قطعی برق گسترده در اسپانیا
۲۸ آوریل ۲۰۲۵، روزی که شبکه برق اسپانیا ناگهان از مدار قاره اروپا خارج شد و قطعی برق گسترده‌ای را در این کشور و همسایگانش رقم زد، هشداری جدی را در مورد تاب‌آوری و امنیت زیرساخت‌های انرژی به صدا درآورد. در حالی که تحقیقات دولت اسپانیا برای کشف علت اصلی این حادثه ادامه دارد، تمرکز بر احتمال آسیب‌پذیری سایبری نیروگاه‌های تجدیدپذیر کوچک، ابعاد جدیدی از چالش‌های امنیتی مرتبط با گذار سریع به سمت انرژی‌های پاک را آشکار ساخته است؛ چالشی که امنیت شبکه‌های برق آینده را در سراسر جهان تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق ؛ در پی قطعی برق بی‌سابقه در اسپانیا و بخش‌هایی از کشورهای همسایه در روز ۲۸ آوریل ۲۰۲۵، دولت اسپانیا تحقیقات گسترده‌ای را برای شناسایی منشأ این اختلال آغاز کرده است. یکی از محورهای اصلی این بررسی، احتمال آسیب‌پذیری سایبری نیروگاه‌های تجدیدپذیر کوچک مانند خورشیدی و بادی است؛ موضوعی که اکنون در مرکز توجه نهادهای امنیتی و وزارت انرژی این کشور قرار دارد.
قطعی برق گسترده‌ای که زنگ خطر را به صدا درآورد
در ظهر روز ۲۸ آوریل، شبکه برق اسپانیا به‌طور ناگهانی از شبکه برق قاره اروپا جدا شد؛ رخدادی که منجر به قطع برق سراسری در سراسر اسپانیا، اکثر مناطق پرتغال و به‌صورت محدود در فرانسه شد. با اینکه این خاموشی تنها برای چند ساعت ادامه داشت، اما پیامدهای آن، نگرانی‌های عمیقی در مورد تاب‌آوری سیستم برق و احتمال آسیب‌پذیری در برابر حملات سایبری به همراه داشته است.
آیا حمله سایبری در کار بوده است؟
در ساعات اولیه پس از این اتفاق، شرکت «رد الکتریکا» (Red Eléctrica)، اپراتور اصلی شبکه برق اسپانیا، اعلام کرد که شواهدی از حمله سایبری مشاهده نشده است. اما از آن زمان تاکنون، اظهارنظر رسمی دیگری از سوی این شرکت یا مقامات دولتی منتشر نشده و دولت اسپانیا اکنون اعلام کرده است که هیچ احتمالی را رد نمی‌کند.
وزارت انرژی و محیط زیست اسپانیا در گفت‌وگو با فایننشال تایمز تأکید کرده است: «همه گزینه‌ها روی میز است. تا به امروز هیچ سناریویی را منتفی نمی‌دانیم.»
نیروگاه‌های کوچک در تیررس بررسی‌ها
یکی از محورهای مهم بررسی‌ها، نیروگاه‌های تجدیدپذیر کوچک است که در سال‌های اخیر به‌طور گسترده در نقاط مختلف اسپانیا توسعه یافته‌اند. منابع خبری فاش کرده‌اند که مؤسسه ملی امنیت سایبری اسپانیا (INCIBE) اخیراً با ارسال پرسش‌نامه‌هایی به این نیروگاه‌ها، اطلاعات دقیقی درباره سطح دفاع سایبری، به‌روزرسانی‌های اخیر نرم‌افزاری و امکان کنترل از راه دور تجهیزات آن‌ها درخواست کرده است.
به گفته یکی از منابع آگاه، مقامات دولتی اکنون درباره قابلیت‌های دفاعی این نیروگاه‌ها در برابر تهدیدات سایبری و میزان تاب‌آوری آن‌ها در شرایط بحرانی ابراز نگرانی کرده‌اند.
کارشناسان چه می‌گویند؟
با وجود تمرکز دولت بر بررسی تهدیدات سایبری، بسیاری از مدیران صنعت برق و کارشناسان امنیت سایبری که با فایننشال تایمز گفتگو کرده‌اند، احتمال وقوع حمله سایبری را کم‌اهمیت دانسته‌اند. آن‌ها بر این باورند که عوامل فنی یا ضعف در زیرساخت‌های شبکه انتقال برق، احتمالاً نقش پررنگ‌تری در این خاموشی داشته‌اند.
با این حال، این رویداد همچنان توجه رسانه‌ها، مسئولان و افکار عمومی را به چالش‌های امنیتی و فنی مرتبط با ادغام گسترده انرژی‌های تجدیدپذیر در شبکه برق ملی جلب کرده است.
افزایش نقش انرژی‌های تجدیدپذیر؛ فرصت یا تهدید؟
در دهه گذشته، اسپانیا یکی از پیشگامان تولید انرژی‌های تجدیدپذیر در اروپا بوده و سهم بالایی از برق مصرفی خود را از نیروگاه‌های خورشیدی و بادی کوچک و بزرگ تأمین می‌کند. این روند گرچه در مسیر کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی موفق عمل کرده، اما پیچیدگی شبکه، اتصال نیروگاه‌های پراکنده و وابستگی به زیرساخت‌های دیجیتال، ریسک‌های جدیدی از جمله آسیب‌پذیری سایبری به همراه آورده است.
رویداد ۲۸ آوریل به‌خوبی نشان داد که افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد برق ملی، نیازمند ارتقاء زیرساخت‌های امنیتی، بررسی دقیق‌تر پروتکل‌های ارتباطی و تاب‌آوری سایبری بالاتر است.
ضرورت بازنگری در امنیت سایبری شبکه‌های انرژی سبز
به نقل از oilprice، قطعی برق گسترده در اسپانیا، صرف‌نظر از علت نهایی آن، هشداری جدی برای آینده صنعت برق است؛ به‌ویژه در کشورهایی که به‌طور گسترده به تولید برق غیرمتمرکز و تجدیدپذیر روی آورده‌اند.
هم‌زمان با رشد انرژی‌های سبز، امنیت سایبری باید به یکی از ارکان اصلی سیاست‌گذاری انرژی تبدیل شود. ادغام نیروگاه‌های پراکنده با سیستم‌های هوشمند و اتصال از راه دور، اگرچه کارآمدی را افزایش می‌دهد، اما در برابر تهدیدات سایبری نیز گشوده‌تر می‌شود.
در نهایت، حفظ پایداری و امنیت شبکه برق آینده نه تنها به تولید پاک‌تر، بلکه به دفاع قوی‌تر در برابر تهدیدات نوین بستگی دارد.
