چرا طوفان گرد و خاک و رگبار بهاری در تهران جولان می‌دهند؟
مدیر عامل شرکت کنترل کیفیت هوا ضمن اشاره به وقوع پدیده‌های جوی گذرا در بهار و تابستان، دلیل وزش باد شدید، طوفان‌های لحظه‌ای و پدیده‌هایی از این دست را نتیجه برهم‌کنش چند عامل جوی و محیطی دانست.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق ؛ در هفته‌های اخیر شاهد وزش باد شدید و وقوع طوفان‌های لحظه‌ای بوده‌ایم، به‌گونه‌ای که سرعت وزش باد در یکی از این روزها ( ۷ اردیبهشت ) به ۱۰۸ کیلومتر بر ساعت رسید. از سوی دیگر رگبارو رعد و برق در برخی نقاط رخ می‌دهد.
فاطمه کریمی درباره دلایل علت وقوع طوفان‌های گرد و خاک همچنین رگبار در تهران اظهار کرد: در فصل بهار و تا حدودی تابستان، شهر تهران به‌طور مکرر با پدیده‌های جوی گذرا شامل وزش باد شدید، طوفان‌های لحظه‌ای، افزایش غلظت ذرات معلق به‌ویژه ذرات معلق کوچک‌تر از ۱۰ میکرون رگبارهای کوتاه‌مدت و وقوع رعد و برق مواجه می‌شود. این پدیده‌ها معمولاً در بازه زمانی کوتاهی رخ می‌دهد و به‌سرعت نیز پایان می‌یابد.
به گفته وی شکل‌گیری این پدیده‌ها نتیجه‌ی برهم‌کنش چند عامل جوی و محیطی است که در این فصل بهار و تابستان به‌طور محسوسی تشدید می‌شود.
اولین دلیل تابش شدید خورشید در طول بعد از ظهر؛ شرایط برای ناپایداری هوا فراهم است
مدیر عامل شرکت کنترل کیفیت هوای شهرداری تهران در ادامه گفت: تابش شدید خورشید به‌ویژه درساعات بعدازظهر، موجب گرمایش سطح زمین و در نتیجه افزایش دمای لایه‌های پایینی جو می‌شود. این فرایند باعث سبک‌شدن هوای نزدیک به سطح زمین و افزایش پتانسیل صعود آن می‌شود. اگر اختلاف دما بین سطح زمین و لایه‌های بالاتر جو به حد کافی زیاد باشد، شرایط لازم برای ناپایداری هوا فراهم می‌شود و در صورت مهیا بودن رطوبت کافی، این ناپایداری باعث تشکیل ابرهای عمودی و باران‌زا می‌شود. این ابرها می‌توانند منشأ رگبار، رعد و برق و طوفان‌های محلی باشد.
تسریع حرکت توده هوای خنک و متراکم به نواحی گرم‌تر شهری
کریمی افزود: در اطراف شهر تهران، دشت‌هایی با پوشش گیاهی ضعیف وجود دارند که هنگام غروب آفتاب و تاریکی شامگاهی به‌سرعت گرمای خود را از دست می‌دهند. در نتیجه در ساعات پایانی روز، اختلاف فشار میان این مناطق و بافت شهری تهران ایجاد می‌شود. این اتفاق باعث حرکت سریع توده هوای خنک‌تر و متراکم‌تر از حاشیه به سمت نواحی گرم‌تر و کم‌فشارتر درون شهر می‌شود، به همین دلیل در ساعات پایانی روز و اواخر شب وزش باد شدید و گرد و خاک بیشتری رخ می‌دهد.
همدستی گرد و غبار برای رشد سریع ابرهای باران‌زا
به گفته مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای شهرداری تهران ، گرد و غبار معلق در هوا بیشتر منشاء طبیعی دارد و می‌تواند در شرایط خاص به‌عنوان هسته‌های تراکم عمل و به‌صورت مقطعی به رشد سریع ابرهای باران‌زا کمک کند.
وی ادامه داد: هجوم ریزگردها تحت تأثیر بادهای شدید به‌صورت خاص در افزایش غلظت و شاخص آلاینده ذرات معلق نسبتاً درشت کوچک‌تر از ۱۰ میکرون نقش بیشتری دارد، درحالی‌که در حالت معمول آلودگی شهر تهران عمدتاً تحت تأثیر ذرات معلق ریز و انسان‌ساز کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون قرار دارد و بالاتر بودن شاخص ذرات معلق کوچک‌تر از ۱۰ میکرون از ذرات معلق کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون تأییدی بر گسیل حجم زیادی از گرد و خاک به شهر است که اندازه درشت‌تری دارد و عمدتاً منشأ طبیعی مانند شن بیابان، ذرات معدنی و گرده گیاهان و ... دارد. در این شرایط شاخص آلاینده ذرات معلق کوچک‌تر از ۱۰ میکرون به صورت فزاینده و مقطعی حتی فراتر از عدد ۳۰۰ نیز افزایش می‌یابد، با این حال این شرایط عمدتاً پایدار نیست و پس از عبور سامانه حاوی گرد و خاک، این ذرات به دلیل وزن بیشتر به‌سرعت ته‌نشین می‌شود و شرایط کیفی هوا بهبود می‌یابد.
ریزگردهای طوفان به عمق ریه نمی‌رسد
کریمی در پایان گفت: این ذرات با توجه به اینکه بیشتر منشأ طبیعی دارند تأثیرات کمتری نسبت به ذرات ریز بر سلامتی می‌گذارند و بخش عمده‌ای از آن‌ها توسط نایژه‌ها متوقف می‌شود و نمی‌توانند به عمق ریه نفوذ کنند، در حالی‌که ذرات ریز کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون به دلیل اندازه و وزن کمتر ماندگاری بیشتر دارند و به دلیل ساختار و ترکیب شیمیایی پیچیده و انسان‌ساز، سمی‌تر و خطرناک‌تر هستند.
