آیا ایران اکنون با تصویب پالرمو و CFT عضو گروه ویژه اقدام مالی خواهد شد؟
پازل پیچیده خروج ایران از لیست سیاه FATF
خروج ایران از لیست سیاه FATF مسیر دشواری است که نیازمند اراده سیاسی قوی، اصلاحات عمیق و همکاری همه‌جانبه داخلی و بین‌المللی است. تصویب لوایح مرتبط همچون CFT و پالرمو، گامی اساسی در این مسیر است، اما برای تحقق این هدف، باید منتظر ارزیابی‌های FATF و واکنش‌های سیاسی و اقتصادی در سطح جهانی بود. با این حال، هرگونه پیشرفت در این حوزه می‌تواند افق جدیدی برای اقتصاد ایران و جایگاه بین‌المللی آن ترسیم کند.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
جواد آرین‌منش، نماینده مردم مشهد در مجالس هفتم و هشتم، با تاکید بر اهمیت تصویب کنوانسیون‌های مرتبط با FATF، معتقد است که تصویب لایحه مقابله با تامین مالی تروریسم (CFT) مهم‌ترین گام برای خروج ایران از لیست سیاه این نهاد بوده است.
در حالی که تصویب پالرمو و CFT در مجمع تشخیص مصلحت نظام، امیدها برای خروج ایران از لیست سیاه FATF را زنده کرده است، اما باید توجه داشت که فشارهای سیاسی و تحریم‌هایی که با یادداشت فشار حداکثری ترامپ، اعمال شده مسیر پذیرش ایران را بسیار دشوار کرده است زیرا در این یاداشت با پذیرش ایران در گروه ویژه اقدام ملی مخالفت شده است.
گروه ویژه اقدام مالی (FATF) در آخرین بیانیه خود در تاریخ ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، وضعیت ایران را بار دیگر مورد ارزیابی قرار داد و همچنان این کشور را همراه با کره شمالی و میانمار در لیست سیاه خود حفظ کرد. این نهاد بین‌المللی از ایران خواست تا در اجرای تعهدات خود، به ویژه تصویب لوایح مرتبط با کنوانسیون‌های پالرمو و تامین مالی تروریسم، تسریع نماید.
برای خروج از فهرست سیاه FATF، ایران باید فرایندی چندمرحله‌ای را طی کند. ابتدا اصلاحات ساختاری و گسترده‌ای در قوانین و مقررات داخلی خود انجام دهد تا با استانداردهای FATF همخوانی پیدا کند. پس از آن، گزارش‌های دوره‌ای FATF درباره پیشرفت کشور بررسی می‌شود و در صورت تایید، ایران به فهرست خاکستری منتقل خواهد شد. همزمان تیم‌های بازرسی FATF به کشور اعزام می‌شوند و ارزیابی‌های میدانی صورت می‌گیرد. نهایتا با استمرار اجرای کامل تعهدات، ایران می‌تواند از فهرست خاکستری خارج شده و به وضعیت عادی بازگردد. اطلاع‌رسانی رسمی خروج ایران از این فهرست‌ها نیز به بانک‌ها و موسسات مالی بین‌المللی صورت می‌گیرد.
البته همکاری مستمر با FATF برای حفظ استانداردهای پولی و مالی ابلاغی، شرطی لازم برای اجتناب از بازگشت به فهرست‌های خاکستری یا سیاه است. که با توجه به بازگشت تحریم های بین‌المللی با اجرای مکانیسم ماشه تقریبا رسیدن به این مرحله دشواری بسیار بیشتر از سال‌های گذشته دارد.
تجربه خروج کشورهای دیگر از فهرست‌های خاکستری FATF، نمونه‌های قابل توجهی را نشان می‌دهد. پاکستان که در سال ۲۰۱۸ وارد فهرست خاکستری شد، پس از چند سال اصلاحات گسترده و همکاری‌های بین‌المللی، در اکتبر ۲۰۲۲ توانست از این فهرست خارج شود. ترکیه نیز در اکتبر ۲۰۲۱ به دلیل عدم توانایی در مقابله با تامین مالی تروریسم، وارد فهرست خاکستری شد، اما با اجرای اصلاحات بانکی و افزایش شفافیت مالی در ژوئن ۲۰۲۴ از این فهرست خارج گردید. امارات متحده عربی و فیلیپین نیز نمونه‌هایی از کشورهای موفق در خروج از فهرست خاکستری هستند که با اصلاحات قانونی و اجرایی توانستند وضعیت خود را بهبود بخشند.
جواد آرین‌منش در گفت‌وگو با ایسنا تاکید کرده است که عدم تصویب CFT یکی از اصلی‌ترین دلایل باقی ماندن ایران در لیست سیاه FATF بوده است. وی افزود که حضور ایران در این لیست مانع همکاری بانک‌ها و موسسات مالی بین‌المللی با کشور شده و تصویب CFT می‌تواند زمینه انتقال ایران از لیست سیاه به خاکستری را فراهم کند. به گفته این نماینده سابق مجلس، حتی کشورهایی که مایل به همکاری با ایران هستند، مانند چین و روسیه، به دلیل نپیوستن ایران به CFT، در تعاملات بانکی خود با ایران با مشکل مواجه بوده‌اند.
آرین‌منش معتقد است تصویب این کنوانسیون‌ها نه‌تنها بهانه‌های حقوقی برای قطع یا محدودسازی همکاری‌های مالی را کاهش می‌دهد، بلکه موجب جذب سرمایه‌گذاران خارجی می‌شود. اقتصاد ایران که به‌شدت نیازمند سرمایه‌گذاری‌های بزرگ است، همواره با ریسک تحریم‌ها و نبود شفافیت مالی مواجه بوده و این امر مانع ورود سرمایه‌گذاران شده است. وی همچنین مقابله داخلی با فساد و پولشویی را از دیگر مزایای تصویب CFT برشمرد و افزود که اجرای مفاد این کنوانسیون باعث شفاف شدن نظام بانکی و مالی کشور و تسهیل مبارزه با قاچاق، فساد و تامین مالی غیرقانونی می‌شود.
از نظر آرین‌منش، تصویب این لوایح نه‌تنها سلامت اقتصاد داخلی را تضمین می‌کند، بلکه جایگاه جمهوری اسلامی ایران را در عرصه بین‌المللی ارتقا داده و امکان دسترسی به منابع ارزی بلوکه‌شده در خارج از کشور را فراهم می‌آورد. همچنین این اقدام می‌تواند تجارت خارجی ایران را به شکل قابل توجهی گسترش دهد. وی با اشاره به اقدام مجمع تشخیص مصلحت نظام در تصویب CFT، آینده‌ای روشن برای فضای اقتصادی و بخش خصوصی ایران پیش‌بینی می‌کند.
ایران هم‌اکنون همراه با کره شمالی و میانمار در لیست سیاه FATF قرار دارد. با تصویب کنوانسیون‌ها و قوانین مرتبط، ایران می‌تواند روند درخواست خروج از این لیست را آغاز کند.
دو شرط مهم ایران برای پذیرش این کنوانسیون‌ها عبارت است از پایبندی به اجرای مفاد کنوانسیون‌ها در چارچوب قانون اساسی و قوانین داخلی کشور. اما سوال اصلی این است که آیا این شرایط و تعهدات، به خروج ایران از لیست سیاه منجر خواهد شد یا خیر؟ خروج از این بن‌بست می‌تواند روابط مالی و بانکی ایران با سایر کشورهای جهان را تا حد قابل توجهی بهبود بخشد.
کنوانسیون پالرمو که در سال ۲۰۰۰ در ایتالیا تصویب شد، به عنوان یکی از مهم‌ترین اسناد بین‌المللی مبارزه با جرائم سازمان‌یافته شناخته می‌شود. این کنوانسیون سه پروتکل الحاقی دارد و اهداف اصلی آن شامل مبارزه با پولشویی، فساد، قاچاق، مقابله با قاچاق انسان به ویژه زنان و کودکان و قاچاق مهاجران غیرقانونی است. همچنین سازوکارهای همکاری قضایی و امنیتی بین کشورها، از جمله استرداد مجرمین و تبادل اطلاعات، در این کنوانسیون مورد تاکید قرار گرفته است.
از سوی دیگر، کنوانسیون CFT که در سال ۱۹۹۹ تصویب شده، مکمل پالرمو محسوب می‌شود و تمرکز ویژه‌ای بر مقابله با تامین مالی اقدامات تروریستی دارد. اهداف این کنوانسیون شامل جرم‌انگاری تامین مالی تروریسم، انسداد دارایی‌های مرتبط با تروریسم، همکاری بین‌المللی و الزام بانک‌ها و موسسات مالی به رعایت شفافیت مالی است.
در نهایت، خروج ایران از لیست سیاه FATF مسیر دشواری است که نیازمند اراده سیاسی قوی، اصلاحات عمیق و همکاری همه‌جانبه داخلی و بین‌المللی است. تصویب لوایح مرتبط همچون CFT و پالرمو، گامی اساسی در این مسیر است، اما برای تحقق این هدف، باید منتظر ارزیابی‌های FATF و واکنش‌های سیاسی و اقتصادی در سطح جهانی بود. با این حال، هرگونه پیشرفت در این حوزه می‌تواند افق جدیدی برای اقتصاد ایران و جایگاه بین‌المللی آن ترسیم کند.
آخرین اخبار سیاست را از طریق این لینک پیگیری کنید.
