حاصل از میزان فروش و سود خالص، پتروشیمی اروند را در جرگه یکی از سودآورترین شرکت‌های پتروشیمی ایران نشانده است تا آنجا که طی سه سال اخیر، مجموع سودآوری این شرکت از مرز ۲۰ هزار میلیارد تومان فراتر رفته است.
دستیابی به زنجیره بزرگ تولید و ارزش‌افزوده
پتروشیمی اروند در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی بندر ماهشهر و در زمینی به مساحت ۱۰۸ هکتار تأسیس شده است. این شرکت سال ۱۳۸۱ با بهره‌گیری از فناوری شرکت آلمانی Uhde (اوده)، زنجیره کاملی از تولید محصولات کلر، کاستیک، وینیل کلراید مونومر، اتیلن دی‌کلراید، PVC، آب ژاول و... را راه‌اندازی کرد. این زنجیره از نمک دریایی آغاز می‌شود و به محصولاتی با ارزش‌افزوده بالا امتداد می‌یابد. دو ویژگی زنجیره ارزش‌افزوده داخلی و تکمیل‌بودن زنجیره تولید از مزیت‌های منحصربه‌فرد «اروند» است.حلقه‌ها و اجزای دیگر این زنجیره بزرگ را سیستم جداسازی Na و Cl در مرحله الکترولیز و تولید EDC، تبدیل به VCM و در نهایت تولید S-PVC و E-PVC تشکیل می‌دهند.
ظرفیت‌سازی برای «تولید انبوه» و پاسخ‌گویی به تقاضای فزاینده بازار داخلی و خارجی
«اروند» در حال حاضر ظرفیت نصب‌شده 340 هزار تن PVC در سال را به دست آورده است؛ به نحوی که محصول S-PVC در یک گرید و E-PVC در شش گرید متنوع تولید می‌شود. این میزان از تنوع محصولات، در عمل قدرت رقابت‌پذیری بالایی به این شرکت در بازارهای داخلی و بین‌المللی بخشیده است. اروند، افزون بر فهرست پرتنوع محصولات مذکور، توانایی تولید هشت گرید مختلف S-PVC را به دست آورده است.
بر همین اساس، کارشناسان حوزه پتروشیمی معتقدند این شرکت اکنون ظرفیت آن را پیدا کرده است که در صورت افزایش تقاضا در بازار داخلی یا خارجی، می‌تواند به سرعت این گریدها را وارد مدار تولید کند. نکته شایان توجه این است که موضوع تنوع‌آفرینی و انعطاف‌پذیری در تولید، مزیت بسیار ارزشمند در بازار پررقابت پتروشیمی به حساب می‌آید؛ بازاری که در آن نوآوری و پاسخ‌گویی بهنگام به تقاضای مشتریان حرف اول را می‌زند.
استراتژی هدفمند توسعه صادرات
اروند پس از تکمیل زنجیره تولیدات متنوع خود، نگاهش را به فراسوی مرزهای ایران معطوف کرد و استراتژی «توسعه صادرات» را در دستور کار قرار داد. آمارها و اطلاعات به‌دست‌آمده از حوزه صادرات محصولات پتروشیمی ایران بر موفقیت این شرکت در راهیابی به بازارهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای دلالت دارد. به‌گونه‌ای که این شرکت توانسته سهم صادراتی خود را در بازارهای مختلف به‌ویژه بازار عراق، کشورهای حوزه خلیج فارس، روسیه و آسیای مرکزی، به‌طور مستمر افزایش دهد. صادرات پرطرفدار اروند در این بازارها عمدتا شامل محصولات با ارزش‌افزوده بالا مانند PVC و کاستیک سودا می‌شود؛ محصولاتی که در صنایع گوناگون کاربرد چشمگیر دارد.
در حال حاضر، بازار جهانی و منطقه‌ای PVC با توجه به نقش‌آفرینی آن در صنایع ساختمانی، خودروسازی، لوازم‌خانگی و بسته‌بندی با تقاضای فزاینده مواجه است. با نگاه به این واقعیت، «اروندیها» با هوشمندی در برنامه توسعه صادرات خویش از طریق تنوع‌آفرینی در گریدها، توانستند بخش عمده‌ای از این تقاضا را پاسخ داده و موقعیت پایداری در بازارهای بین‌المللی پیدا کنند.
صف بلند مشتریان نام‌آشنا
نمودارها و آمار ذیل به روشنی می‌گویند در بازار داخل ایران، اروند در شمار یکی از اصلی‌ترین تأمین‌کنندگان کاستیک سودا (NaOH) نشسته است. این محصول که در صنایع غذایی، شوینده‌ها، نساجی، داروسازی و فراوری فلزات کاربرد دارد، یک «جامعه مصرف» گسترده به تعداد بیش از هزار مشتری نام‌آشنا دارد. این فهرست بلند مشتریان بزرگ، جایگاه ممتازی به اروند در زنجیره تولید صنعتی کشور بخشیده است.
مزیت رقابتی در تأمین پایدار خوراک اتیلن
یکی از مهم‌ترین مزایای پتروشیمی اروند، دسترسی پایدار به خط تولید اتیلن است. این مزیت باعث شده در شرایطی که برخی مجتمع‌ها با چالش تأمین خوراک مواجه هستند، اروند بدون دغدغه این چالش را پشت سر گذارد. برآورد کارشناسان حوزه پتروشیمی حاکی از این است که تراز مثبت اتیلن کشور تا دست‌کم ۱۰ سال آینده، پایداری تولید در اروند را تضمین می‌کند و همین عامل مهم در نهایت موجب کاهش ریسک تولید، افزایش ظرفیت بهره‌برداری و رقابت‌پذیری بیشتر در عرضه محصول نهایی به بازار می‌شود.
سرمایه انسانی ماهر و متخصص؛ موتور محرک اروند
بررسی مقایسه‌ای محققان حوزه صنعت پتروشیمی حاکی از این است که یکی از مزیت‌های کلیدی اروند در میدان رقابت با شرکت‌های دیگر، بهره‌مندی آن از نیروی انسانی متخصص، آموزش‌دیده و خلاق است. در سایه همین سرمایه، اروندیها توانسته‌اند با تلفیق دانش فنی روز و تجربه عملیاتی، خط تولیدشان را به موازات تحولات پرشتاب بازار صنعت و انرژی به‌روزرسانی کرده و ضمن تولید گریدهای متنوع به تناسب تقاضای بازار، سطح کیفی محصولاتشان را در هر فصلی ارتقا دهند. مدیران اروند و شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس در اظهارات خویش بر این نکته صحه گذاشته‌اند که استراتژی توسعه و تحول آنها بر محور سرمایه‌گذاری بر نیروی انسانی قرار دارد و موضوعاتی همچون آموزش، ارتقای مهارت و انگیزش کارکنان خود را در اولویت اول قرار داده‌اند.
تکیه بر تکنولوژی روز و طرح نوسازی مستمر
در کنار سرمایه نیروی انسانی، اروندیها بیشترین تلاش را برای بهره‌جویی از فناوری‌های نوین به کار بسته‌اند. آنها در همین راستا، طرح بلندمدت نوسازی تجهیزات و به‌روز نگه‌داشتن فرایندهای تولیدی با تکنولوژی نوین را در دستور کار قرار داده‌اند. طرحی که در عمل میزان بهره‌وری را افزایش می‌دهد و به همان میزان مصرف انرژی و هزینه‌های نگهداری را به‌طور چشمگیری پایین می‌آورد. گزارش‌ها حاکی از این است که در نتیجه بهره‌گیری اروندیها از فناوری‌های روز دنیا در واحدهای کلرآلکالی، کوره‌های VCM، برج‌های خنک‌کننده و کارخانه شست‌وشوی نمک، موجب شده کیفیت محصولات در سطح استانداردهای جهانی قرار گیرد.
مزیت‌های پایدار
از‌جمله گزارش‌هایی که درخصوص کم و کیف فعالیت شرکت پتروشیمی اروند توجه محافل اقتصادی را جلب کرد، مصون‌ماندن این شرکت از ابرچالش ناترازی انرژی بود؛ چالشی که به‌ویژه در پاییز و زمستان گذشته نفس صنعت ایران را به شماره انداخت. بهره‌گیری از یوتیلیتی تولیدشده در منطقه ویژه اقتصادی بندر ماهشهر، موجب شد اروندیها با خاطری آسوده از تأمین انرژی، خط تولید خود را بی‌وقفه پیش ببرند.
تردید نیست در روزهایی که هنوز کسری و ناترازی انرژی سایه سنگینی بر صنعت کشور انداخته است، این مزیت برای اروندیها یک فرصت طلایی در مسیر رقابت با حریفان است. بی‌دلیل نیست که بازار پتروشیمی اروند با صف طولانی مشتریان روبه‌رو است تا جایی که طبق گزارش ناظران اقتصادی، اروندیها در اغلب روزها به خواست مشتریان‌شان اقدام به پیش‌فروش کامل محصولات پیش از تولید می‌کنند و در بسیاری از مواقع، موجودی انبار اروند در بخش‌هایی همچون PVC و کاستیک، منفی است.
هدف‌گذاری «اروندیها» برای تکمیل زنجیره ارزش
در استراتژی جدیدی که اروندیها برای فصل جدید فعالیت‌شان ارائه کرده‌اند، یک محور تازه نگاه‌ها را به خود جلب کرده است و آن تصمیم مدیران اروند و شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس برای سرمایه‌گذاری در صنایع پایین‌دستی و تکمیل‌کردن زنجیره ارزش است. انتظار می‌رود با اجرا و عملیاتی‌شدن این استراتژی، اروند به تولید محصولات نهایی نظیر فیلم‌های بسته‌بندی، لوله‌های پلیمری، قطعات صنعتی، تجهیزات پزشکی و محصولات ساختمانی مبادرت کند. به موازات دورخیز اروند برای تکمیل زنجیره تولید، سیاست‌گذاران در رأس هرم هلدینگ خلیج فارس از توسعه بازارهای هدف در آسیای میانه، آفریقا، ترکیه و کشورهای اروپای شرقی برای عرضه زنجیره جدید تولیدات اروند و سایر شرکت‌های این هلدینگ خبر می‌دهند.
ترکیب سودآوری، شفافیت و پایداری
به گفته کارشناسان حوزه صنعت، موفقیت پتروشیمی اروند در بازارهای داخلی نشانگر یک تجربه نوین است؛ تجربه برنامهریزی ۲۰ساله در توسعه زیرساخت، اتکا به منابع داخلی و سرمایه‌گذاری حول نیروی انسانی. اکنون تصمیم اروندی‌های برای حضور در بازار بورس را باید حلقه تکمیلی از این استراتژی چندوجهی و بلندمدت ارزیابی کرد که در آن همه مؤلفه‌های جذاب برای سرمایه‌گذاران و بازیگران بازار سهام به چشم می‌خورد؛ از‌جمله سودآوری بالا، تراز مالی شفاف، ظرفیت تولید پایدار، بازار صادراتی مستقر، نیروی انسانی متخصص، مزیت بهره‌مندی از انرژی و در نهایت برخورداری از یک استراتژی توسعه‌ای مدون و روش ورود پتروشیمی اروند به بورس در رسانه‌ها بازتاب پیدا کرد، اغلب تحلیلگران بازار سرمایه از این اتفاق به‌عنوان فرصتی طلایی برای سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی قلمداد کردند. پیش‌بینی این تحلیلگران حاکی از آن است که در روزهای گرم بازار سهام که شاخص بورس سیر صعودی پرشتاب گرفته است، «عرضه اولیه» اروند با صف طولانی خریداران و متقاضیان روبه‌رو خواهد شد؛ زیرا قریب به اتفاق عناصر تکنیکالی و بنیادین تحلیلی همچون نسبت فروش به سود، نرخ بازگشت سرمایه، حاشیه سود خالص و تنوع محصول، همگی مثبت هستند.
