آیا سوالات کنکور خارج از کتاب درسی است؟

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

عقربه‌های ساعتی که با ضرب آهنگ قلب دانش آموزان خودش را کوک کرده بود بی رحمانه در پی هم می‌دویدند و قلم سرنوشت تلاش‌ها و بی خوابی‌های دانش‌آموزان را به رخ دفترچه کنکور می‌کشید. بر روی صندلی‌های دسته دار هزاران رویا گره خورده بود به یک امتحان. کنکور آزمونی نفس گیر و سرنوشت ساز. اما حالا بعد از تمام شدن آن مارتن سخت و نفس گیر سوالی مهمان ذهن‌ها شده‌است که آیا سوالات کنکور این آزمون سرنوشت ساز ریشه در کتاب‌های درسی داشته که دانش آموزان در کلاس‌های درس با آنها هم نفس بوده‌اند یا طراحان پا فراتر از آن گزاشته‌اند و سوالات را از سرزمین‌ناشناخته استخراج کرده‌اند.

پس از برگزاری آزمون سراسری، یکی از چالش‌برانگیزترین مباحث، سنجش میزان انطباق یا عدم انطباق سوالات با مفاد کتاب‌های درسی است که همواره نظرات متفاوتی را به همراه داشته است. بسیاری از داوطلبان و کارشناسان آموزشی معتقدند که برخی از سوالات، از سطح و محتوایی فراتر از چارچوب تعیین‌شده در کتب درسی برخوردار بوده‌اند؛ در حالی که عده‌ای دیگر بر رعایت کامل استاندارد‌ها تأکید دارند. این گزارش، تلاشی است برای یافتن پاسخی روشن به این ابهام.

نظر سنجی داوطبین چقدر به واقعیت نزدیک است؟

بعد از برگزاری آزمون کنکور، یکی از رایج‌ترین دغدغه‌های داوطلبان، مقایسه‌ی برداشت شخصی‌شان از سطح سختی سوالات با دیدگاه‌های سایر شرکت‌کنندگان است. به همین منظور، خبرگزاری دانشجو یک نظرسنجی جامع بین داوطلبان کنکور نوبت دوم ۱۴۰۴ برگزار کرد تا بتواند تصویری دقیق‌تر از سطح دشواری سوالات از نگاه خود داوطلبان ارائه دهد. در این ارزیابی به طور خاص حدود ۷۶%درصد شرکت کنندگان معتقد بودند اغلب سوالات کنکور با معلومات کتاب درسی قابل پاسخ نیست.

با نگاهی به سایت کانون قلم چی نیز متوجه می‌شویم نظر سنجی‌ها حکایت از دشواری خارج از انتظار تعدادی از سوالات خصوصا در رشته تجربی دارد. شاید بعد از اعلام نتایج این نظر سنجی‌ها این سوال برای مخاطبان بوجود بیاید که آیا نظرات دانش آموزان چقدر با واقعیت هماهنگ است؟ برای پاسخ این سوال کافیست جدول زیر را مطالعه و مقایسه کنید تا متوجه شوید چقدر نظرات دانش‌آموزان با واقعیت هماهنگی دارد.

تحلیل رتبه‌های زیر ده کنکور‌های گذشته

استفاده از تحلیل‌های رتبه‌های زیر ده کنکور به علت داشتن تجربه موفق در گذراندن این مسیر پرپیچ و خم می‌تواند مارا به درک روشنی از سطح سوالات کنکور برساند به همین سبب تحلیل چند نفراز رتبه‌های زیر ده کنکور‌های گذشته را در مورد درس‌های پرچالش رشته‌های مختلف کنکور سراسری ۱۴۰۴ بررسی می‌کنیم.

(کنکور انسانی) روان‌شناسی – ساغر اسفهبدی (رتبه ۲ کشور کنکور سراسری ۱۴۰۳– رشته روان‌شناسی دانشگاه تهران):

سؤالات غالباً مفهومی بودند و لزوم فهم عمیق محتوای مباحث را ایجاد می‌کردند، زیرا تمامی مثال‌ها خارج از متن کتاب درسی بود و درک ارتباط آنها با مباحث درس مستلزم فهم عمیق محتوایی بوده است؛ مانند سؤالات (۶۸، ۷۰، ۷۵، ۷۷، ۷۸، ۷۹، ۸۰). حتى سؤالاتی که ظاهراً حفظی بودند، تکرار دقیق و عینی متن کتاب درسی نبودند و تغییراتی در نگارش آنها ایجاد شده بود که ممکن بود گول‌زننده باشد؛ مثلاً در سؤال ۶۶ و ۶۷ هیچ‌کدام از گزینه‌ها عین متن کتاب درسی نیستند و سؤال مناسب‌ترین توصیف را می‌خواست، دانش‌آموزی که انتظار داشته باشد تست صددرصد به متن کتاب درسی پایبند است قادر به تحلیل و انتخاب گزینة صحیح نیست. هر چند که حفظ بودن نسبی متن کتاب درسی و شیوة نگارش آنها به انتخاب گزینة صحیح بسیار کمک می‌کرد؛ پس خوب است که برای کسب درصد مطلوب فهم عمیق را مدنظر قرار دهیم و در عین حال ادبیات و شیوة نگارش کتابی را به خاطر داشته باشیم. اما در کل به‌طور کلی آزمون دشواری نبود. در مقایسه با کنکور اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۳ ساده‌تر بود و از تعداد سؤالات مبهم چالشی و پیچیده بسیار کاسته شده بود.

(کنکور تجربی) آرین آور - رتبه ۶ کشور ۱۴۰۰:

در دس زیست شناسی همچنان سوالات توصیفی پیشتاز هستند، طراح اصلا به طور مستقیم چیزی رو مورد پرسش قرار نمیده بلکه انتظار داره دانش آموز با ویژگی‌های یک اندام یا پدیده آشنا باشه.

توصیف‌ها هم عموما از متن کتاب هستند. تعداد سوالات چند موردی همچنان زیر ۱۰ هستش.

زیست شناسی این کنکور ترکیبی‌تر از کنکور اردیبهشت بود و به نظرم سطح بالا تری داشت.

درس ریاضی مثل همیشه دشواره، در کل در کنکور‌های نظام جدید فقط کنکور‌های ۹۸ و ۱۴۰۱ ریاضی خیلی دشواری نداشتند. سبک ریاضی نظام جدید مبتنی بر سوالات مفهومی، راه حل‌های طولانی و داده‌های مجهول زیاده، دوره راه حل‌های میانبر و کوتاه به سر رسیده، در کل حداقل درصد مناسب برای رتبه‌های زیر هزار کشور به نظرم بین ۳۵-۴۰ هست.

(کنکور ریاضی) شایان بقائی نژاد رتبه ۹ کشور سال ۱۴۰۱ کنکور رشته ریاضی - تحلیل درس فیزیک:

سطح دشواری پرسش‌های درس فیزیک این کنکور نیز مانند بیش‌تر کنکور‌های برگزارشده‌ی اخیر، سطح نسبتاً متعادلی داشت و پرسش چالشی به چشم نمی‌خورد. می‌توان گفت پرسش گنگ و نامفهومی نیز در میان پرسش‌ها نبود.

به طوری کلی با توجه به میزان دشواری درس فیزیک، برای دانش‌آموزان آماده این امکان وجود داشت که زمان میانگین پاسخ‌دهی به هر پرسش فیزیک را ۱۰ تا ۱۵ درصد کاهش دهند و از این زمان اضافی برای درس شیمی استفاده کنند.

فیزیک کنکور امسال فکوس قابل توجهی بر روی پرسش‌های درون کتاب درسی داشت و چندین سوال از این بخش‌ها (از پرسش‌های میانه‌ی فصل تا سوال‌های پایان هر فصل) در آزمون دیده می‌شد. پرسش‌های مفهومی پیچیدگی خاصی نداشتند و تنها نیاز به مطالعه‌ی کتاب درسی به میزان معقول بود.

در میان زیرشاخه‌های مختلف تدریس‌شده در فیزیک دبیرستان، پرسش‌های مربوط به حرکت و نیرو وقت‌گیرتر بودند و طبق معمول پرسش‌های مربوط به دو فصل پایانی فیزیک دوازدهم پرسش‌های ساده‌ای بودند.

سوالات کنکور از کتب درسی است؟

بحث بر سر میزان مطابقت سوالات کنکور سراسری با کتب درسی، همواره یکی از موضوعات مورد توجه بوده است. کنکور ۱۴۰۴ نیز از این قاعده مستثنی نبود. در این آزمون، سوالات چالش‌برانگیزی وجود داشت که پاسخگویی به آنها نیازمند داوطلبانی سخت‌کوش و پرتلاش بود. با این حال، سوالات آسان و متوسط نیز در این آزمون به چشم می‌خورد که تا حدودی تعادل را برقرار می‌کرد.

براساس نظرسنجی انجام شده از طریق کانال خبرگزاری دانشجو، ۷۶ درصد از مخاطبان اعلام کردند که اعتقاد دارند، اکثر سؤالات کنکور خارج از کتاب درسی طراحی شده و تنها با تکیه بر معلومات کتاب درسی قابل پاسخگویی نیست.

روز کنکور، یکی از والدین با پرسشی از رئیس سازمان سنجش که چرا با این همه هزینه برای کتاب، سوالات کنکور از کتاب‌های درسی طراحی نمی‌شود، اعلام کرد که ما به این مسئله معترض هستیم.

اما رئیس سازمان سنجش آموزش کشور این موضوع را در پاسخ به والدین داوطلبان رد کرد و گفت: سوالات آزمون سراسری بر اساس آنچه که آموزش و پرورش به سازمان سنجش ابلاغ کرده طراحی شده و اگر داوطلبان فکر می‌کنند که سوالات خارج از چارچوب کتاب‌های درسی است موارد رو می‌توانند به سازمان سنجش اطلاع دهند که مورد بررسی قرار گیرد.

محمدی گفت: وزارت آموزش و پرورش این موضوع را به ما ابلاغ کرده و طراحان ما مطابق با آن سیلابس طرح درس می‌کنند. اما یادتان باشد که حتی همان سوالاتی که در کتاب‌های درسی وجود دارد، نمی‌توانیم همان‌طور در کنکور بیاوریم. از لحاظ محتوایی، فقط چرخش و تغییر در شکل سوالات است. اگر سوالی خارج از محتوای کتاب درسی باشد، طراحان آموزش و پرورش باید آن را بررسی کنند و به ما اطلاع دهند.

محمدی افزود: تمام تلاش ما این است که سوالات را متناسب با محتوای درسی طراحی کنیم. ولی یادتان باشد که کنکور سراسری یک آزمون رقابتی است.

۸۵ درصد ظرفیت‌ها بر اساس سوابق تحصیلی است و برای ۱۵ درصد با یک میلیون متقاضی روبه‌رو هستیم. بنابراین، آزمون باید قدرت تفکیک و تمیز داشته باشد، یعنی باید بتواند بین شرکت‌کنندگان تفاوت قائل شود. باید قبول کنید که بخشی از سوالات باید آسان باشد، بخشی متوسط و بخشی هم سخت. تمام اینها قبل از اینکه سوالات در دفترچه قرار بگیرند، توسط متخصصین روان‌سنجی بررسی می‌شود.

 در نهایت می‌توان گفت، سوالات کنکور نه به آن اندازه یک به یک مشابه محتوای کتاب درسی است و نه آن چنان سخت و دور از انتظار طراحی می‌شود و به صورت کلی خارج از چهارچوب کتاب درسی باشد.

آنچه اهمیت دارد، رعایت استانداردهای میزان سختی سوالات و تناسب آنها با محتوای کلی دفترچه آزمون است تا هم امکان سنجش و تفکیک درست داوطلبان فراهم شود و هم عدالت در حق متقاضیان ورود به دانشگاه رعایت شود یعنی داوطلبان را به سوی منابع بیرون از کتاب درسی سوق ندهد.