«شرق» از حمله ناگهانی آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران گزارش می‌دهد:
واشنگتن وارد بازی پرریسک خاورمیانه شد
در حمله‌ای بی‌سابقه که می‌تواند سرنوشت معادلات منطقه‌ای را دگرگون کند، ایالات متحده با دستور دونالد ترامپ به تاسیسات هسته‌ای ایران حمله کرد؛ حمله‌ای که نه تنها ابعاد نظامی و سیاسی گسترده‌ای دارد، بلکه واکنش‌های تندی در سطح بین‌الملل و افکار عمومی به دنبال داشته است.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
رئیس‌جمهور آمریکا از مهلت دو هفته‌ای برای تمکین تهران به خواسته‌های واشنگتن سخن می‌گفت؛ اما در بعدازظهر شنبه، در باشگاه خصوصی‌اش در نیوجرسی، دستور نهایی را صادر کرد تا تنها چند ساعت بعد، عملیات نظامی گسترده و بی سابقه ای علیه تاسیسات هسته ای ایران آغاز شود. به گفته یکی از مقامات ارشد دولت، هدف این بود که حمله در شرایطی رخ دهد که هیچ‌کس انتظارش را نداشته باشد.
در پی این فرمان، عملیاتی که ماه‌ها در سطح عالی و محرمانه برنامه‌ریزی شده بود، وارد فاز اجرایی شد. بمب‌افکن‌های رادارگریز B-2 نیروی هوایی آمریکا با نفوذ به حریم هوایی ایران، دوازده بمب سنگرشکن بر تاسیسات زیرزمینی فردو فرو ریختند. همزمان، زیردریایی‌های تهاجمی آمریکا موشک‌های کروز تاماهاوک را به سمت اهدافی در اصفهان و نطنز شلیک کردند.
ترامپ همان شب در سخنرانی خود در کاخ سفید این حمله را «یک موفقیت نظامی چشمگیر» خواند و ادعا کرد که سایت‌های هسته‌ای ایران «به طور کامل نابود شده‌اند».
جزئیات نظامی حمله آمریکا به ایران
برای نخستین بار در جنگ، آمریکا از بمب‌های نفوذگر عظیم GBU-57 برای نابودی اهداف زیرزمینی بهره گرفت. دوازده بمب به تاسیسات فردو – که در زیر کوه دفن شده – و دو بمب دیگر به نطنز اصابت کرد. در کنار این، موشک‌های تاماهاوک نیز از زیردریایی‌ها به سمت نطنز و اصفهان شلیک شد.
اتاق تصمیم؛ چهره‌های کلیدی
در جلسه اضطراری کاخ سفید برای تصمیم‌گیری حمله، افزون بر ترامپ، معاون او جِی‌دی ونس، وزیر دفاع پیت هگست، رئیس ستاد مشترک ژنرال دَن کِین، رئیس اطلاعات ملی تولسی گابارد، رئیس سیا جان رتکلیف، مشاور امنیت ملی و وزیر امور خارجه مارکو روبیو، رئیس دفتر سوزی وایلس، و سایر مقامات ارشد دولت حضور داشتند.
ابهام در پیامدهای حمله
با این حال، همچنان پرسش‌های کلیدی بی‌پاسخ مانده است؛ آیا برنامه هسته‌ای ایران واقعاً به طور کامل منهدم شده و آیا تهران به تلافی دست خواهد زد یا نه. امکان دارد ایران با پاسخ متقابل به منافع آمریکا یا متحدانش حمله کند، یا حتی به دنبال بستن تنگه هرمز برود. سازمان انرژی اتمی ایران با انتشار بیانیه‌ای تأکید کرد که این سازمان «اجازه نخواهد داد پیشرفت این صنعت ملی- که بر خون شهدای هسته‌ای بنا شده- متوقف شود».
در حالی که ترامپ شبانه با لحنی پیروزمندانه در دفتر بیضی سخن می‌گفت، در میان اعضای دولت نگرانی عمیقی نسبت به واکنش احتمالی وجود داشت.
انتخاب هدف و ابعاد راهبردی حمله آمریکا به ایران
تصمیم به اعزام بمب‌افکن‌های B-2، مهم‌ترین عملیات نظامی دوران ریاست‌جمهوری ترامپ تا این لحظه محسوب می‌شود و می‌تواند آمریکا را وارد درگیری جدیدی در خاورمیانه کند؛ چیزی که ترامپ و معاونش جِی‌دی ونس بارها وعده داده بودند از آن اجتناب خواهند کرد.یکی از مقامات ارشد دولت گفت: «ما نمی‌دانیم این اقدام تا کجا پیش خواهد رفت. فعلاً پیام ما این است که می‌خواهیم ظرفیت هسته‌ای ایران را از میان برداریم و تمرکز را به مذاکرات معطوف کنیم.»
طی روزهای گذشته ترامپ بیش از پیش متقاعد شده بود که فرصتی بی‌نظیر برای نابودی زیرساخت هسته‌ای تهران با کمترین ریسک برای نیروهای آمریکایی در اختیار دارد.
طرح حمله زمانی در دستور کار قرار گرفت که رئیس‌جمهور گفته بود طی «دو هفته آینده» درباره مشارکت آمریکا در تلاش‌های اسرائیل برای نابودی سایت‌های هسته‌ای ایران تصمیم خواهد گرفت.
در عین حال، ترامپ همزمان با ارائه امید برای کاهش تنش و فریب دادن طرف مقابل، سناریوهای مختلف حمله را بررسی می‌کرد. در نهایت، «یک بسته هدفمند و محدود» را برگزید؛ بسته‌ای که به گفته مقامات دولت، سرباز آمریکایی را در معرض خطر مستقیم قرار نمی‌داد و با وعده ترامپ برای پرهیز از جنگ‌های فرسایشی هماهنگ بود؛ همان وعده‌ای که اکثریت جامعه آمریکا از آن حمایت می‌کنند.
در سخنرانی کوتاهی، ترامپ اعلام کرد حملات آمریکا به ایران، فعلاً پایان یافته است و با تقدیر از نیروهای نظامی، ابراز امیدواری کرد که دیگر نیازی به حضورشان نباشد. اما در عین حال، به تهران هشدار داد که اگر مسیر صلح را انتخاب نکند، با فاجعه‌ای بزرگ‌تر از آنچه طی هشت روز اخیر- همزمان با حملات اسرائیل به تاسیسات نظامی و هسته‌ای ایران- رخ داده، روبه‌رو خواهد شد.
واکنش‌ها و سناریوهای پیش رو
اکنون نگاه‌ها به پاسخ احتمالی ایران دوخته شده است. بیش از ۴۰ هزار نیروی نظامی و کارمند وزارت دفاع آمریکا در منطقه حضور دارند که می‌توانند هدف حملات تلافی‌جویانه تهران قرار گیرند.
دولت آمریکا با اتکا به ضربات سنگین اسرائیل در روزهای اخیر، بر این باور است که توان ایران برای پاسخگویی و شعله‌ور کردن یک جنگ وسیع‌تر به شدت کاهش یافته است. یک مقام آمریکایی گفت: «احتمال واقع‌گرایانه‌ای وجود دارد که ایران یا عقب‌نشینی کند یا واکنش محدودی نشان دهد و در را برای راه‌حل دیپلماتیک باز بگذارد.»
با این حال، درون دولت ترامپ نگرانی از تشدید تنش‌ها وجود دارد. «اگر یک حمله بزرگ تلافی‌جویانه علیه آمریکایی‌ها رخ دهد و تلفات سنگینی به بار بیاید، فشارها بر واشنگتن برای ورود بیشتر به جنگ افزایش می‌یابد.»
به گفته منابع مطلع از بحث‌های درون دولت، پنتاگون پیش‌تر برآورد کرده بود که برای نابودی کامل تأسیسات هسته‌ای ایران به ۳۰ روز حملات مستمر نیاز است، چرا که این تأسیسات در عمق زمین و با پراکندگی بالا ساخته شده‌اند.
اطلاع‌رسانی به کنگره و متحدان
کاخ سفید پیش از آغاز حمله، به رهبران کنگره – هم جمهوری‌خواهان و هم دموکرات‌ها – خبر داده بود؛ اما رهبران دموکرات، از جمله اعضای ارشد کمیته‌های اطلاعاتی مجلس و سنا، گفتند که پیش از حمله در جریان جزئیات قرار نگرفته‌اند. سناتور چاک شومر، رهبر اقلیت سنا، نیز تنها دقایقی پیش از اعلام رسمی، اطلاعیه‌ای مختصر و بدون جزئیات دریافت کرده بود.دولت ترامپ همچنین متحدان ناتو، از جمله بریتانیا و فرانسه را در جریان قرار داد.
اهداف و دلایل حمله آمریکا به ایران
بر اساس اسناد ارائه شده به کنگره و گزارش‌های رسمی، پنج دلیل اصلی برای تصمیم ترامپ به حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران مطرح شده است:
جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای: ترامپ بارها تاکید کرده که ایران نباید به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند، چرا که این موضوع تهدیدی جدی برای آمریکا و متحدانش، به ویژه اسرائیل است. اطلاعات جدید نشان می‌داد که ایران با انباشت ذخایر اورانیوم غنی‌شده و پیشرفت سریع در تاسیسات فردو، ظرف چند هفته قادر به تولید بمب هسته‌ای خواهد بود. به همین دلیل، هدف اصلی حمله، عقب انداختن یا نابودی کامل این ظرفیت بود.
تضمین امنیت اسرائیل: اسرائیل که سال‌ها برنامه هسته‌ای ایران را تهدید مستقیم می‌دانست، در روزهای اخیر به تاسیسات نطنز و اراک حمله کرد. اما عمق و استحکام سایت‌هایی مثل فردو تنها با بمب‌افکن‌ها و سلاح‌های ویژه آمریکا قابل هدف قرار دادن بود. فشار نخست‌وزیر نتانیاهو برای ورود مستقیم واشنگتن به عملیات و حمایت بی‌قید و شرط ترامپ از امنیت اسرائیل، یکی از عوامل کلیدی این تصمیم بود.
ناکامی مذاکرات و تلاش‌های دیپلماتیک: ترامپ در ماه‌های اخیر تلاش‌هایی برای گفت‌وگو با ایران – چه با میانجی‌گری روسیه و عمان و چه مذاکره مستقیم – انجام داد، اما با پافشاری تهران بر ادامه غنی‌سازی، این مسیر به بن‌بست رسید. او بارها هشدار داد که اگر توافقی حاصل نشود، گزینه نظامی روی میز خواهد بود. در اسرائیل هم در نهایت و در پایان مهلت 60 روزه ترامپ به ایران عملیات خود را آغاز کرد.
احیای بازدارندگی و قدرت منطقه‌ای آمریکا: حمله آمریکا تلاشی بود برای بازگرداندن اقتدار و تاثیرگذاری واشنگتن در خاورمیانه؛ پیامی روشن به ایران و متحدانش مبنی بر اینکه واشنگتن با گسترش توان هسته‌ای یا اقدامات بی‌ثبات‌کننده مقابله خواهد کرد.
پاسخ به فشارهای داخلی و سیاسی: ترامپ با تصمیم خود تلاش کرد تعادلی میان فشار چهره‌های تندرو جمهوری‌خواه و پایگاه ضدجنگ خود برقرار کند. حمله محدود و هدفمند، ضمن نمایش قدرت، از گرفتار شدن در جنگی گسترده جلوگیری می‌کند. همچنین، حمایت عمومی و کنگره از جلوگیری از ایران هسته‌ای، پشتوانه سیاسی لازم را برای ترامپ فراهم کرد.
واکنش‌های سیاسی در آمریکا
سناتور مارک وارنر، نایب‌رئیس کمیته اطلاعاتی سنا، این اقدام را حرکتی بدون مشورت با کنگره و فاقد استراتژی مشخص دانست و نسبت به کشیده شدن آمریکا به جنگی دیگر هشدار داد. او از ترامپ خواست هرچه سریع‌تر اهداف و برنامه‌های راهبردی را به کنگره گزارش دهد.در سوی مقابل، جمهوری‌خواهان از جمله سناتور مارک‌وین مولین، از حمله حمایت کردند و آن را کاملا در حیطه اختیارات رئیس جمهور امریکا و نشانه «صلح از طریق اعمال قدرت» دانستند و گفتند متحدان آمریکا در منطقه قدردان این اقدام‌اند و دشمنان از آن بیمناک شده‌اند.
دموکرات‌ها اما ترامپ را به عدول از وعده‌های ضدجنگ خود متهم کردند و خواستار ارجاع سریع موضوع به کنگره شدند. کن مارتین، رئیس کمیته ملی دموکرات‌ها، با اشاره به سخنان ترامپ در مراسم تحلیف مبنی بر اجتناب از جنگ‌های جدید، تاکید کرد که اکثریت مردم آمریکا مخالف ورود به جنگ هستند و باید تصمیم‌گیری درباره این حملات در کنگره صورت گیرد.
پیامدهای منطقه‌ای و بین‌المللی
همزمان با حملات آمریکا، ایران موشک‌هایی به سمت اسرائیل شلیک کرد که دست‌کم ده نقطه را هدف قرار داد و بیش از پانزده مجروح بر جا گذاشت. کارشناسان هشدار می‌دهند که هرگونه حمله متقابل ایران می‌تواند امنیت نیروها و منافع آمریکا و متحدانش را به مخاطره بیندازد.
در همین حال، شرکت‌های امنیت دریایی به کشتی‌ها توصیه کرده‌اند تا مسیر عبور خود را از تنگه هرمز و آب‌های نزدیک به ایران تغییر دهند؛ چرا که احتمال حملات تلافی‌جویانه و اشتباه در شناسایی اهداف بسیار بالاست و خطر برای ناوگان‌های تجاری و کشتی‌های وابسته به آمریکا افزایش یافته است.
آخرین اخبار جهان را از طریق این لینک پیگیری کنید.
