داد اصفهان به جایی نمی‌رسد

فاطمه کارزونی: استان اصفهان مدتهاست به دلیل خشکی زاینده رود و خشک شدن سفره‌های آب زیرزمینی به طور جدی در خطر فرونشست قرار دارد اما مسئولان با وجود مصوبات قانونی روشن در ارتباط با احیای زاینده‌رود، قدمی جدی در این راه برنداشته‌اند.فرونشست واژه آشنایی است که این روزها همنشین نام اصفهان شده است به نوعی که آوار اخبار دلهره‌آور هفتگی آن، چند سالی است از سر نصف جهان کم نمی‌شود، این زنگ هشدار که با بی‌توجهی عملیاتی مسئولان روبرو شده است، نگرانی از به واقعیت پیوستن پیش‌بینی کارشناسان درباره از میان رفتن تمدن نصف جهان و رخ دادن حوادث جرحی و جانی را افزایش داده است.

با توجه به شکستگی لوله‌های آب و فاضلاب در این طول این نوع حوادث، متاسفانه برخی مسئولان نهادهای وابسته به وزارت نیرو سعی کرده‌اند تا با فرافکنی، موضوع فرونشست را از ذهنها دور کنند و حوادث متعدد هر روزه‌ای که در سرتاسر شهر و نقاط مختلف استان شاهد آن هستیم را به پوسیدگی شبکه‌های آب و فاضلاب نسبت دهند،‌ موضوعی که نه با صحبت‌های کارشناسان منطبق است، نه با عقل سلیم جور در می آید و نه شواهد آن را تایید می کنند.

در این ارتباط یک کارشناس حوزه محیط زیست به شرق می گوید: کارشناسان حوزه محیط زیست، زمین شناسی و غیره متفق القول، بر این اعتقاد هستند که تنها راه رهایی تمدن بزرگ تصف جهان از نابودی در اثر فرونشست، احیای دایمی زاینده رود است، آنچه در این میان عجیب است واکنش دور از انتظار برخی مسئولان حوزه آبی بر خلاف این رویه و به ضرر نصف جهان است.

مریم میریان می‌افزاید: تاکنون فرونشستنقاط مختلف شهر اصفهان از جمله بخش مرکزی، خیابان‌های شریعتی، چهارباغ بالا، سپاه، میر، امام خمینی، آمادگاه، شهید بهشتی، باهنر، شهید رجایی، شهید کلانتری، شهید فهمیده، شهید صدوقی و غیره را درگیر کرده است کهنگاهی به این نواحی نشان می دهد فرونشست در کمین کل اصفهان به ویژه نواحی نزدیک به بناهای تاریخی است، از سویی در میان اسامی خیابان‌هایی به چشم می خورد که شبکه آب و فاضلاب آن سالهای گذشته تعویض شده است.

این کارشناس حوزه محیط زیست و زمین شناسی تاکید می‌کند: از این رو این نوع توجهی مسئولان مربوطه تنها به یک شوخی و از سربازکردن موضوع شباهت دارد، جایی که دلسوزی در برخی این نهادها که اتفاقا اکثر عوامل آن اصفهانی نیستند برای احیای زاینده‌رود وجود ندارد و حتی برخی مواقع شاهد موضع‌گیری جانبدارانه آنها و ضدیت با اصفهان نیز هستیم.

وی ادامه می‌دهد: متاسفانه تنها راه حل این نوع مسئولان برای رفع مشکل اصفهان توصیه به صرفه‌جویی است، شاید که آمار و رتبه سالیانه خودشان را ارتقا می‌دهد، البته ما نیز آن را رد نمی‌کنیم اما درجایی که ده‌ها سال است اصفهان رتبه نخست صرفه جویی در کشور را به خود اختصاص می دهد و به جای پاداش!!، سهمیه سالیانه آبی آن در حوزه های مختلف کاهش می‌یابد به نظر می رسد باید به دنبال راه‌حل‌های عاجل و موثرتری باشیم که برخی به اشتباه به جای نشانه رفتن اسراف‌گران به ما طعنه نزنند که «چو دخلت نیست خرج آهسته‌تر کن!

میریان با اشاره به انکه این فرونشست است که منجر به شکستن خطوط لوله فاضلاب می شود و نه اینکه روندی برعکس را طبق گفته عجیب برخی مسئولان شاهد باشیم، تاکید می کند» طبیعت مدام به ما درباره یک فاجعه هشدار می دهد و ما نیز راه حل‌ها را پس از سالها کار کارشناسی و علمی!! به خوبی می دانیم و می شناسیم اما متاسفانه از اقدامات عملی به دلیل نبود یک مدیریت قوی، قاطع و جدی برای مقابله با تنگ نظری‌ها و کارشکنی‌ها خبری نیست!

وی با بیان اینکه نکته مهم اینکه اتفاقا 97 درصد استان مجاور در حوزه کارون قرار دارد که به اذعان کارشناسان بسیار پرآب تر از حوضه زاینده رود استریال تصریح می‌کند: اگر عدالت، قانونهای مصوب و حتی عقل سلیم را به کار بگیریم باید، تامین آب هراستانی از حوضه مربوطه باشد.

این کارشناس حوزه آب و محیط زیست تاکید می کند: شاید بخشی از خطا در این بخش را بتوان در بله قربان گویی برخی مسئولان استان درسالهای گذشته خلاصه کرد، جایی که هر استانی حتی در حوضه زاینده رود قرار نداشت از سر بخشندگی که اتفاق ویژگی مردم اصیل اصفهان است آب عطا کردیم و این سخن حضرت علی را به فراموشی سپردیم که «بخشنده باش، اما زیاده روی نکن» و کار به جایی رسیده است که بسیاری از روستاهای اصفهان هنوز با تانکر آبرسانی شود، و نقاط مختلف در دل شهر اصفهان در هفته گذشته روزهای قطعی آب را تجربه کردند اما مسئولی از استان مجاور به خود جرئت می دهد به جای درخواست برای قطع برداشتهای غیرمجاز و غیرقانونی، بخشندگی اصفهانی‌ها را زیر سوال برد و مثالی بزند که همه از کاربرد اشتباه و نابجای آن، انگشت تعجب به دندان بگزند و تاسف بخورند.  

و آنچه توجه را برمی انگیزد واکنش مدیر کل محیط زیست اصفهان و مدیر زمین شناسی به موضوع فرونشست است، مدیر کل زمین شناسی اصفهان از سالها قبل درست برخلاف برخی مسئولان به روشنی و با صراحت، درباره فرونشست اصفهان هشدار دارد و مدیرکل محیط زیست استان اصفهان نیز تقریبا در تمامی نشست با مسئولان استانی و ملی در این ارتباط هشدار داده است اما تنها از سوی مسئولان ابراز تاسف یا ارائه راه حل‌های اتفاقا کارشناسی شده و علمی را شاهد هستیم که به دلایل مختلف و با برخی کارشکنی‌ها اجرایی نمی شود.

شکایت محیط زیست اصفهان از شرکت آب منطقه‌ای و مدیریت حوضه آبریز زاینده رود

در این ارتباط  مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان اظهار کرد: سازمان محیط زیست اصفهان به عنوان یک دستگاه نظارتی در اسفندماه سال گذشته از شرکت آب منطقه‌ای و مدیریت حوضه آبریز و شرکت منابع آب ایران در دادگاه طرح شکایت کرده است که اولین شکایت تاریخ اصفهان توسط یک نهاد دولتی بر علیه نهاد دولتی دیگر است.

احمدرضا لاهیجان زاده با بیان اینکه تنها فرونشست در کلان شهرها را، در اصفهان شاهدیم که از سمت رودخانه زاینده‌رود به سوی شمال استان و دشت برخوار و شاهین‌شهر در حال حرکت است، افزود: رفع دو معضل فرونشست و گردوخاک وابسته به جریان زاینده رود و تالاب گاوخونی است.

وی تاکید کرد: براساس مطالعه مرکز تحقیقات راه و شهرسازی اگر در رودخانه زاینده رود ۱۵ مترمکعب در ثانیه و طبق مطالعه وزارت نیرو، ۱۰ مترمکعب در ثانیه آب بصورت دائمی جاری نشود، فرونشست ۱۵ سانتی‌متری در دو دشت اصفهان و برخوار ایجاد می شود؛ در این راستا اگر وضعیت برداشت از سفره‌های زیرزمینی در این دو دشت ادامه یابد میزان آب باقیمانده در این آبخوان تا سال ۱۴۱۰ به صورت بسیار چشمگیری کاهش می‌یابد و فرونشست آن به عدد ۵۰ سانتی‌متر خواهد رسید.

مدیرکل سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌ معدنی اصفهان نیز در این ارتباط اظهار کرد: با توجه به آخرین مطالعات صورت گرفته در سال گذشته، حدود ۱۰هزار کیلومتر مربع از استان اصفهان صورت بسیار جدی و خطرناک درگیر فرونشست شده است.

رضا اسلامی تاکید کرد: خشکسالی، چاه‌های غیرمجاز، کاهش بارندگی و برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی از جمله علت‌های این بحران است که تنش آبی بسیار جدی به وجود آورده است.

بناهای تاریخی اصفهان در خطر ویرانی

وی با تاکید بر اینکه شاید برخی از این عوامل تحت کنترل ما نباشد اما زدن چاه‌های غیرمجاز را می توان کنترل کرد، گفت: فرونشست بناهای تاریخی خارج از دایره فرونشست سایر بخش‌ها نیست.

اسلامی با بیان اینکه از ۳۵ دشت استان اصفهان ۲۷ دشت ممنوعه و ۱۰ دشت ممنوعه بحرانی هستند، گفت: این وضعیت به عنوان زنگ خطری برای استان  است بخ نوعی که اوضاع دشت‌های کاشان، گلپایگان، نجف‌آباد، مهیار شمالی، مهیار جنوبی-دشت آسمان، اردستان، اصفهان-برخوار، بادرود-خالدآباد، مورچه‌خورت و دامنه- داران از وضعیت بحرانی هم فراتر رفته است.

بارگذاری‌های ملی صنایع مادر آهن و فولاد مشکل ساز شد

مدیرکل سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی اصفهان افزود: بارگذاری‌های ملی نظیر صنایع مادر آهن و فولاد، سیمان، پالایشگاهی، شیمیایی، پتروشیمی، نیروگاهی و نظامی در این عرصه با موقعیت جغرافیایی استراتژیک باعث وارد شدن تنش آبی بیشتر به این حوضه شده است.

نکته جالب توجه دیگری که مسئولان هموار از روی آن گذر می گنند، این است که 97 درصد زاینده رود در استان اصفهان قرار دارد و استان مجاور تنها سه درصد این حوضه آبی را در اختیار دارد، موضوعی که مدام مسئولان امر به آن اشاره می کنند اما سوال مردم هیچ گاه پاسخ داده نمی شود که به چه دلیل اختیارات این حوضه در اختیار یک استان سه درصدی است و قانون مدام نها برای تامین سهم آبه اصفهان زیر پا گذاشته می‌شود.

در این ارتباط مهران زینلیان معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار اصفهان، نیز به این نکته اشاره می کند که بیش از ۹۷ درصد مساحت حوضه آبریز زاینده رود در استان اصفهان است و می گوید: همواره بحث اصفهان و زاینده رود دو کلمه است که کنار هم به کار می‌رود؛ اکنون دوستان وزارت نیرو می‌دانند باید چه اتفاقی افتد و اجرای پروژه‌هایی که در این زمینه تعریف شده نیازمند عزمی است که این رودخانه را احیا کنند.

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار اصفهان افزود: جلسات متعددی در یکی دو سال گذشته برگزار شده و همانطور که رهبر معظم انقلاب بر آن تاکید کردند و آن طور که لازم است با اقدامات عملی این مسائل را رفع کنیم چراکه همه به خوبی می‌دانند که فرونشست و حوادث مختلف فرونشست که هر روز در این شهر شاهد هستیم از تبعات بی آبی است.

هنوز زخم فرونشست بر تن سی و سه پل خودنمایی می کند اما آسیب به بناهای تاریخی اصفهان تنها بخش کوچکی از مشکل است که گرچه نابودی نشانه های یک تمدن را هشدار می دهد اما هرگز فاجعه امیزتر نیست از اینکه با هراس از میان رفتن تمدنی کهن دست و پنجه نرم کنیم که اساسا شکل گیری آن به خاطر وجود زیبا زاینده رود این سرزمین بوده است، همه می دانند که زاینده رود متعلق به اصفهان است چراکه استان فعلی که نیز خود زمانی جزو استان پهناور اصفهان بوده است و جدا شدن آن از اصفهان نمی تواند حقابه جىیى بیافریند.

از سویی فاجعه خشک کردن زاینده رود مخاطرات بسیاری نه تنها برای اصفهان بلکه برای کل کشور در بر دارد که از جمله مهم ترین آنها خشک شدن تالاب گاوخونی و پراکنش ریزگردهای سمی آن به سرتاسر کشور است، اما این مسئله همانند خطر فرونشست تا زمانی که خدای نکرده رخ ندهد، گویی برای برخی مسئولان مفهومی ندارد تا اقدامی جدی را برای پیشگیری رقم بزنند آیا رواست به خاطر زیرپاگذاشتن قانونی شفاف در ارتباط با زاینده رود و به خاطر عدم خرج کردن جدیت برای اجرای قانونهای مصوب، استانی که شکل گیری آن اصولا به دلیل وجود زاینده رود بوده است و سهم ۹۷ درصدی نیز از این رودخانه مرکزی ایران دارد، رو به نابودی رود و یا از مردم بومی استان خالی شود همانگونه که شاهد موج مهاجرت در سالهای گذشته بوده ایم؟!