مراقب اشعه فرابنفش در تابستان امسال باشید/ نوری که باید از آن ترسید

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

تابستان ۱۴۰۴ یکی از گرم‌ترین تابستان‌های سال‌های اخیر در تهران است، اما این گرما، تنها دشمن سلامت ما نیست. همزمان با بالا رفتن دمای هوا، میزان اشعه فرابنفش (UV) در جو نیز به شکل نگران‌کننده‌ای افزایش یافته؛ عاملی که معمولا نادیده گرفته می‌شود، اما آثار آن بر پوست، چشم، سیستم ایمنی بدن و حتی سلامت روان، به‌مراتب خطرناک‌تر و ماندگارتر از گرمای هواست.

اشعه فرابنفش بخشی از طیف الکترومغناطیسی خورشید است که به‌طور طبیعی به زمین می‌رسد. این اشعه به سه دسته تقسیم می‌شود: UVA، UVB و UVC که دوتای اول از لایه ازن عبور کرده و به سطح زمین می‌رسند. شاخص UV که عددی بین صفر تا ۱۱+ است، نشان‌دهنده شدت تابش این اشعه است و تهران در این روزها، مرزهای خطرناک این شاخص را پشت‌سر گذاشته است.

در این گزارش، با نگاهی به وضعیت دمایی تهران در تابستان امسال، وضعیت امروز شاخص UV، پیامدهای بهداشتی، و اقدامات ضروری برای محافظت از خود در برابر این تابش نامرئی اما مخرب، تصویری دقیق از آنچه بدن ما در این گرما تحمل می‌کند ارائه خواهیم داد.

 وضعیت گرما در تابستان ۱۴۰۴ تهران؛ فصل آتش

تهران در تابستان ۱۴۰۴ یکی از طاقت‌فرساترین دوره‌های گرمایی خود را تجربه می‌کند. میانگین دمای تیرماه در پایتخت به حدود ۳۹ درجه سانتی‌گراد رسیده و در برخی روزها دماسنج‌ها عدد ۴۲ را هم نشان داده‌اند. این ارقام در مقایسه با میانگین‌های بلندمدت، افزایش چشمگیری دارند و روند تغییرات اقلیمی را به‌وضوح آشکار می‌کنند.

از آغاز تابستان تا کنون، نزدیک به ۲۵ روز دمای بیش از ۳۶ درجه ثبت شده و در روزهایی مانند ۲۰ و ۲۱ تیر تهران در جمع گرم‌ترین پایتخت‌های خاورمیانه قرار گرفت. همزمان با موج گرمایی که از جنوب عراق و عربستان وارد ایران شده، فشار بر شبکه برق، کم‌آبی و تهدید سلامت عمومی نیز افزایش یافته است.

نکته نگران‌کننده این است که در چنین هوای سوزانی، نه‌تنها گرما بلکه تابش فرابنفش نیز در بالاترین حد ممکن قرار دارد؛ ترکیبی خطرناک که می‌تواند به گرمازدگی، آفتاب‌سوختگی و آسیب‌های عمیق‌تری منجر شود. اینجاست که پای «شاخص UV» به میان می‌آید؛ شاخصی که شاید در گذشته فقط برای گردشگران و کوهنوردان مهم بود، اما امروز به دغدغه‌ای عمومی در پایتخت تبدیل شده است.

۳ شاخص UV در تابستان تهران؛ عددهایی که باید جدی گرفته شوند

اشعه فرابنفش یا همان UV در تهران، به‌ویژه در فصل تابستان، همواره بالاست، اما تابستان ۱۴۰۴ رکوردهای تازه‌ای ثبت کرده است. شاخص UV در بسیاری از روزهای تیر و مرداد به عدد ۱۰ و ۱۱ رسیده که در طبقه‌بندی سازمان جهانی بهداشت به معنای «خطر بسیار شدید» است. در این سطح، تنها چند دقیقه قرار گرفتن در معرض نور خورشید کافی است تا آسیب جدی به پوست و چشم‌ها وارد شود.

در روز ۲۱ تیر، شاخص فرابنفش در تهران به عدد ۱۱ رسید؛ اوج این تابش در ساعت ۱۲:۳۰ ظهر گزارش شد، زمانی که تابش خورشید عمودتر از همیشه می‌تابد. این عدد بالاترین سطح هشدار است و نشان‌دهنده‌ی وضعیتی است که باید تمام شهروندان در فضای باز از پوشش کامل، کرم ضدآفتاب قوی، عینک دودی و سایه‌بان استفاده کنند.

روز ۲۹ تیر (معادل ۲۰ جولای ۲۰۲۵)  شاخص UV در تهران در سطح «Extremely High» (بسیار شدید) بود. طبق پیش‌بینی سایت Tutiempo، شاخص UV در تهران در ساعات اوج خورشیدی (حدود ۱۱ تا ۱۲ ظهر) به عدد ۱۱ رسید که نشان‌دهنده وضعیتی بسیار خطرناک است 

عدد ۱۱ در مقیاس شاخص UV نشان‌دهنده وضعیت «Extremely High» (بسیار شدید) است که در صورت عدم محافظت، آسیب‌های جدی مانند آفتاب‌سوختگی شدید، التهاب قرنیه و خطرات بلندمدت پوستی قابل پیش‌بینی است.

بر اساس پیش‌بینی‌ها، این شاخص در روزهای آینده نیز همچنان بالا خواهد بود و مناطق مرکزی و جنوبی شهر، که تراکم ساخت‌وساز و جذب گرما در آنها بیشتر است، در معرض تابشی مضاعف قرار دارند.

در روزهای اخیر، تهران با ترکیبی از هوای خشک، گرمای بالای ۴۰ درجه و تابش فرابنفش شدید مواجه شده است.  افزایش دما باعث تبخیر رطوبت اندک شهر و تشدید حس خستگی گرمایی می‌شود. همین شرایط، تأثیر اشعه فرابنفش را بر بدن دوچندان می‌کند؛ زیرا پوست، به‌دلیل تعریق شدید و خشکی ناشی از گرما، بیشتر مستعد سوختگی و التهاب می‌شود.

فراتر از آفتاب‌سوختگی

بر خلاف تصور رایج، اشعه فرابنفش تنها عامل آفتاب‌سوختگی نیست. این اشعه می‌تواند به ساختار DNA سلولی آسیب وارد کند، خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهد، پیری زودرس ایجاد کند و حتی به سیستم ایمنی بدن ضربه بزند. در سطوح بالا مانند شاخص ۱۱، تنها ۱۰ تا ۱۵ دقیقه قرار گرفتن مستقیم در معرض آفتاب، می‌تواند برای کودکان و سالمندان بسیار خطرناک باشد.

چشم‌ها نیز از این آسیب در امان نیستند. عارضه‌هایی مانند آب‌مروارید و التهاب قرنیه از جمله آثار بلندمدت تابش شدید UV هستند. همچنین تحقیقات پزشکی نشان داده که میزان بالای اشعه فرابنفش در کنار گرما، ریسک بروز سکته‌های قلبی و مغزی را در افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای افزایش می‌دهد.

چگونه زنده و سالم بمانیم؟

در شرایطی که دمای هوا و شاخص UV هر دو در سطح هشدار قرار دارند، رعایت چند نکته ساده می‌تواند مانع آسیب‌های بزرگ شود:

- از خانه خارج نشوید مگر در موارد ضروری، به‌ویژه در ساعات ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر.

- کرم ضدآفتاب با SPF بالای ۳۰ استفاده کنید و آن را هر دو ساعت تمدید کنید.

- لباس‌های نخی و پوشیده، رنگ روشن و کلاه لبه‌دار بپوشید.

- عینک آفتابی استاندارد استفاده کنید.

- آب زیاد بنوشید تا بدن دچار کم‌آبی و گرمازدگی نشود.

- برای کودکان، سالمندان، بیماران قلبی و مبتلایان به بیماری‌های تنفسی، شرایط بسیار حساس‌تر است و توصیه می‌شود کاملا در محیط خنک و سرپوشیده بمانند.

نوری که باید از آن ترسید

تهران در تابستان ۱۴۰۴ نه‌تنها با موج بی‌سابقه‌ای از گرما روبه‌رو شده، بلکه با شدت غیرعادی تابش فرابنفش نیز دست‌وپنجه نرم می‌کند. عددهایی که روزگاری فقط در اخبار هواشناسی خارجی می‌دیدیم، حالا بر پیشانی پایتخت ما نشسته‌اند. گرمای هوا، با شاخص UV در هم آمیخته و زندگی روزمره را برای همه ما سخت‌تر کرده است.

این روزها، سلامت در گرو دانستن و رعایت است. اشعه فرابنفش اگر چه دیده نمی‌شود، اما تأثیرات آن بسیار واقعی و گاهی جبران‌ناپذیر است. در شهری که آسمانش آبی نیست و سایه‌ها کم‌رنگ‌اند، هوشیاری تنها ابزار ماست در برابر نوری که دوست نیست.