رمزگشایی از افزایش 16درصدی تولیدات ایران‌خودرو در فروردین

«ایران‌خودرو» با افزایش تولید 16درصدی در فروردین‌ماه بازار را غافلگیر کرد. وزارت صمت به‌تازگی گزارشی از تولید خودرو در کشور منتشر کرد که نشان می‌دهد بزرگ‌ترین خودروسازی کشور بر‌خلاف سال‌ قبل، مانند دیگر خودروسازی بزرگ کشور یعنی سایپا، سال جدید را پرقدرت آغاز کرده است. بر اساس آمار، ایران‌خودرو در نخستین ماه سال که نیمی از آن نیز جزء تعطیلات رسمی بود، 29هزار‌و 626 دستگاه خودرو تولید کرده که نسبت به 25هزار‌و 568 خودرو در سال 403، نزدیک 16 درصد رشد داشته است.

این در حالی است که شرکت سایپا فروردین را با ساخت 18هزار‌و 395 خودرو آغاز کرد که نسبت به تولید 25 هزار‌و 293 خودرو در مدت مشابه سال گذشته کاهش 27‌درصدی داشت. نکته قابل تأمل این است که ایران‌خودرو و سایپا سال گذشته تقریبا یک‌ اندازه خودرو تولید کرده بودند و فقط 275 دستگاه با هم اختلاف داشتند. اما امسال ایران‌خودرو در یک ماه 11 هزار‌و 231 خودرو بیشتر از سایپا تولید کرده است؛ یعنی بیش از 1.5 برابر. ایران‌خودرو همچنین چهار هزار دستگاه بیشتر از فروردین سال گذشته تولید کرده است. سؤال اینجاست چه اتفاقی افتاده که دو غول خودروسازی کشور که پارسال فروردین را با آمار و وضعیت مشابه شروع کردند، فروردین‌ماه امسال به دو نقطه متفاوت رسیده‌اند؟

قبل از پاسخ به این پرسش باید توجه داشت که نمی‌توان فقط به آمار فروردین‌ماه بسنده کرد و باید منتظر ادامه روند تولید در خطوط خودروسازان بزرگ بود، اما به اعتقاد تحلیلگران و ناظران، این تفاوت عددی را فقط می‌توان به تغییر ریل ایران‌خودرو از دولتی به خصوصی منتسب کرد. چراکه هم ایران‌خودرو و هم سایپا امروز با مشکلات مشابهی در زمینه تحریم و محدودیت تبادلات مالی، نوسانات ارزی، افزایش قیمت دلار، جهش 55درصدی تورم و افزایش 45‌درصدی هزینه دستمزد کارگران دست‌وپنجه نرم می‌کنند و اتفاقا ایران‌خودرو بدهی و زیان انباشته سنگین‌تری دارد.

 با این حال نیمه بهمن‌ماه سال گذشته، بزرگ‌ترین مجموعه خودروسازی کشور این مجال را یافت تا از قیود فلج‌کننده مدیریت دولتی رها شود. اگرچه در صنعت، به‌ویژه خودروسازی، آن هم با شرایط تحریمی کشور ما نمی‌توان در کوتاه‌مدت انتظار تغییر داشت، اما آن‌گونه که آمار می‌گوید، تغییر مسیر و آغاز اصلاحات ساختاری در ایران‌خودرو نخستین نشانه‌های احیا را نشان می‌دهد.

بر همین اساس است که در هفته‌های گذشته زمزمه خصوصی‌سازی شرکت سایپا نیز بلندتر از قبل شنیده شد؛ چراکه: 1. امروز ایران‌خودرو استراتژی ده‌گانه‌ای را در دستور کار خود قرار داده که فارغ از میزان توفیقش، مسیر پیش‌رو برای بدنه مهندسی، کارشناسی و کارگران این مجموعه را روشن کرده است، اما سایپا در همان سیکل معیوب و ویژه ساختارهای دولتی گرفتار است و مدیران آن فقط موظف‌اند بودجه یا اعتبار تعریف‌شده برای این مجموعه را مصروف بندهای دیکته‌شده کنند؛ بدون آنکه منتظر نتیجه‌ای در راستای بهبود کمیت یا کیفیت محصولات سایپا یا رضایت مشتریان و سود سهام‌داران باشند. 2. امروز بند ناف ایران‌خودرو از منابع دولتی قطع شده و این مجموعه خصوصی ناچار است برای تداوم حیات خود به سودآوری برسد.

در حالی که سایپا موظف به تکالیفی است که خارج از مجموعه به آن دیکته می‌کند؛ فارغ از اینکه این سیاست‌های اعلامی به‌نفع صنعت خودروسازی، سایپا، محصولات، سهام‌داران، مصرف‌کنندگان و منافع کشور هست یا نه. 3. امروز مدیریت ایران‌خودرو از تغییرات ناشی از تغییر دولت، تغییر رئیس‌جمهور و تغییر وزیر صمت که مدیریت این مجموعه را دستخوش تغییر می‌کرد، مصون است؛ در حالی که مدیریت سایپا به دلیل دولتی‌بودن همین فردا قابل تغییر است و این عدم ثبات همچنین تفاوت سلیقه و سیاست‌ مدیران، اجازه اجرای طرح‌های بلندمدت، اصلاح ساختاری و... را نمی‌دهد. 4. امروز مدیریت ایران‌خودرو می‌تواند سریع‌تر و منعطف‌تر از گذشته با واقعیت بازار و نیاز مشتریان تصمیم‌گیری کند، اما سایپا حتی اگر مصمم به تغییر مسیر باشد، به دلیل بوروکراسی سنگین، ساختار دولتی و فشارهای خارج از مجموعه اختیار عمل ندارد. به این فهرست می‌توان موارد پرشمار دیگری هم افزود، اما همین چند مؤلفه کافی است تا بخشی از دلایل تفاوت میان میزان تولید در ایران‌خودرو و سایپا را در فروردین‌ماه امسال دریابیم. هرچند قضاوت قاطعانه دراین‌باره نیازمند زمانی بیشتر است، اما به سیاق آن ضرب‌المثل معروف که «سالی که نکوست از بهارش پیداست»، شاید این آمار نشانه آغاز احیای صنعت خودروسازی در کشور باشد.