آزادی خبرنگاران، شاخص سلامت جامعه

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

علیرضا رحیمی، دبیر شورای عالی نوجوانان و جوانان کشور و معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان: وقتی خبرنگاری در نیمه‌شب، با کوله‌ای پر از یادداشت و ضبط‌صوت، از منطقه زلزله‌زده برمی‌گردد یا در گرمای سوزان، صدای کارگر معترضی را ثبت می‌کند، در حقیقت دارد بخشی از حافظه جمعی ما را می‌سازد. او فقط گزارش نمی‌دهد؛ حقیقت را از دلِ آشوب و سانسور بیرون می‌کشد تا به دست مردم برسد. در دنیایی که سرعت و حجم خبرها سرسام‌آور است، این تعهد و شجاعت است که خبرنگار را به رکن واقعی دموکراسی بدل می‌کند.

خبرنگاری کاریِ فکری، اخلاقی و فیزیکی است. پشتِ هر گزارش موثق، ساعت‌ها پژوهش، تأیید منابع، سنجش پیامدها و گزینش واژه‌ها قرار دارد. این کارِ نامرئی اغلب دیده نمی‌شود. در کنار این تلاش حرفه‌ای، خبرنگار با خطرهای گوناگون روبه‌روست: ورود به مناطق بحرانی، فشارهای سیاسی و اقتصادی، تهدیدات دیجیتال و حملات روانی در فضای مجازی. برخی حتی هزینه‌ی جانِ خود را پرداخته‌اند؛ نامِ آنان باید همیشه در خاطرِ جمع باشد.

اما «آزادی» و «مسئولیت» خبرنگاری، دو روی یک سکه‌اند. خبرنگارِ واقعی، اگر خود را رکن چهارم دموکراسی می‌داند، نه به قدرت باج می‌دهد و نه به ثروت؛ و نه از هیچ‌یک باج می‌گیرد. وابستگی به منافع پنهان، بی‌طرفی و اعتماد عمومی را می‌سوزاند و مرز میان اطلاع‌رسانی و منفعت‌طلبی را مخدوش می‌کند. استقلال حرفه‌ای یعنی روایت حقیقت، حتی اگر به مذاق صاحبان قدرت یا سرمایه خوش نیاید.

چند نکته‌ی اساسی به نظرم مهم است:

۱. آزادی و امنیتِ خبرنگاران شاخصِ سلامتِ سیاسی و فرهنگی هر جامعه است. اگر خبرنگاران نتوانند مستقل و بدون ترس از فشار یا معامله کار کنند، آگاهی عمومی فلج می‌شود و تصمیم‌های جمعی به سمت ناکارآمدی و نابرابری سوق پیدا می‌کند.

۲. کیفیتِ خبر مستلزم حمایتِ حرفه‌ای است: آموزش مداوم، دسترسی به امکانات تحقیقاتی، حمایتِ حقوقی هنگام مواجهه با هجمه‌ها و خدمات روان‌پزشکی برای کسانی که با خشونت و تراژدی روبه‌رو می‌شوند. این حمایت‌ها باید برای همه خبرنگاران یکسان باشد، نه فقط آن‌هایی که در مدار قدرت یا حامیان اقتصادی خاص قرار دارند.

۳. مبارزه با اطلاعات نادرست یک مسئولیت جمعی است. خبرنگاران نقش پیشرو دارند، اما شهروندان به‌ویژه جوانان نیز باید با تقویت سواد رسانه‌ای، سنجش منابع و پرهیز از بازنشرِ شتاب‌زده، خود را در صف مدافعان حقیقت ببینند. در این مسیر، هوشیاری نسبت به رسانه‌ها یا افرادی که آگاهانه یا ناآگاهانه برای منافع شخصی، جریان خبر را منحرف می‌کنند، ضروری است.

۴. استقلال رسانه‌ای نیازمند ساختارهای اقتصادی و قانونی است که مانع از تسلطِ نفع‌های سیاسی و تجاری بر روایت خبری شوند. حمایت از نهادهای رسانه‌ای محلی، روزنامه‌نگاری تحقیقی و نهادهای مدافع حقوق خبرنگاری، سرمایه‌گذاری برای آینده‌ای شفاف‌تر است.

ما به خبرنگارانی نیاز داریم که با وجدان و شجاعت، تصویرِ دقیق‌تری از واقعیت عرضه کنند، نه برای جلب هیجان یا امتیازگیری، بلکه برای ارتقای زندگی جمعی. در برابر کسانی که با خشونت، تهدید، معامله یا بدگویی می‌خواهند صدای حقیقت را خاموش کنند، ایستادگیِ جمعی یک وظیفه‌ی اخلاقی است.

به یادِ کسانی که در راه اطلاع‌رسانی جان دادند و به احترامِ همه‌ی خبرنگارانی که روزانه هزینه‌هایی می‌پردازند، باید بستری فراهم شود تا خبرِ صحیح، سالم و مسئولانه پایدار بماند. حمایت از آزادی بیان و کرامتِ حرفه‌ایِ خبرنگار، در نهایت حمایت از حقِ جامعه برای دانستن است.