گام‌هایی برای پایان یک جنگ ۴۰ ساله؛
کلید صلح در ترکیه دست اوجالان است؟
عبدالله اوجالان پس از ۲۶ سال زندان در ترکیه در حال ایفای نقش کلیدی برای خود است. تلاش‌های او در حالی صورت می‌گیرد که آنکارا در تلاش است تا به شورش چهار دهه‌ای حزب کارگران کردستان یا همان پ‌ک‌ک پایان دهد.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
یک سال قبل دیدار نمایندهای پارلمان ترکیه با شخصی چون اوجالان غیرقابل تصور بود. اما روز دوشنبه همین هفته سه نماینده پارلمان ترکیه برای پیشبرد فرآیند صلح به دیدار اوجالان رفتند؛ این دیدار پس از آن صورت گرفت که پ‌ک‌ک در ماه مه اعلام کرد خلع سلاح کرده و منحل خواهد شد.
بنا بر روایت رویترز در ماه ژوئیه، پ‌ک‌ک به صورت نمادین سلاح‌های خود را که در دست نیروهای شبه‌نظامی بود، به آتش کشید و ماه گذشته اعلام کرد نیروهایش را از خاک ترکیه خارج می‌کند. این اقدامات بخشی از فرآیند خلع سلاح است و از زمان آغاز این فرآیند حملات پ‌ک‌ک هم متوقف شده است.
با این حال، هنوز راه زیادی تا تکمیل کامل فرآیند صلح باقی مانده است؛ پس از درگیری‌ای که بیش از ۴۰ هزار کشته بر جای گذاشت، اقتدار پایدار اوجالان بر پ‌ک‌ک باعث می‌شود حضور او در این مرحله از توافق حیاتی باشد و دولت اردوغان و نمایندگان هم به‌خوبی از ضرورت نقش اوجالان آگاهی دارند.
تعادل شکننده
دفتر رئیس پارلمان ترکیه اعلام کرد در مذاکرات روز دوشنبه در زندان امرالی واقع در دریای مرمره، نمایندگان پارلمان اظهاراتی از اوجالان درباره انحلال پ‌ک‌ک و نیروهای کرد سوریه (که ترکیه آن‌ها را شاخه‌ای از پ‌ک‌ک می‌داند) دریافت کردند.
دستیابی به صلح، دستاورد بزرگی برای رجب طیب اردوغان خواهد بود؛ چرا که این درگیری طولانی‌مدت با پ‌ک‌ک شکاف‌های عمیق سیاسی و فرهنگی در ترکیه ایجاد کرده و توسعه اقتصادی در مناطق کردنشین جنوب شرقی را یک نسل به عقب انداخته است.
اردوغان ۷۱ ساله تاکنون در پشت پرده تحولات صلح با پ‌ک‌ک باقی مانده است؛ با این حال او از تصمیم سه عضو کمیسیون پارلمانی برای دیدار با اوجالان ۷۶ ساله استقبال کرد و گفت این اقدام راه را برای فرآیند هموار و به آن کمک کرده و به حذف تروریسم سرعت می‌بخشد.
منتقدان اردوغان می‌گویند بخشی از انگیزه او ممکن است امید به جلب حمایت کردها در صورت برگزاری انتخابات زودهنگام یا تلاش برای تغییر قانون اساسی به منظور تمدید حکومتش پس از پایان دوره قانونی‌اش در سال ۲۰۲۸ باشد.
اما تکمیل فرآیند صلح نیازمند تعادل ظریفی بین دولت، اوجالان، رهبری فعال پ‌ک‌ک در کوه‌های قندیل در شمال عراق و همچنین نیروهای همسو با اوجالان در شمال سوریه است.
متن مکالمه ویدئویی اوجالان با فرماندهان پ‌ک‌ک
مکالمه ویدئویی ماه مه بین اوجالان و چهره‌های ارشد پ‌ک‌ک، پس از فراخوان اوجالان برای انحلال پ‌ک‌ک و پیش از کنگره‌ای که این گروه در آن رسما انحلال خود را اعلام کرد، نگاهی روشن به این تعادل شکننده و میزان نفوذ اوجالان در میان نیروهای پ‌ک‌ک ارائه می‌دهد.
در متنی از این مکالمه ویدئویی که رویترز از منبعی نزدیک به فرآیند به دست آورده، اوجالان می‌گوید خود شخصا تصمیم گرفته بود پ‌ک‌ک را منحل کند. اوجالان در این متن مساله انحلال را فرصتی ارزشمند و ابتکار شخصی خود خواند.
متن نشان می‌دهد فرماندهان پ‌ک‌ک حاضر در مکالمه نسبت به دولت بی‌اعتمادی نشان داده و در مورد اراده آنکارا برای اجرای اصلاحات مورد نظر اوجالان تردید کردند، اما همگی رهبری او را پذیرفتند و به او اعتماد نشان دادند.
اوجالان می‌گوید: من این وفاداری را قدر می‌دانم. نیازی به حمایت ندارم، اما آن را ارج می‌نهم. اغراق نمی‌کنم، اما این من هستم که شما را زنده نگه داشته‌ام.
او هیچ احساسی نسبت به انحلال پ‌ک‌ک نشان نداده و می‌گوید: ناراحت نشدم. احساسی نشدم و نخواهم شد. خودم آن را بنیان گذاشتم و خودم آن را پایان می‌دهم.
در متن آمده که در این تماس ویدئویی یک مقام ترکیه‌ای نیز حضور داشته که نشان‌دهنده نظارت دولت بر فرآیند است.
از زمان آغاز مبارزه مسلحانه علیه ترکیه در سال ۱۹۸۴، هدف پ‌ک‌ک از درخواست یک دولت مستقل کرد به مطالبه خودمختاری محدود و حقوق بیشتر برای کردها تغییر کرده است. این گروه در سال‌های اخیر به دلیل گسترش پایگاه‌های نظامی ترکیه (عضو ناتو) در شمال عراق و حملات سنگین در موضع ضعف قرار گرفته است.
اوجالان پس از محکومیت به اتهام خیانت و جدایی‌طلبی در سال ۱۹۹۹ همچنان در زندان است. اهمیت او در فرآیند صلح اخیرا و با اجازه دیدار وکلایش با او برای اولین بار از سال ۲۰۱۹، برجسته‌تر شده است.
یکی از وکلای رهبر پ‌ک‌ک، به رویترز گفته شرایط زندان اوجالان بهبود پیدا کرده و مسئولان زندان با احترام بیشتری با او رفتار می‌کنند. اوجالان می‌تواند با دیگر زندانیان مرتبط با پ‌ک‌ک معاشرت کند، کتاب بخواند و برخی کانال‌های تلویزیونی را تماشا کند، اما به اینترنت دسترسی ندارد.
اهمیت اوجالان در فرآیند صلح حتی از سوی دولت باغچلی، رهبر حزب تراناسیونالیست حرکت ملی که متحد اردوغان و سال‌ها منتقد سرسخت اوجالان بوده هم مورد تایید قرار گرفته است. باغچلی به‌تازگی اوجالان را چهره‌ای ضروری برای هدف اعلام شده از سوی اردوغان، یعنی ترکیه‌ای عاری از تروریسم توصیف کرده است.
باغچلی هفته گذشته به نمایندگان حزبش در پارلمان گفت: اگر لازم باشد خودم به هر طریق ممکن به امرالی می‌روم… و رو در رو دور یک میز با اوجالان دیدار می‌کنم.
تردیدها درباره گام‌های واقعی به سوی صلح
حزب دموکراسی و برابری خلق‌های طرفدار کردها که سومین حزب بزرگ پارلمان ترکیه است، در طول این فرآیند چندین بار با اوجالان دیدار کرده و یکی از نمایندگانش روز دوشنبه در زندان امرالی حضور داشت.
با این حال، بسیاری از حامیان حزب نسبت به تمایل واقعی اردوغان برای اجرای اصلاحاتی که اوجالان برای بهبود وضعیت کردها خواستار آن است، تردید دارند.
منابع به رویترز گفته‌اند آنکارا در حال تهیه قانونی است که به هزاران نیروی پ‌ک‌ک و غیرنظامیان اجازه دهد از مخفیگاه‌هایشان در شمال عراق به خانه‌هایشان در ترکیه بازگردند.
آخرین اخبار جهان را از طریق این لینک پیگیری کنید.
