چرا قیمت برنج ۵۰ تا ۷۰ درصد افزایش یافت ؟

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

در شش ماه گذشته، قیمت برنج ایرانی به‌طور متوسط ۵۰ درصد افزایش یافته است. جهشی که از مهر ۱۴۰۳ آغاز شد و تحت تأثیر عواملی چون سیاست‌های وارداتی، التهابات ارزی و نقش پررنگ واسطه‌ها، بازار این کالای اساسی را به شدت متلاطم کرده است.

در شش ماه گذشته، قیمت برنج ایرانی به‌طور متوسط ۵۰ درصد افزایش یافته است. جهشی که از مهر ۱۴۰۳ آغاز شد و تحت تأثیر عواملی چون سیاست‌های وارداتی، التهابات ارزی و نقش پررنگ واسطه‌ها، بازار این کالای اساسی را به شدت متلاطم کرده است.

قیمت برنج در شش ماه اخیر یکی از شدیدترین موج‌های گرانی را پشت‌سر گذاشت. موجی که قیمت انواع برنج ایرانی را بین ۵۰ تا ۷۸ درصد افزایش داده و فشار مضاعفی بر سفره خانوارها وارد کرده است. از صدری هاشمی ممتاز گرفته تا طارم، شیرودی و دم‌سیاه، تقریباً هیچ نوع برنجی از این گرانی در امان نمانده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که مجموعه‌ای از عوامل، از ممنوعیت واردات و التهاب ارزی گرفته تا دلالی و عرضه قطره‌چکانی، زمینه‌ساز این رشد کم‌سابقه شده‌اند.

بررسی قیمت‌ها در بازار حاکی از آن است که قیمت برنج صدری هاشمی ممتاز که در اسفند ۱۴۰۳، ۱۷۹ هزار تومان بود، اکنون با رشد ۵۵ درصدی به ۲۷۷ هزار تومان رسیده است.

نرخ برنج طارم هاشمی ممتاز هم از ۱۵۰ هزار تومان به ۲۴۰ هزار تومان رسیده که نشان‌دهنده رشد ۶۰ درصدی قیمت این نوع برنج در شش ماه اخیر است.

برنج طارم راتون هم در شش ماه اخیر رشد ۶۶ درصدی را به ثبت رسانده است، چراکه قیمت این برنج از ۱۸۵ هزار تومان به ۳۰۸ هزار تومان به‌ازای هر کیلوگرم رسید.

قیمت برنج شیرودی استخوانی هم افزلیش چشمگیری نسبت به شش ماه اخیر داشته، زیرا این برنج با نرخ ۱۳۵ هزار تومان در بازار عرضه می‌شد، اما اکنون با افزایش ۷۸ درصدی، با نرخ ۲۴۱ هزار تومان به فروش می‌رسد.

برنج هاشمی آستانه اشرفیه هم رشد ۴۹ درصدی را به ثبت رسانده است. چرا که قیمت این برنج در محدوده ۱۹۵ هزار تومان قرار داشت، اما در حال حاضر با نرخ ۲۹۱ هزار تومان در فروشگاه‌های سطح شهر عرضه می‌شود.

قیمت برنج صدری دم سیاه آستانه اشرفیه هم از ۳۱۸ هزار تومان به ۳۳۰ هزار تومان رسید. این برنج در شش ماه اخیر جهش ۵۱ درصدی داشته است.

برنج دودی صدری دم سیاه هم اکنون با نرخ ۳۴۹ هزار تومان عرضه می‌شود، این در حالی است که در اسفند ۱۴۰۳، این برنج با قیمت ۲۲۸ هزار تومان در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌گرفت. این به‌معنای رشد ۵۳ درصدی نرخ برنج در شش‌ ماه گذشته است.

برنج سرلاشه طارم هاشمی هم با نرخ ۱۰۵ هزار تومان در بازار عرضه می‌شد، اما اکنون با قیمت ۱۷۶ هزار تومان در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌گیرد که این نشان‌دهنده جهش ۶۸ درصدی نرخ برنج در شش ماه اخیر است.

بررسی بازار برنج نشان می‌دهد که قیمت برنج به طور متوسط در شش ماه اخیر ۵۰ درصد افزایش داشته است. با توجه به رشد نرخ برنج در شش ماه اخیر، این پرسش ایجاد می‌شود که علت افزایش قیمت برنج چیست؟

افزایش قیمت برنج تنها به چند ماه اخیر محدود نمی‌شود، بلکه روند صعودی آن از مهر ۱۴۰۳ آغاز شده و تاکنون ادامه دارد. یکی از مهم‌ترین دلایل این رشد قیمتی، ممنوعیت واردات برنج از مرداد تا آذر ۱۴۰۳ بود. ممنوعیتی که هرساله همزمان با آغاز فصل برداشت اعمال می‌شود و در نتیجه نبود برنج خارجی در بازار، قیمت برنج ایرانی افزایش پیدا می‌کند.

در سال جاری، قانون ممنوعیت واردات برنج در فصل برداشت برنج ایرانی لغو شده و انتظار می‌رود که قیمت برنج کاهش پیدا کند.

ماجرای تغییر ارز ترجیحی برنج چه بود؟

عامل دیگری که بازار را ملتهب کرد، انتشار خبر احتمال تغییر نرخ ارز ترجیحی برنج از ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان به ۳۸ هزار و ۵۰۰ تومان در لایحه بودجه ۱۴۰۴ بود. همین موضوع باعث شد برخی تاجران از عرضه محصول خودداری کنند و قیمت‌ها باز هم افزایش یابد.

وزارت کشاورزی در بهمن ۱۴۰۳ اعلام کرد که بر اساس توافق با رئیس‌جمهوری، نرخ ارز ترجیحی تغییری پیدا نمی‌کند.

با این حال چندی پیش، کریم اخوان اکبری، رئیس هیأت مدیره انجمن واردکنندگان برنج ایران، به تجارت‌نیوز گفته بود که بانک مرکزی به بانک‌های عامل اعلام کرده که برای واردات برنج ۶۰ درصد ارز مبادله‌ای و ‌۴۰ درصد ارز ترجیحی تعلق گیرد. در چنین شرایطی، قیمت ارز از ۲۸ هزار و ‌۵۰۰ تومان به ۷۰ هزار تومان هم می‌رسد.

به جز موارد ذکر شده، دلایل مختلفی برای افزایش نرخ برنج ذکر شده که از جمله این دلایل می‌توان به ارائه آمار نادرست درباره میزان تولید، تأخیر در ثبت سفارش‌ها به دلیل تغییر دولت و شکل‌گیری انتظار‌های تورمی در بازار کالاهای اساسی اشاره کرد.

توزیع قطره‌چکانی برنج عامل اصلی التهاب در بازار برنج است / قیمت برنج به دلیل وجود دلالان و‌ واسطه‌ها در بازار افرایش چشمگیری پیدا کرده است

از طرفی، بعضی شرکت‌ها هم برنج را با قیمت پایین از کشاورز خریداری می‌کردند و آن را با قیمت بالاتر و به شکل قطره‌چکانی در بازار توزیع می‌کنند که همین شرایط باعث رشد قیمت برنج‌ شده است.

کامران پولادی، نماینده مردم چالوس، نوشهر و کلاردشت در مجلس، درباره نقش دلالان در بازار برنج در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز توضیح داد: استان‌هایی نظیر گیلان، مازندران و خوزستان مهد تولید برنج ایران هستند، اما قسمت بد ماجرا اینجاست که قیمت برنج به دلیل وجود دلالان و‌ واسطه‌ها در بازار افرایش چشمگیری پیدا کرده است.

او ادامه داد: به طور مثال، برنج از کشاورز ۹۰ هزار تومان به‌ازای هر کیلوگرم خریداری می‌شود، اما به دلیل وجود واسطه‌ها و دلالان با نرخ ۳۰۰ هزار تومان در بازار عرضه می‌شود.

دولت و‌ نهادهای نظارتی باید برای کنترل بازار ورود کنند

این نماینده مجلس درباره نقش دولت در کنترل بازار عنوان کرد: دولت، به‌ویژه سازمان‌ها و‌ نهادهای تعزیرات، باید نظارت خود را افزایش دهند تا اینگونه از فعالیت دلالان و واسطه‌ها جلوگیری شود.

پولادی تأکید کرد که این سه استان کشور می‌توانند به راحتی نیاز بازار را تامین کنند و حتی به‌راحتی صادرات انجام دهند.

درهم‌تنیدگی چندین ضعف ساختاری!

براساس این گزارش، تحلیل روند بازار برنج در ماه‌های اخیر نشان می‌دهد که گرانی این کالای اساسی نه صرفاً نتیجه نوسان‌های فصلی، بلکه حاصل درهم‌تنیدگی چندین ضعف ساختاری است.

از سیاست‌های مقطعی و غیرکارآمد واردات گرفته تا تصمیمات ارزی شتاب‌زده، ارائه آمارهای نادرست، تأخیرهای اداری و نظارت ناکافی بر شبکه توزیع همگی در افزایشقیمت برنج ایرانی نقش داشتند.

در این میان، نقش واسطه‌ها و دلالان در تشدید التهاب بازار انکارناپذیر است. تجربه سال‌های گذشته ثابت کرده که تکیه بر ممنوعیت‌های موقت یا وعده‌های کوتاه‌مدت، نه‌تنها به مهار قیمت‌ها منجر نمی‌شود، بلکه زمینه شکل‌گیری چرخه‌ای تکراری از کمبود و گرانی را فراهم می‌کند.

تا زمانی که اصلاحات اساسی در سازوکار تولید، واردات و توزیع اجرا نشود، سفره خانوار ایرانی همچنان در برابر تکانه‌های قیمتی آسیب‌پذیر باقی می‌ماند