ناترازی برق و گاز به برخی کسب‌و‌کارها خسارت‌هایی وارد کرده است
مشاغل گرفتار انرژی
کسری انرژی زیان سنگینی به مشاغل ایران وارد کرده است. مشاغلی که همچنان گرفتار اختلال اینترنت و خسارات ناشی از آن هستند، این بار دچار کسری انرژی شده‌اند. با‌این‌حال، کارشناسان می‌گویند کسری انرژی در ایران هشدار‌دهنده است و چنان‌که برای آن چاره‌ای اندیشیده نشود، می‌تواند سرآغاز بحران انرژی در کشور باشد.
شرق: کسری انرژی زیان سنگینی به مشاغل ایران وارد کرده است. مشاغلی که همچنان گرفتار اختلال اینترنت و خسارات ناشی از آن هستند، این بار دچار کسری انرژی شده‌اند. با‌این‌حال، کارشناسان می‌گویند کسری انرژی در ایران هشدار‌دهنده است و چنان‌که برای آن چاره‌ای اندیشیده نشود، می‌تواند سرآغاز بحران انرژی در کشور باشد.
کسری توأمان گاز و برق
کسری گاز در روزهای گذشته ادارات، بانک‌ها و مدارس بسیاری از استان‌های ایران را تعطیل کرد. اگرچه کارشناسان انرژی اعتقاد دارند این تعطیلی‌ها تأثیر چندانی نداشته و نتوانسته شکاف بزرگ کسری گاز را پر کند اما متولیان شرکت ملی گاز معتقد هستند تعطیلی‌ها مانع قطع گاز خانگی شده است. با‌این‌حال، خسارت اصلی کسری گاز به صنایع و مشاغل کشور رسیده است. بعد از اختلال طولانی‌مدت اینترنت و خسارت سنگین به کسب‌و‌کارهای کشور، حالا قطع گاز موجب خسارات درخور‌توجهی به مشاغل کشور شده است.
بزرگ‌ترین نگرانی کسری گاز، این روزها قطع توأمان برق است. بر اساس اعلام وزارت نیرو، حدود ۸۵ تا ۹۰ درصد نیروگاه‌های برق ایران حرارتی هستند و با سوخت گاز کار می‌کنند و بقیه نیروگاه‌ها برقابی به‌شمار می‌آیند. حالا بحران موجودی آب، راندمان نیروگاه‌های برقابی را به‌شدت کاهش داده و تولید برق را کمتر کرده است و از آن سمت عمده نیروگاه‌های کشور که حرارتی هستند نیز با مشکل تأمین سوخت مواجه شده‌اند. بر اساس اعلام شرکت ملی گاز ایران، حدود یک‌سوم یعنی ۳۳ درصد گاز تحویلی کشور در نیروگاه‌های برق مصرف می‌شود و به همین دلیل کسری گاز بیش از همه نیروگاه‌های برق را در مضیقه تأمین انرژی قرار داده و فعلا موجب خاموشی روشنایی‌های شهری شده است.
کسری هم‌زمان گاز و برق اما به گفته کارشناسان تازه ابتدای بحران انرژی در ایران است. آنها توضیح می‌دهند در‌حال‌حاضر بسیاری از نیروگاه‌های برق ناچار به سوزاندن مازوت شده‌اند. به گفته این کارشناسان، ایران در بهترین حالت حدود ۸۵۰ میلیون مترمکعب گاز تولید می‌کند که در پیک مصرف یعنی زمستان، بیش از ۶۵۰ میلیون مترمکعب از این تولید را مردم برای گرمایش مصرف می‌کنند. اگر نیاز مصرفی کشور را از میزان کل تولید گاز کم کنیم، حدود ۲۰۰ میلیون مترمکعب باقی می‌ماند که اصلا جوابگوی نیاز صنایع کشور نیست و اگر کشور بخواهد بر ناترازی گاز فائق آید، نیاز به یک‌میلیارد‌و ۲۵۰ میلیون مترمکعب گاز دارد که البته تأمین این میزان گاز سرمایه‌گذاری سنگینی را می‌طلبد؛ بنابراین در آینده نزدیک و با افزایش تقاضا، علاوه بر اینکه کسری گاز تشدید می‌شود، کاهش تولید برق نیز دور از انتظار نیست و صنایع کشور را با مشکلات بیشتری برای تأمین انرژی مواجه خواهد کرد. سال گذشته تنها کسری برق خسارت سنگینی به صنایع ایران وارد کرد و برآورد دقیقی از خسارات قطع گاز اعلام نشد.
علی رسولیان، رئیس سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران، از خسارت سنگین قطع برق به صنایع در سال گذشته خبر داده و به مهر گفته است: بر اساس آمار اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی، تابستان ۱۴۰۰ بخش صنایع هفت‌میلیارد دلار از قطعی‌های نامنظم و مکرر برق متضرر شده است. به گفته او، صنایع فولاد و در مجموع صنایع فلزی، سیمان و صنایع غذایی از قطع برق زیان‌های سنگینی متحمل شده‌اند.
کاهش تولید صنایع بزرگ با کسری گاز و برق
صاحبان صنایع بزرگ می‌گویند قطع گاز و برق امسال هم خسارات سنگینی به صنایع وارد می‌کند. رضا شهرستانی، عضو هیئت‌‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد، به دنیای معدن گفته است: «به نظر می‌رسد قطعی گاز و برق در صنعت فولاد، کاهش دو‌میلیون تنی تولید فولاد را به همراه بیاورد». او توضیح داده است: «در‌حال‌حاضر به‌جز بخش احیا، سایر شرکت‌های فولادی گاز ندارند. صنعت فولاد روزانه ۴۰ میلیون مترمکعب گاز مصرف می‌کند که امروز عدد مصرف آنها به ۱۵ میلیون مترمکعب رسیده است. باید توجه داشت که این حجم گاز جوابگوی نیاز ۵۰ درصد شرکت‌های احیای آهن اسفنجی است». او با بیان اینکه ۵۰ درصد برق صنایع فولاد قطع است، گفت: کمبود گاز باعث قطعی برق صنایع نیز شده است؛ چراکه گاز فعلی جوابگوی نیاز نیروگاه‌ها برای تولید برق نیست و سال آینده این چالش شدیدتر هم خواهد شد و اگر همین رویه ادامه داشته باشد، در میزان تولید همه صنایع تأثیر ملموسی خواهد گذاشت». به‌جز فولادی‌ها، شرکت‌های پتروشیمی هم از زیان سنگین قطع گاز خبر می‌دهند. هرچند آنها برای امسال برآورد دقیقی اعلام نکرده‌اند، اما احمد مهدوی‌ابهر، دبیر انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی ایران، به ایسنا گفته است: «صنعت پتروشیمی با قیمت‌های جهانی سال گذشته، ۶۸۲ میلیون دلار یا ۱۶ هزار میلیارد تومان از محل قطعی گاز زیان یا عدم‌النفع داشته است».
او با بیان اینکه در سال گذشته ۱۱ پتروشیمی متانولی یا اوره‌ای که خوراک گاز طبیعی متان داشته‌اند، دچار قطعی گاز یا محدودیت شده‌اند، گفت: «۳۰ درصد از بازار سرمایه را پتروشیمی‌ها تشکیل می‌دهند و این صنعت نقش مهمی در این بازار دارد. برای سنجش خسارتی که قطعی گاز بر بازار سرمایه و سهام پتروشیمی‌های متانولی می‌گذارد، باید دقیقا آمارهای قطعی گاز را بررسی کرد اما به‌طور‌کلی می‌توان گفت سهامداران به‌طور مداوم رصد می‌کنند و هنگامی که می‌بینند تولید در بازه‌ای کاهش می‌یابد، طبیعتا تقاضای آن نیز پایین می‌آید و قیمت افت می‌کند». علی‌اکبر الوندیان، دبیر انجمن سیمان نیز از کاهش ۲۰ تا ۲۳درصدی سوخت کارخانه‌های سیمان خبر داده و به ایلنا گفته است: «گاز بیش از ۵۰ کارخانه سیمان به‌صورت تقریبی قطع شده است. از سوی دیگر، برق واحدهای تولیدی نیز به‌تدریج دچار محدودیت شده‌اند و حتی تأمین سوخت دوم یعنی مازوت نیز برای کارخانه‌های سیمان دشوار است». دبیر انجمن سیمان افزود: «برق واحدهای تولیدی سیمان حدود ۵۵ درصد شده است و کاهش سوخت گاز و برق در میزان تولید تأثیر مستقیم گذاشته و آنها نمی‌توانند صد درصد ظرفیت تولید کار کنند و اگر ذخیره از گذشته نداشتند، امروز با بحران مواجه می‌شدند».
تولیدکنندگان خرد نگران خسارت هستند
علاوه بر صنایع بزرگ، کسب‌و‌کارهای کوچک هم امسال درگیر چالش تأمین انرژی شده‌اند. گلخانه‌داران و پرورش‌دهندگان ماهی از احتمال خسارات قطع گاز و افت دمای مزارع پرورشی خود می‌گویند. آرش نبی‌زاده، مدیر‌عامل اتحادیه تعاونی‌های ماهیان سردآبی، از احتمال یخ‌زدگی ورودی آب مزارع پرورش ماهی در استان‌های سردسیر خبر داد و به ایلنا گفت: «مزارع پرورش ماهی در استان‌هایی مانند چهارمحال‌وبختیاری، لرستان و زنجان به دلیل افت فشار دما درگیر شده‌اند و امکان یخ‌زدگی کانال‌های ورودی آب وجود دارد؛ از این‌رو باید با مراقب‌های به‌موقع، مانع یخ‌زدگی آب کانال‌های ورودی شویم. یخ‌زدگی و انجماد کانال‌ها ورودی آب باعث خواهد شد که آب تمام استخر یخ بزند و ماهیان از بین بروند». هرچند او تأکید کرده است که فعلا صاحبان مزارع پرورش ماهی سهمیه سوخت گازوئیل و نفت در اختیار دارند.
در این میان، مرغداران و گلخانه‌داران نیز می‌گویند برای خسارت به گلخانه‌ها و مرغداری‌هایشان به دنبال افت دما نگران هستند. در همین زمینه محمد برزعلی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی گلستان، اعلام کرده است که «گلخانه‌داران و مرغداران آمادگی لازم برای قطعی گاز واحد تولیدی خود را داشته باشند و اقدام به تأمین سوخت جایگزین کنند». او افزود: «گلستان ازجمله استان‌هایی است که کاهش درخور‌توجه دما را تجربه کرده و در همین راستا استاندار گلستان جلسات پیاپی و مؤثری را برای مدیریت گاز در استان تشکیل دادند و خوشبختانه تاکنون با قطعی گاز مواجه نبودیم». سازمان‌های جهاد کشاورزی سایر استان‌ها ازجمله اردبیل، خراسان و مازندران هم توصیه‌های مشابهی به تولیدکنندگان خرد داشته‌اند.
دامنه ناترازی انرژی به نانوایی‌ها، بازاریان و رانندگان رسید
به‌جز این، مشاغل کوچک‌تر مانند نانوایی‌ها، بازاریان و رانندگان تاکسی هم از چالش ناترازی گاز در امان نبوده‌اند و اتاق اصناف برخی استان‌ها اعلام کرده است بازاریان تنها تا ساعت ۲۰ امکان فعالیت دارند تا کسری گاز تشدید نشود.
علاوه بر این، نانوایی‌های بسیاری از شهرها و مناطق ایران هم با کاهش و محدودیت نوبت پخت مواجه شده‌اند.
طبق اعلام مسئولان استانی، در شهرستان نیشابور، به علت نیاز به کاهش قطع گاز خانگی، نانوایی‌ها فقط در نوبت صبح ساعت پنج تا هفت و نوبت ظهر ساعت ١١ تا ١٣ فعال بوده و نوبت عصر و شب تعطیل خواهند بود و شهروندان در دو نوبت صبح و ظهر می‌توانند نان خود را تأمین کنند.
در گرگان تا اطلاع ثانوی پخت نان در نانوایی‌ها از ساعت شش صبح تا ساعت دو بعدازظهر ادامه دارد و پخت عصر نانوایی‌های شهرستان صرفا با سوخت جایگزین مازوت صورت خواهد گرفت و از ساعت ۱۶ عصر شروع و تا ساعت ۲۱ شب ادامه می‌یابد.
در تربت‌حیدریه، نانوایی‌ها و صنوف حیاتی می‌توانند با استفاده از سوخت جایگزین به فعالیت خود ادامه دهند.
در بجنورد، نانوایی‌ها برای کنترل افت فشار گاز، دو شیفت شده‌اند و نانوایی‌های سطح شهرستان از روز یکشنبه تا آخر هفته فقط دوشیفت پخت می‌کنند. بر این اساس، نانوایی‌های سطح شهرستان از ۲۵ تا ۳۰ دی‌ماه به‌صورت دوشیفت، صبح از ساعت هشت تا ۱۱ و بعدازظهر از ساعت ۱۴ تا ۱۷ پخت خواهند کرد.
در سبزوار، فعالیت نانوایی‌ها به علت مشکل افت فشار گاز، به‌صورت نوبت‌بندی‌شده است و این واحدهای صنفی بر اساس برنامه نوبت‌بندی‌شده با استفاده از سیلندر‌های گاز توزیعی فعالیت خواهند کرد. در طبس، فعالیت نانوایی‌ها شیفت‌بندی خواهد بود و روز یکشنبه (۲۵ دی‌ماه) ۹ نانوایی در شهر طبس فعالیت کردند و تعدادی نیز در بخش‌های مختلف از ساعت ۹ صبح تا ۲۰ شب به‌طور مداوم پخت خواهند داشت.
در بیرجند، بین نانوایی‌های مناطقی که با افت فشار مواجه هستند، سوخت جایگزین توزیع شده است تا در صورت لزوم استفاده کنند. در کاشمر، پیرو مصوبات ستاد بحران این شهرستان، ۲۵ نانوایی به سوخت جایگزین مجهز شده‌اند و شهروندان می‌توانند نان مورد نیاز خود را از این مراکز تأمین کنند. علاوه بر این، تعطیلی جایگاههای CNG بسیاری از رانندگان تاکسی را با مشکل مواجه کرده است و پمپ‌‌بنزین‌های برخی مناطق شلوغ‌تر از همیشه است. با‌این‌حال، رئیس صنف جایگاه‌داران سوخت کشور به ایسنا گفته است: «با تلاش گسترده همه فعالان عرصه سوخت‌رسانی در کشور و با وجود سرمای بسیار زیاد و افزایش تقاضای مصرف بنزین ناشی از تعطیلی برخی جایگاههای CNG، کندی در تردد نفتکش‌ها در جاده‌ها و استفاده از ناوگان حمل برای سوخت‌رسانی به نیروگاه‌ها، توزیع بنزین مدیریت می‌شود. مشکلاتی داریم ولی شرایط بحرانی نیست». اسدالله قلی‌زاده با بیان اینکه طبیعی است که به دلیل سوخت‌رسانی به نیروگاه‌ها و توزیع نفت سفید از طریق ناوگان حمل فراورده‌های نفتی و کندی تردد نفتکش‌ها در جاده‌های مواصلاتی به دلیل برف و یخبندان، شاهد برخی تأخیرها در ارسال و دریافت فراورده‌های نفتی به برخی جایگاه‌ها باشیم، گفته است: «با‌این‌حال، در اکثر مجاری عرضه سوخت با پیش‌بینی‌های قبلی مبنی بر ذخیره‌سازی کافی فراورده در جایگاه‌ها مشکلی نداریم. در نظر داشته باشیم که کشور ما بیشترین ظرفیت ذخیره‌سازی فراورده در جایگاه‌ها در میان اکثر کشورهای جهان را دارد و بیش از این در پیش‌بینی و آیند‌ه‌نگری نمی‌توان اقدام کرد». او ادامه داد: «به جایگاه‌داران و مردم اعلام کرده‌ایم هر نوع کمبود بنزین یا صف‌های طولانی را خصوصا در مناطق برف‌گیر اطلاع دهند. رصد شبانه‌روزی وضعیت توسط این مجموعه صنفی و مسئولان شرکت‌های تابعه وزارت نفت در استان‌ها ادامه دارد و تمام تلاش بر عرضه بی‌وقفه سوخت طی شبانه‌‌روز است که گزارش‌ها حکایت از مطلوب‌تر‌شدن وضعیت امروز نسبت به روزهای پیش دارد».
