کاروان ۶۴ کیلومتری نظامیان روسی به سوی کی‌یف در حال حرکت‌اند
زورآزمایی قدرت نرم در برابر راکت‌های روسی
به گفته روزنامه‌نگاران مستقر در کی‌یف، پایتخت اوکراین بیش از هر زمان دیگری شبیه به دوران جنگ جهانی دوم و زمان اشغال برلین از سوی روس‌ها شده است. روز دوشنبه پس از رفع ممنوعیت شبانه صف‌های طولانی مقابل مغازه‌های مواد غذایی تشکیل شد؛ اما با وجود همه حملات و مشکلات، شهروندان اوکراینی همچنان آماده مقاومت در برابر نیروهای اشغالگر روس هستند.
به گزارش روزنامه شرق، ششمین روز از حمله روسیه به اوکراین در حالی به پایان رسید که ساکنان بسیاری از شهرهای این کشور خود را برای حمله گسترده‌تر نیروهای روس آماده می‌کنند. آن‌طور که از کی‌یف گزارش می‌شود، دوشنبه‌شب نیز این شهر هدف حملات راکتی متعددی قرار گرفت و اکنون در اکثر نقاط پایتخت سنگرهایی به چشم می‌خورند که شهروندان آنها را به‌طور موقت برپا کرده‌اند. به گفته روزنامه‌نگاران مستقر در کی‌یف، پایتخت اوکراین بیش از هر زمان دیگری شبیه به دوران جنگ جهانی دوم و زمان اشغال برلین از سوی روس‌ها شده است. روز دوشنبه پس از رفع ممنوعیت شبانه صف‌های طولانی مقابل مغازه‌های مواد غذایی تشکیل شد؛ اما با وجود همه حملات و مشکلات، شهروندان اوکراینی همچنان آماده مقاومت در برابر نیروهای اشغالگر روس هستند. یک کارمند بانک به خبرگزاری فرانسه می‌گوید: مردم آماده حمله روسیه هستند و ما با کوکتل‌مولوتف و شلیک مستقیم به سر به آنها خوشامد می‌گوییم. تنها گلی که از ما خواهند گرفت، برای قبرشان خواهد بود.
البته کی‌یف تنها شهری نبود که در شبانه‌روز صدای آژیرهای خطر مکررا از آن شنیده می‌شد؛ حمله‌های راکتی ارتش روسیه در خارکیف، دومین شهر بزرگ اوکراین و خرسون نیز روز گذشته ده‌ها کشته بر جای گذاشته است. بلشویک‌ها در زمان اتحاد جماهیر شوروی خارکیف را به‌عنوان اولین پایتخت اوکراین زمانی که جزء شوروی بود، انتخاب کردند. تعدادی از مهم‌ترین صنایع اوکراین در این شهر قرار دارد، از‌جمله یک کارخانه تانک‌سازی و تعدادی از شرکت‌های فناوری اطلاعات؛ اما موشک‌های روسیه میدان آزادی در قلب این شهر را هدف گرفتند و اوله سینهوبوف، فرماندار خارکیف این حملات روسیه را «جنایت جنگی» نامید.
در همین حال تصاویر منتشر‌شده حاکی از آن است که خودروهای زرهی روسیه در صفی به بزرگی 64 کیلومتر از شمال غرب به سوی کی‌یف در حال حرکت هستند. شرکت آمریکایی «ماکسار» با اعلام پیشروی این کاروان نظامی، همچنین از استقرار نیروهای زمینی و یگان‌های بالگرد تهاجمی بیشتر در جنوب بلاروس که کمتر از ۳۲ کیلومتر با شمال مرز اوکراین فاصله دارد، خبر داد. ستاد کل ارتش اوکراین نیز در فیس‌بوک اعلام کرد نیروهای روسیه در ۲۴ ساعت گذشته آرایش جدید گرفته و به خودروهای زرهی و تسلیحات توپخانه‌ای مجهز شده‌اند.
در چنین شرایطی هیئت نمایندگان اوکراین و روسیه در نشستی شرکت کردند تا شاید بتوانند به جنگ پایان دهند. نخستین دور از مذاکرات بدون نتیجه ملموسی روز دوشنبه به پایان رسید و به گفته ناظران امیدی به رسیدن به توافق آتش‌بس در روزهای آینده نیست. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، شرط پایان تهاجم به اوکراین را بار دیگر «نظامی‌زدایی» اوکراین و به رسمیت شناختن الحاق شبه‌جزیره کریمه به کشورش اعلام کرد. در آن سو، ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، درباره این مذاکرات گفت: تاکنون نتیجه‌ای که ما می‌خواستیم به دست نیامده، روسیه مواضع خود را اعلام کرده است و ما درباره نکاتی از طرف خود برای پایان‌دادن به جنگ صحبت کرده‌ایم. ما برخی سیگنال‌ها را دریافت کرده‌ایم. زلنسکی مجددا از کشورهای غربی خواست تا با اعمال تحریم‌های شدید فشار بر روسیه را افزایش دهند.
تحریم‌های اعمال‌شده به‌شدت باعث نارضایتی نزدیکان کرملین و سرمایه‌داران روس شده است. اولگ دریپاسکا، الیگارش میلیاردر، خواستار پایان «سرمایه‌داری دولتی» در روسیه شد. بنیان‌گذار شرکت آلومینیوم «روس‌آل» در شبکه تلگرام گفت: این یک بحران واقعی است و به‌طور قطع باید سیاست اقتصادی خود را تغییر دهیم و بر این سرمایه‌داری دولتی نقطه پایان بگذاریم». دریپاسکا گفت دولت نمی‌تواند «خیلی ساده فقط منتظر بماند» و او از کرملین انتظار «موضعی روشن» در قبال سیاست اقتصادی در سه ماه آینده دارد. اولگ تینکف، دیگر میلیاردر روس و بنیان‌گذار «تینکف بانک» نیز در شبکه اینستاگرام با انتقاد از حمله روسیه به اوکراین، نوشت: «هم‌اکنون در اوکراین هر روز انسان‌های بی‌گناه می‌میرند. این غیرقابل تصور است و پذیرفتنی نیست». در همین حال «اسبربانک» یکی از بزرگ‌ترین بانک‌های روسی، در آستانه فروپاشی قرار گرفته و گفته می‌شود این امر پیامدهایی برای هزاران سپرده‌گذار آلمانی خواهد داشت. اسبربانک در گذشته با نرخ سود 5.1 درصدی سپرده‌گذاران را جلب کرده بود.
پایان بی‌طرفی
با‌این‌حال اعمال تحریم‌ها و اتخاذ موضع یکسان کشورهای اروپایی در برابر پوتین تاکنون نتیجه چندانی نداشته است. در‌عین‌حال برخی از ناظران بر این امید هستند که در نهایت جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا و متحدان غربی‌اش بتوانند مانع لشکرکشی پوتین شوند. در آخرین گام، اینیاتسیو کاسیس، رئیس‌جمهوری فدرال سوئیس، اعلام کرد که کشورش «بی‌طرفی سوئیسی» را کنار می‌گذارد و تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه روسیه را اعمال می‌کند. او گفت: «این حرکتی بی‌مانند از سوی سوئیس است که پیش از این همیشه بی‌طرف بوده است». همچنین ژاپن در جدیدترین اقدام خود علیه روسیه اعلام کرد رئیس‌جمهوری و وزرای دفاع و خارجه روسیه را در فهرست تحریم‌ها قرار داده است. روز دوشنبه هم ژاپن تحریم‌هایی را علیه بانک مرکزی روسیه و الکساندر لوکاشنکو، رئیس‌جمهوری بلاروس، اعمال کرد.
از سوی دیگر، نمایندگان پارلمان اروپا برای پاسخ به حملات روسیه به مناطق غیرنظامی و زیرساخت‌ها، درباره تحریم‌های شدیدتر بحث می‌کنند. در قطع‌نامه‌ای که احتمالا با اکثریت زیادی امروز تصویب می‌شود، نمایندگان پارلمان اروپا همچنین از اتحادیه اروپا می‌خواهند که بنادر را به روی کشتی‌های روسیه ببندد و از دسترسی به کشتی‌هایی که به مقصد روسیه می‌روند، خودداری کند. همچنین آنان اقداماتی را برای «محدود‌کردن واردات مهم‌ترین کالاهای صادراتی روسیه، از‌جمله نفت و گاز» پیشنهاد می‌کنند؛ هرچند خواستار ممنوعیت آن نیستند. درخواست‌های دیگر شامل توقف همه سرمایه‌گذاری‌های جدید اتحادیه اروپا در روسیه است که در واقعیت بعید است رخ دهد.
تحولات به‌سرعت در حال تغییر و دگرگونی است و بسیار زود است که بتوان تخمین زد آرامش چه زمانی به اروپا بازمی‌گردد و چه چالش‌هایی پیشروی رهبران غربی باقی می‌ماند؛ اما مسلم است که آنچه از نظم جهانی باقی مانده بود، در سایه تهاجم روسیه به اوکراین و واکنش‌های آن، ضربه سختی خورد و دشوار بتوان پیش‌بینی کرد که آیا جهان در مرحله‌ای از ابهام قرار گرفته یا اینکه در افق دوردست پرتویی از امید در حال نمایان‌شدن است.