مشکل جدید کشاورزان کمبود سبوس است

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

در حالی که دامداران کشور با چالش‌هایی نظیر خشکسالی و کمبود علوفه مواجه هستند، افزایش غیررسمی قیمت سبوس، زنجیره تولید دام را در معرض تهدیدی جدی قرار داده است. بی‌ثباتی بازار نهاده‌ها و نبود سیاست حمایتی موثر، آینده تولید داخلی گوشت را با ابهام مواجه کرده است.

با تشدید خشکسالی و کاهش تولید علوفه طبیعی در کشور، نیاز دامداران به نهاده‌های دامی، به ‌ویژه سبوس به ‌شدت افزایش یافته است. سبوس به ‌عنوان یکی از ارکان اصلی خوراک دام، به دلیل افزایش هزینه‌های جانبی تولید و تغییرات در ساختار توزیع، با رشد قابل توجه قیمت مواجه شده است. این در حالی بوده که دامداران، به ‌خصوص واحدهای کوچک، به شدت وابسته به این نهاده ارزان‌قیمت برای بقا اقتصادی خود هستند.

افزایش قیمت سبوس از حدود ۶ هزار تومان به ۹۵۰۰ تومان در شرایطی رخ داده که هنوز هیچ ابلاغیه رسمی از سوی دولت منتشر نشده است. این وضعیت، نوعی سردرگمی در بازار ایجاد کرده و منجر به رفتارهای دوگانه و چندنرخی از سوی تامین‌کنندگان نهاده‌ها شده است. عدم شفافیت و نبود چارچوب دقیق برای مدیریت بازار نهاده‌ها، دامداران را در مواجهه با بحران‌ها، بدون پناهگاه رها کرده است.

کارخانه‌های آردسازی، بازیگران بدون نظارت در بازار نهاده‌ها

یکی از پیچیدگی‌های کنونی بازار سبوس به نقش کارخانه‌های آردسازی بازمی‌گردد. با وجود عدم تغییر رسمی نرخ در سامانه بازارگاه، برخی از این کارخانه‌ها اقدام به عرضه سبوس در بازار آزاد با نرخ‌های جدید کرده‌اند. این اقدام، نه فقط با اصول بازار تنظیم‌شده مغایرت دارد، بلکه تعادل قیمت‌ها را نیز برهم زده و عملا زمینه ایجاد بازار سیاه را فراهم کرده است.

عدم نظارت کافی بر عملکرد این کارخانه‌ها و نبود ابزارهای قانونی برای کنترل توزیع، موجب شده است که برخی تامین‌کنندگان، از شرایط بحرانی سوءاستفاده کرده و دامداران را در موقعیت نابرابر اقتصادی قرار دهند. این وضعیت به ‌ویژه برای دامداران کوچک که قدرت چانه‌زنی کمتری دارند، آسیب‌زاست و آن‌ها را به سمت کاهش تولید یا حتی خروج از چرخه دامداری سوق می‌دهد.

البته در کنار مسائل مربوط به نهاده‌ها، سیاست دولت در حذف ارز یارانه‌ای واردات گوشت، فضای جدیدی را برای تولیدکنندگان داخلی ایجاد کرده است. این اقدام می‌تواند انگیزه تولید داخلی را تقویت کرده و وابستگی به واردات را کاهش دهد.

دامداری کوچک در حاشیه سیاست‌گذاری

نکته قابل تامل در تحولات اخیر، جایگاه ناپایدار دامداری‌های خرد و متوسط در نظام سیاست‌گذاری بخش کشاورزی است. این واحدها که سهم قابل توجهی در تامین گوشت و شیر کشور دارند، به دلیل کم‌برخورداری از نقدینگی، تجهیزات و دسترسی به بازار نهاده‌ها، بیشتر از سایرین تحت تاثیر تصمیمات کلان اقتصادی قرار می‌گیرند.

افزایش قیمت نهاده‌ها، حذف یارانه‌های نهاده و ناکارآمدی نظام توزیع، برای این واحدها نه فقط به معنای کاهش سود، بلکه تهدیدی جدی برای بقای آن‌هاست. در صورتی که دولت برای حفظ و تقویت این واحدهای تولیدی برنامه‌ای مدون نداشته باشد، ممکن است شاهد خروج تدریجی آن‌ها از بازار باشیم که در نهایت تعادل بازار محصولات پروتئینی را به هم خواهد زد.

راهکارهایی برای نجات دامداری از بحران

برای مقابله با بحران‌های پی‌درپی در بخش دام، لازم است سیاست‌گذاران به جای اقدامات مقطعی و واکنشی، به سراغ برنامه‌های بلندمدت و ساختاری بروند. ایجاد سامانه توزیع شفاف نهاده‌ها با قابلیت نظارت آنلاین، بازنگری در نظام یارانه‌ای و تخصیص حمایت‌های هدفمند به دامداران خرد و متوسط، از جمله اقداماتی است که می‌تواند تا حدی بحران را کنترل کند.

همچنین، بهره‌گیری از فناوری‌های نوین برای بهینه‌سازی مصرف نهاده‌ها، ارتقای بهره‌وری تولید و توسعه بیمه‌های کشاورزی برای پوشش ریسک‌های خشکسالی و نوسانات بازار، باید در دستور کار قرار گیرد.

در مجموع، بحران در بازار نهاده‌های دامی، به ‌ویژه سبوس در کنار چالش‌هایی که ذکر شد، ترکیبی پیچیده از تهدیدات را برای تولید داخلی ایجاد کرده است. بدون اصلاحات ساختاری، حمایت‌های هدفمند و شفاف‌سازی در زنجیره تامین، نمی‌توان انتظار داشت که تولیدکننده داخلی بتواند در این میدان نابرابر دوام بیاورد.