سخت گیری یا اهمال کاری سازمان سنجش و آموزش و پرورش در برابر نابینایان

به دنبال انتشار ویدیویی در فضای مجازی که یک دانش آموز نابینا به دلیل در اختیار نداشتن منشی فرصت حضور در امتحان را از دست داده بود، افراد دارای معلولیت تجربه و خاطراتی تلخ از این اتفاق را مطرح کردند. اگر چه از این دختردانش آموز دلجویی شد اما نابینایان زیادی با داشتن تجربیات تلخ از این محدودیت، بار روانی و اضطراب زیادی را تحمل کردند. در این رابطه «ابوذر سمیعی»، فعال و کنشگر حوزه افراد دارای معلولیت به خبرنگار «شبکه شرق» می‌گوید: «موضوع منشی یا دستیار برای نابینایان در امتحانات قصه پر غصه‌ای است که تقریبا همه افراد دارای آسیب بینایی در برهه از زمان آن را تجربه کرده و با آن آشنا هستند. این اتفاق تلخ، داستانی واقعی و البته موضوعی عجیب و پر چالش است که مسیر زندگی بسیاری، از جمله شخص من را هم تغییر داده است؛ سیستم آموزش و پرورش استثنایی با حضور دیرینه نابینایان و کم بینایان و فعالیت پر سابقه دانش آموزان با آسیب بینایی در کنار دیگر دانش آموزان همچنان با معضلات بیشماری دست و پنجه نرم می کند. معضلاتی که از ۲۰– ۳۰ سال پیش وجود داشته و برای مرتفع کردنشان دغدغه ای وجود نداشته است.»

اهمال کاری دیرینه در برابر دانش آموزان دارای معلولیت

سمیعی با اشاره به محدودیت های بی شمار می افزاید: «واقعیت این است که اگرچه آموزش و پرورش امکانات و قوانینی در خصوص تحصیل دانش آموزان دارای معلولیت به صورت فراگیر (در کنار دانش‌آموزان غیرمعلول و در مدارس عمومی) دارد، اما با این وجود هم تحصیل و ثبت نام دانش‌آموزان نابینا و کم بینا در مدارس عمومی با چالشهای فراوانی روبرو است، در واقع هم دسترسی به منابع درسیِ مناسب سازی شده برای این افراد به سهولت ممکن نبوده و هم موضوع منشی یا دستیار در امتحانات از جمله موانع یا چالش های موجود و دیرینه است.»

به گفته این فعال حوزه نابینایان خیلی وقتها به دلیل اطلاعات اندک اولیای مدرسه، پیشبینی خاصی به منظور ارایه امکانات مناسب برای امتحان یک فرد کم بینا یا نابینا صورت نمیگیرد و مسئولان برگزاری امتحانات درست سر جلسه امتحان، یادشان می‌آید که یک دانش‌آموز نابینا یا کم بینا هم دارند و تمهیدات لازم برای حضور او در امتخانات اندیشیده نشده است.

دردسر به کار گیری منشی‌های متفرقه در مدارس

«سمیعی» فعال اجتماعی که با نابینایی دست و پنجه نرم می کند، از تجربیات دوران مدرسه و تحصیل یاد می کند؛ « با اتفاق تلخ اخیر در استان اصفهان به صورت ملموس آشنا هستم. بارها در دوران تحصیل ما نیز چنین اضطرابی از سوی کادر مدرسه تحمیل می شد. اولیای مدرسه به جای پیش بینی یک منشی آشنا با شرایط افراد نابینا، یکی از افراد نا وارد را به عنوان منشی با نابینایان همراه کرده و افراد نابینا را با استرس و نگرانی های زیادی همراه می کرد. افرادی همچون آبدارچی، خدمه، یکی از بچه های سال پایینی که امتحان نداشت یا در حیاط مدرسه پرسه میزد یا حتی یکی از اعضای خانواده را به عنوان منشی انتخاب می کردند. معمولا این افراد هم به علت سواد پایین، مسئولیت پذیر یا آشنا نبودن با موضوع امتحان و حتی نابینایان، قادر به خواندن صحیح سوالات نبوده و این موضوع همیشه نگرانی نابینایان را دنبال داشت.» به

نگرانی و هراس افراد دارای معلولیت از آزمون‌های مدارس

این فعال حوزه نابینایان ادامه می دهد: «متاسفانه هرچقدر سطح تحصیلات افراد نابینا بالاتر می‌رفت، این موضوع برجسته و آزار دهنده تربود. به ویژه برای امتحان هایی مثل زبان انگلیسی، عربی، ریاضیات و ... که نگرانی ها را تشدید و نتایج آزمون را بسیار تغییر می داد. نقطه اوج این مسائل نیز در امتحانات کنکور تجربه می شد؛ سخت گیری های بی پایه و اساس سازمان سنجش و آموزش و پرورش از دیرباز گریبانگیر دانش‌آموزان نابینا و کم‌بینا شده و اجازه  نمی دهد که آنها بدون استرس امتحان بدهند.»

او به اشتباهات مکرر آموزش و پرورش در برابر دانش آموزان دارای معلولیت اشاره و تاکید می کند: «زمان آن رسیده است که آموزش و پرورش توجه بیشتری به دانش آموزان دارای معلولیت داشته و شرایط یا زمینه های لازم برای حضور افراد دارای معلولیت را در جلسات آزمون فراهم کند. آزمون به تنهایی باعث ایجاد نگرانی در دانش آموزان شده و شرایط قبل از آزمون باید آرامش فرد را تامین کند. اضطراب ناشی از نبود منشی در امتحانات چالش بزرگی است که به نظر می رسد آموزش و پرورش برای آن تدابیری ندارد. چنانچه اپلیکیشن «شاد» نیز از برنامه های بدون مناسب سازی برای نابینایان یکی از غفلت های سازمان آموزش و پرورش در برابر افراد دارای معلولیت بود که بار روانی و آسیب های فراوانی به همراه داشت.»

خطای آموزش و پرورش در یک آزمون سرنوشت ساز!

«سمیعی» با بیان اینکه متاسفانه اتفاقات رخ داده در آزمون های درسی، مسیر زندگی یک فرد نابینا را دستخوش تحولات زیادی می کند، به تجربیاتی از زندگی خویش اشاره می کند: « حدود 20 سال پیش که برای آزمون کنکور آماده می شدم، بعد از یک سال درس خواندن مداوم و تلاش فراوان، وقتی وارد جلسه نفسگیر آزمون شدم، متوجه شدم که اگر چه منشی، مدرک لیسانس داشت اما به هیچ وجه قادر به خواندن متون انگلیسی نبود؛ در حالی که به صورت انحصاری در رشته  زبان شرکت کرده بودم و توانایی منشی در خواندن صحیح متون انگلیسی بسیار تعیین کننده بود. این اتفاق در حالی رخ داد که من 2 روز قبل از آزمون به آموزش و پرورش رفته و با شرح دقیق حساسیت موضوع از آنها تقاضا کردم شخصی را به عنوان منشی تعیین کنند که بتواند همه متون زبان انگلیسی را به صورت روان بخواند. به هر حال این موضوع باعث شد که در آزمون همان سال، در دانشگاه پذیرفته نشده و بعد از آن هم دیگر کنکور ندادم و به صورت فراگیر در دانشگاه پیام نور ثبت نام و تحصیل کردم.»

ضرورت استفاده ازتکنولوژی در آزمون های نابینایان 

این فعال حوزه نابینایان با اشاره به اینکه معضل و چالش منشی توانمند در دانشگاه ها تا حد زیادی مرتفع شده است خاطر نشان می کند: اگرچه افراد نابینا در دانشگاه ها نیز با چنین مشکلاتی روبه رو می شوند اما به دلیل همکاری دانشگاه و توان بیشتر دانشجویان نابینا و کم بینا در چانه زنی برای منشی و دستیار موجب شده این موضوع در دانشگاه ها با چالشهای کمتری همراه باشد. مثلا من در دوره ارشد و دکتری، هنگام امتحانات از لپ تاپ شخصی استفاده می کردم که برایم تجربه ای بسیار جالب و خوشایند بود.»

این فعال اجتماعی با بیان اینکه یادمان باشد دانش‌آموزان دارای آسیب بینایی نیز بخشی از دانش آموزان بوده و حضور برابر، بی دردسر و آسان آنها در آزمون های دوران تحصیل از حقوق مسلمشان است می گوید: « دیگر با توسعه تکنولوژی ضرورتی ندارد که یک دانش‌آموز با منشی در جلسه آزمون همراه شود بلکه در بسیاری کشورها امتحانات به صورت آنلاین که از سرعت و دقت بالاتری نیز برخوردار است برگزار شده و یا نابینایان می توانند از از دستگاه های صوتی دیجیتال در زمان برگزاری آزمون و پاسخ به سوالات استفاده کنند. منشی در این شیوه از برگزاری آزمون که به خصوص در امتحانات 4 گزینه ای کاربرد دارد، تنها نقش وارد کردن اطلاعات در پاسخنامه را دارد و آرامش دانش آموز نیز از بین نمی رود.»