اقدامات شهرداری شیراز خودسرانه است/ وزارت میراث نگران بافت تاریخی است/ بلاتکلیفی مصوبه خطرناک کمیسیون ماده ۵

نخستین جشنواره ملی تولیدات چندرسانه‌ای میراث فرهنگی، جمعه شب-۲۸ بهمن-با حضور معاون وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در سالن همایش اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی یزد برگزار شد. روز شنبه نیز در حاشیه این جشنواره علی دارابی، قائم مقام وزیر مییراث فرهنگی نشستی با اصحاب رسانه داشت. یکی از محورهای اصلی این نشست خبری و پرسش‌های خبرنگاران طرحی موسوم به «طرح ۵۷ هکتاری توسعه حرم شاهچراغ (ع)» بود که این روزها توجه بسیاری را در فضای مجازی و رسانه‌ای به خود جلب کرده‌است. طرحی که گفته می‌شود در صورت اجرا منجر به تخریب بخش زیادی از بافت تاریخی شیراز خواهد شد.

تاکنون دو نامه به وزارت مسکن و ریاست‌جمهوری ارسال کردیم

به گزارش خبرنگار شبکه شرق؛ در این نشست خبری علی دارابی در پاسخ به سوالات خبرنگاران در مورد این طرح و سرنوشت بافت تاریخی شیراز به نامه‌ای اشاره کرد که برای وزارت راه و شهرسازی ارسال شده و حاوی نکات مهمی در راستای حفظ بافت تاریخی این شهر است. او توضیح داد: «من نامه‌ای به فرزانه صادق، معاون شهرسازی و معماری و وزارت راه و شهرسازی فرستادم و در مورد بافت شیراز  به چند نکته تاکید کردم. یک در محدوده تعیین شده اجرای طرح، لازم است کلیه بناهای ثبت ملی و واجد ارزش، تملک و احیا شوند. در صورت نیاز به بازنگری در با ارزش بودن بناهای موجود در بافت، حسب قانون، وزارت میراث فرهنگی مرجع رسیدگی و تشخیص خواهد بود. نهاد دیگری نمی‌تواند به جای وزارت میراث فرهنگی تصمیم بگیرد. همچنین در مرحله تهیه طرح شهری برای این محدوده در استان، لازم است قبل از تصویب در کمیسیون ماده ۵ یا سایر مراجع، نظر و تایید وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی در این خصوص اخذ شود. خیلی شفاف و روشن مسئولیت خود را در  نامه‌ای که به تاریخ ۲۵ بهمن ارسال شد، اعلام کردیم.»

او ادامه داد: «ریاست جمهوری هم در خصوص این طرح با ما مکاتباتی داشت و از ما خواست که ‌گزارشی در این خصوص ارائه کنیم. ما هم در نامه‌ای به تاریخ ۲۲ بهمن پاسخ دادیم. محتوای آن نامه هم تقریبا مشابه همان نامه‌ای است که برای وزارت راه و شهرسازی ارسال کردیم. ما معتقدیم در مورد بافت تاریخی شیراز رسانه‌ها باید مطالبه‌گر باشند. در کمیسیون فرهنگی مجلس هم حاضر شدم و اعلام کردم شما هم باید به کمک ما بیایید.»

دارابی بودجه لازم برای مرمت را یکی از جدی‌ترین مشکلات این وزارتخانه اعلام کرد و توضیح داد: «بودجه ما واقعا کم است. ۸ هزار میلیارد برای تملک و ۵ هزار میلیارد برای مرمت نیاز داریم. از این ۵ هزار میلیارد، ۲ هزار میلیارد بدهی ماست.‌ اما سهم ما در بودجه وزارت میراث ، ۱۲۰۰ میلیارد بود. سال ۱۴۰۱ این را دو برابر کردیم و درخواست ما برای سال ۱۴۰۲ رقم ۷ هزار میلیارد است.» معاون وزیر میراث فرهنگی همچنین در این نشست خبری از رسانه‌ها دعوت کرد که به شیراز بیایند تا «ببینید هیچ اتفاقی نیفتاده و تصاویری هم که در فضای مجازی دست به دست می‌شود مربوط به سال ۱۳۹۲ است.»

مصوبه خطرناک کمیسیون ماده ۵ شهرداری شیراز

در جریان این نشست خبری، موضوع مصوبه کمیسیون ماده ۵ شهرداری شیراز نیز مطرح شد. مصوبه‌ای که به موجب آن شورای شهر و شهرداری نیز باید در خصوص تعیین تکلیف خانه‌ها و بافت‌های تاریخی اظهارنظر کنند در حالی که مطابق قانون ذی‌صلاح نبوده و در این حوزه وزارت میراث فرهنگی باید اعلام نظر کند. در همین راستای خبرنگار روزنامه ایران به نامه وزارت میراث به راه و شهرسازی در این خصوص اشاره و مطرح کرد: «تاریخ نامه‌ای که گفتید جدید است و نشان می‌دهد بعد از تلاش رسانه‌ها نامه نوشته شده‌است. این در حالی است که مصوبه بسیار نگران کننده‌ای در خصوص بافت تاریخی شیراز به تصویب رسیده و به نظر می‌رسد آقای ضرغامی مسئولیت را به استان‌ها واگذار کرده‌است. همچنین موید محسنی‌نژاد، مدیر کل میراث فرهنگی استان شیراز این مصوبه را امضا کرده‌است.» به گفته این خبرنگار در این‌ مصوبه بندی وجود دارد که نوشته شده اگر اثری واجد ارزش است باید حفظ شود اما  استاندار، شورای شهر، شهرداری ، وزارت راه و شهرسازی می‌تواند در مورد واجد ارزش بودن یا نبودن بنا تصمیم بگیرد. این مصوبه هنوز ابطال نشده و همچنان بافت تاریخی شیراز را تهدید می‌کند. ضمن آنکه تخلف قانونی نیز رخ داده و به نظر می‌رسد وزارت میراث فرهنگی و گردشگری وظایف خود را به سایر نهادها محول کرده‌‌است. از سویی این مصوبه ۲۵ اردیبهشت امضا شده و وزارت میراث فرهنگی مدعی است که هیچ خانه‌ای در این مدت تخریب نشده‌است اما هنوز هیچ آمار و اطلاعاتی در این خصوص به افکار عمومی و رسانه‌ها داده نشده که در محدوده این طرح ۵۷ هکتاری چند خانه واجد ارزش شناسایی شده‌است.

دارابی، معاون وزیر میراث فرهنگی و گردشگری در پاسخ به این شبهه تنها به نامه‌نگاری با دو نهاد دیگر در دولت اشاره کرد و توضیح داد: «ما تا کنون دو نامه رسمی بدر این خصوص ارسال کردیم که محرمانه نیست. هم وزارت راه و شهرسازی و هم ریاست‌جمهوری پیگر این موضوع بوده‌‌اند که وزارت میراث فرهنگی نظرش را درباره بافت تاریخی شیراز بگوید.»

همچنین در جریان این نشست خبری مطرح شد که بر اساس این مصوبه قرار است ۸ امامزاده در بافت به هم وصل شده تا بزرگترین شهر زیارتی و یک میدان پیاده هم ایجاد شود اما این بافت متراکم است و مشخص نیست چطور می‌خواهند این ۸ امامزاده را به هم وصل کنند. خبرنگاران در این نشست از امضای وزارتخانه پای این مصوبه انتقاد و این سوال را مطرح کردند که چند خانه واجد ارزش در این طرح وجود دارد؟

علی دارابی در پاسخ به این انتقادات و سوالات گفت: «پژوهشگاه در اینجا مدخلیت ندارد، مصیب امیری، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی به عنوان نماینده وزیر به دو دلیل در این موضوع ورود کردند. اول اینکه ایشان ۷_۸ سال است در استان فارس مدیرکل میراث بودند و وزیر تشخیص داد برای بررسی موضوع یک نماینده باتجربه بفرستد. اینکه گفتند، پژوهشگاه چرا ورود کرده و این حوزه کار معاونت میراث است، ما در موارد دیگر هم مسئولیت‌ها را ارجاع می‌دهیم.  بعد از سفر استانی هیئت دولت، مصوب شد که این کار در استان انجام شود و ما هم مثل شما همین نگرانی را داشتیم. چندین جلسه با وزارت راه و شهرسازی داشتیم که چگونه از بافت تاریخی صیانت کنیم. این که الان  می‌بینید، کار دارد اینطور پیش می‌رود، به خاطر همین مداومتی است که میراث دارد، وگرنه اگر کار در ایستگاه‌های پایینی دنبال شود، خوب مشکلاتی ایجاد می‌شود. این نامه‌ای (نامه به وزارت راه و شهرسازی ، ریاست جمهور) که ما زدیم هم برای همین بود.  جمعی رفتند آنجا و بعد یکی آمده و گفته لودر را بگذار و اینجا را خراب کن. من به مدیر کل استان، به یگان حفاظت زنگ زدم که ما الان نمایشگاه(گردشگری) هستیم،  وسط شلوغی‌ها اتفاقی نیفتد.  چون خود ما هم دل نگرانی از این بابت دارم.»

قائم مقام وزیر ادامه داد: «در مجلس به کمیسیون فرهنگی گفتم، دوستان من اعلام خطر می‌کنم. وقتی بعد از ۱۱ سال داربست ‌های دور گنبد مسجد امام اصفهان باز شد، ما تازه مطلع  شدیم که مرمت گنبد اشکال دارد.  شورای عالی نظارت گزارش داد که ساختمان مسجد مشکل دارد و این فرونشست‌ها بلای بزرگی برای آثار ارزشمند تاریخی ما است. باید به این نکته تاکید کنم که حفظ و احیا میراث بدون کمک رسانه‌ها ممکن نیست.»

خبرنگاران پاسخ روشنی نگرفتند

در ادامه نشست خبرنگاران اما اعتراض کردند که هنوز پاسخ روشنی در خصوص مصوبه مذکور دریافت نکرده‌اند. معاون وزیر نیز پاسخ داد که نامه‌نگاری‌های این وزارتخانه جلوی مصوبه را گرفته‌ و وزارت میراث به وظیفه خود عمل کرده‌است. همچنین او در پاسخ به این پرسش که در پیوست مصوبه خطی برای تخریب از سوی پژوهشگاه میراث فرهنگی پیشنهاد شده نیز از رئیس پژوهشگاه خواست در این خصوص پاسخگو باشد.

با این حال به نظر می‌رسید که خبرنگاران از پاسخ‌های معاون وزیر قانع نشده‌است و پاسخ‌ها را کامل نمی‌دانند. در همین راستا خبرنگار شرق از مصیب امیری، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و نماینده ویژه وزیر میراث در مورد طرح ۵۷ هکتاری پرسید که اگر بافت در معرض خطر نیست و پژوهشگاه خط تخریب پیشنهاد نداده و میراث به وظیفه خود عمل می‌کند، پس چرا  وزارت راه و شهرسازی مشغول تملک خانه‌های زیر خط تخریب است؟

مصیب امیری گفت: «پژوهشگاه میراث فرهنگی در هیچ کجا خط تخریبی پیشنهاد نداده است. در مورد شیراز تا امروز نه  طرحی تصویب شده و نه طرحی برای اجرا ابلاغ شده است. بخشی از زمین خالی بافت در حال کفسازی و یک لودر آنجا بوده است. یک نفر رفته آنجا عکس گرفته و گفته بافت در حال تخریب است. آوار حاصل از جمع‌آوری آسفالت و لودر  باعث شد همه اصرار داشته‌باشند که این تخریب اتفاق افتاده است. شخصی به این مساله دامن زده که خودش آنجا خانه داشته است. خانه‌اش را با میل خودش متری ۱۰ میلیون فروخته است. بعد به او گفتند که ملک را تخلیه کن، او هم رفته خودش را به عنوان پیمانکار جا زده  و به خانه‌های دیگر گفته باید ملک را تخلیه کنید، چون به زودی آب و برق گاز قطع می‌شود. در مورد مصوبه هم باید بگویم، مصوبه در کمیسیون ماده ۵ استان شیراز تصویب شده‌است ولی در مورد این طرح باید در شورای عالی معماری و شهرسازی تصمیم گرفته‌شود، اما هنوز در مورد این مصوبه تصمیمی گرفته نشده است. تا زمانی که شورای عالی معماری و شهرسازی تصویب نکند، طرح قابل اجرا نیست و هنوز مراحل قانونی را طی نکرده است.»

او در واکنش به اینکه پس تکلیف نامه‌های اخطاریه شهرداری برای تخلیه چیست، گفت: «شهرداری شیراز بدون مصوبه،  مشغول انجام یک طرح خودسرانه بود. در جلسه‌ای که در شیراز داشتیم اعلام کرد که طرح را پس می‌گیرد.»

آثار در خال تخریب است و پول هم نداریم/ راهی جز رجوع به مردم نداریم

او در بخشی از این نشست خبری درباره سیل یزد و تخریب بافت تاریخی گفت: «گزارشی از  میزان تخریب بافت تاریخی به دولت دادیم. ۱۲۰۰ میلیارد خسارت زده شده از این رقم وزارت میراث فرهنگی  ۵ میلیارد تقبل کرد و ۶ میلیارد هم اداره میراث یزد از استان گرفته‌است. من در مجلس هم اعلام کردم این بودجه‌هایی که دولت و مجلس می‌دهد، جواب عقب ماندگی تاریخی در حوزه میراث را نمی‌دهد. معاونت فرهنگی هنری شهرداری، یکی از شهرهای بزرگ کشور، سه برابر میراث است.

دارابی اضافه کرد: «این که بخواهیم با این عددها کاری کنیم، شبیه شوخی است. به علاوه بودجه که تخصیص می‌دهند با بودجه مصوب فرق دارد.  با این شرایط  برای تامین بودجه چند اقدام در دست اجرا داریم.  انجمن خیرین میراث فرهنگی در وزارت کشور ثبت شده است، این انجمن بر اساس اساسنامه می‌تواند کمک‌های عام‌المنفعه را از داخل و خارج به نام اثر جذب کند. ما موسس انجمن هستیم و میراث داران و خیرین انجمن را اداره می‌کنند. سامانه مشغول فراهم شدن است. اقدام دوم درگیر کردن مجامع محلی است. بخشی هم مسئولیت اجتماعی دستگاه‌ها و بخش‌های دولتی است. در حال رایزنی و گفتگو هستیم. اخیرا با وزارت نفت گفتگو کردیم اگر وزارت نفت، بخشی از مسئولیت اجتماعیش را برای میراث هزینه کند، دو برابر بودجه‌ای است که برای میراث پیش‌بینی شده‌است. همچنین در حال گفتگو با پیشکسوتان میراث هستیم تا تحت عنوان تشکل‌های مردم نهاد به این موضوع ورود کنند. راهی جز رجوع به مردم نداریم. آثار یکی یکی جلو چشم ما در حال تخریب است و نمی‌توانیم مدام درخواست منابع مالی دهیم. پول و منابع هم که نیست، باید به فکر راه جدیدی باشیم.

نگذاشتند کمک خارجی وارد شود

دارابی همچنین اضافه کرد: در سال جدید دو مورد کمک خارجی بود که دستگاه‌های ذی ربط به خاطر یک سری ابهامات، تصویب نکردند. رقم خیلی قابل توجه نبود، اما مهم رویکرد دستگاه‌های ذیربط است. اگر رویکرد انقباضی باشد، نمی‌توانیم برای کار منابع مالی لازم را  فراهم کنیم.

 بودجه نداریم

دارابی، معاون وزیر میراث فرهنگی نیز در بخش دیگری از این نشست با اشاره به اهمیت بادگیر‌ها در یزد ادامه داد:  «امسال ردیف بودجه‌ای جداگانه برای بادگیرها در یزد پیش بینی شده است. مسئله بادگیرها در حوزه مرمت برای ما اولویت دارد. اگر به آثار باستانی اهمیت ندهیم و همت نکنیم، آبروی ما در دنیا می‌رود. دولت در سفرهای استانی یک سری بودجه تخصیص می‌دهد، اخیرا به ما اعلام کردند این بودجه‌ای که در سفرهای استانی تخصیص دادیم، شما از بودجه خودتان پرداخت کنید. ما هم هیچی نداریم. این نگرانی را مضاعف می‌کند. به علاوه خطر فرونشست برای آثار تاریخی جدی است.»

او افزود: «بودجه میراث استان‌ها از وزارت میراث مستقل است و از استان دریافت می‌شود. معلوم نیست استان، میراث را در درجه اولویت بگذارد. ما تلاش می‌کنیم،  اگر در استانی اجحاف شد، بودجه را ملی کرده و خودمان از وزارت میراث بودجه دستگاه‌ها را بدهیم.»

هزار و ۲۵۰ میلیارد تومان خسارت ناشی از سیل داشتیم 

احمد آخوندی، مدیر کل اداره میراث فرهنگی استان یزد نیز در این نشست خبری با بیان اینکه در کل یزد ۱۲۵۰ میلیارد خسارت ناشی از سیل داشتیم که شامل بافت‌های تاریخی نیز گفت: «در سه جبهه کار شروع شد، مرمت آثار تاریخی عمومی مثل مساجد و تکایا را خود  اداره کل میراث فرهنگی استان یزد متقبل شد و انجام داد. در ۱۷۲ خانه در بافت تاریخی به ساکن مصالح دادیم و خودشان خانه‌هایشان را مرمت کردند. ۸۳۰ مورد بنیاد مسکن کمک کرد و گزارش به دولت داده شد.»

او ادامه داد: «به خانه‌های مرمتی ۲۰ میلیون تسهیلات بلاعوض و ۵۰ میلیون وام بلند مدت و به کسانی که خانه‌هایشان تخریب شده‌بود، ۳۰ میلیون تسهیلات بلاعوض و ۲۵۰ میلیون تسهیلات بلند مدت اختصاص یافت. اما بسیاری هنوز برای دریافت تسهیلات اقدام نکردند. خانه‌های مرمت شده بر اثر سیل خسارت ندید و مشکل خانه‌های بود که کسی داخلش زندگی نمی‌کرد و به نوعی متروکه شده بود یا خانه‌های که اصولی مرمت نشده بود. خانه‌هایی که اصولی مرمت نشده بودند، تخریب شدند.»

آخوندی نیز در واکنش به تکثیر بیش از حد بومگردی و کافه در بافت تاریخی یزد، و خالی شدن بافت از مردم بومی گفت: «مشکل اینجاست که ما برای مرمت خانه‌های شخصی دارای ارزش، در کشور تسهیلات مستقل نداریم. البته در جاهایی که ترافیک  زیاد کافه و ... داشتیم، در میزان صدور پروانه محدودیت ایجاد کردیم. به علاوه قرار است، ساعت کاری کافی شاپ‌ها را تا ساعت ۱۲ شب محدود کنیم و گردشگران هم از این ساعت به بعد اجازه رفت و آمد نداشته باشند. چراکه مردم در بافت ساکن هستند و اعتراض دارند.»