«جوجه‌کُشی»، گوشت مرغ را گران‌تر می‌کند؟
در روزهایی که فیلم جوجه‌کُشی یا معدوم کردن جوجه‌های یکروزه به یکی از پربازدیدترین ویدئوهای فضای مجازی تبدیل شد، این اقدام می‌تواند در آینده تولید گوشت مرغ را که هم اکنون برای مرغداران زیان‌ده شده، کاهش دهد و نهایتا باعث افزایش قیمت محصول نهایی یعنی گوشت مرغ در بازار شود؟
در پی طرح جدید دولت برای حذف ارز 4200 تومانی و حذف یارانه از واردات کالاهای اساسی مانند نهاده‌ها و خوراک دام و طیور، بازار محصولات مختلفی مانند گوشت مرغ، تخم مرغ و گوشت قرمز با افزایش قیمت مواجه شد. اما اتفاق عجیب اما نه چندان تازه‌ای رخ داد که نگرانی‌ها برای آینده این بازار را بیشتر کرد. در هفته گذشته ویدئویی در فضای مجازی منتشر شد که در آن مرغداری معدوم کردن 80 هزار جوجه یکروزه خودش را به تصویر می‌کشید اما چرا؟
حسن مهربانی یگانه، استاد دانشگاه تهران در این باره به شرق می‌گوید: جوجه وقتی در کارخانه جوجه‌کشی تولید می‌شود و جوجه‌ها سر از تخم در می‌آورند، یا باید مرغداران از قبل رزرو کرده باشند و آن جوجه برای مرغداران حمل شود یا در روزی که تولید می‌شود، مشتری وجود داشته باشد که این جوجه را ببرد.
او می‌افزاید: جوجه موجود زنده است، سیمان و دوچرخه نیست که بشود در انبار نگه داشت. امروز اگر در کارخانه 20 یا 40 هزار جوجه تولید شد، همین امروز باید باید فروش برود. چرا که نمی‌شود آن انبار کرد و برای 10 روز یا حتی 24 ساعت دیگر آن را نگه داشت و جوجه کیفیت خودش را از دست می‌دهد. بنابراین باید بلافاصله به آب و دان برسد.
مهربانی یگانه یکی دیگر از دلایل این اتفاق را افزایش قیمت خوراک مرغ می‌داند و می‌گوید: قیمت هر کیلوگرم ذرت 12 هزار تومان و سویا 17 هزار تومان یعنی تقریبا پنج تا شش برابر شده است. اگر مرغدار آن را از بازارگاه خرید کند، بازارگاه بلافاصله برای مرغدار آن را نمی‌فرستد بنابراین مرغدار باید یک بار در بازارگاه تقاضای خوراک مرغ مورد نیاز تولیدش را ثبت کند و برای تامین خوراک بار دیگر باید از بازار آزاد برای جوجه‌هایش از بازار آزاد بخرد. بنابراین دو برابر نقدینگی نیاز دارد و این افزایش شش برابری به 12 برابر می‌رسد اما این نقدینگی در دست مرغدار نیست و نهایتا مجبور به معدوم کردن می‌رسد.
این استاد دانشگاه تصریح می‌کند: هیچ کس دلش نمی‌خواهد جوجه‌اش معدوم شود. هیچکس دلش نمی‌خواهد جوجه نریزد. اما مزرعه و کارگر خرج دارد و مرغدار هزینه‌های بسیاری مانند برق و آب و بدهی دارد. در این شرایط الزاما باید جوجه بریزد اما وقتی قادر نیست به جوجه‌هایش غذا بدهد، نمی‌خرد. وقتی مرغدار نخرید، تولید کننده جوجه یا مرغ مادر کار دیگری به غیر از معدوم کردن نمی‌تواند انجام دهد.
اما جوجه‌کُشی ناخواسته یا قهری که مرغداران از آن صحبت می‌کنند، تبعات دیگری هم در شرایطی که خبری از یارانه‌ها نیست، دارد. این تبعات چیزی جز افزایش دوباره و چند باره قیمت محصول نهایی یعنی گوشت مرغ در ماه‌های آتی نیست. چرا که در اثر معدوم شدن جوجه‌های یکروزه که در روزها و هفته‌های آتی روند رو به رشدی خواهد داشت، تولید گوشت مرغ نیز با چالش مواجه شده و کاهش پیدا خواهد کرد و نهایتا بازار با کاهش عرضه در برابر تقاضا مواجه خواهد شد و قصه گرانی تکرار می‌شود.
پرویز فروغی کارشناس حوزه دام و طیور در خصوص حذف ارز ترجیحی در سال ۱۴۰۱ می‌گوید: بخشی از ارز ترجیحی به بیراهه رفت اما اینکه بگوییم همه آن، اینطور بوده؛ غلط است. نهاده‌های مرغداری‌ها با این ارز تامین می‌شد و اگر حذف ارز ترجیحی، تورم زیادی را ایجاد خواهد کرد.
به گفته وی، موضوع انحراف چیزی نیست که دولت بخواهد به آن علت ارز ترجیحی را حذف کند. اینکه عده‌ای بخواهند از واردات حمایت کنند، باید به فکر مرغداری‌های داخل نیز باشند. فرض کنید کسی ۱۰۰ تن تا ۲۰۰ تن نهاده تامین می‌کند اگر ناگهان قیمت نهاده به این میزان افزایش پیدا کند، قیمت مرغ در بازار به بیش از ۷۰ هزار تومان خواهد رسید مگر ممکن است با این کار، قیمت تنها ۱۰ درصد افزایش یابد؟
برومند چهارآیین، رئیس اتحادیه سراسری تعاونی‌های کشاورزی پرورش دهندگان مرغ گوشتی نیز در این باره معتقد است که حالا حدود ۵۰تــا ۵۵ درصد مرغــداران جوجه ریزی نکرده‌اند و اگــر دولت اقدام جدی برای حل مشکل مرغداران نکند، بازار مرغ در تابستان متلاطم می‌شود و قیمت‌ها سر به فلک می‌گذارد.
او ادامــه می‌دهد: در بازار خارجــی هم صادرات با نرخ‌های فعلی صرفه ندارد و گذشــته از این بازار صادراتی ایران محدود به عراق و افغانســتان اســت که در حال حاضر همان بازارها را هم از دست داده و کشورهای دیگر جایگزین ایران شده‌اند.
به گفته رئیس اتحادیه سراسری تعاونی‌های کشاورزی پرورش دهندگان مرغ گوشتی، افغانســتان میزان ناچیزی مرغ از ایران می‌خرد و به خریــد ۴۰ تا ۵۰ هزار تن مرغ در بازارچه‌های مرزی اکتفا کرده و نیاز خــود را از آرژانتین و برزیل تأمین می‌کند و عراق نیز بیشــتر مرغ و تخم مرغ خــود را از ترکیه تأمین می‌کنــد و روی صادرات نصفه و نیم بند و پر از چالش ایران حساب نمی‌کند.
با این شرایط باید دید که دولت به غیر از سیاست‌ها و قیمت‌های دستوری چه برنامه‌ای برای حل این مشکل خواهد اندیشید و آیا برنامه‌ای برای کنترل و کاهش هزینه‌های مرغداران در نظر خواهد گرفت یا آنکه با ادامه چنین شرایطی و کاهش تولید و عرضه گوشت مرغ در پی تصمیم‌گیری‌های نادرست و عجولانه، شاهد افزایش چندباره قیمت گوشت مرغ در بازار خواهیم بود؟
