فیلمسازی که هیچگاه وا نداد

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

عباس بهارلو در یادداشتی نوشت:  ناصر تقوایی، که نام و اعتبارش در حافظۀ فرهنگ ما ماندگار است، در طول زندگی هنری‌اش، جز از ذوق و سلیقۀ شخصی خود تبعیت نکرد. فیلم‌هایش را آن‌گونه ساخت که خود می‌پسندید، داستان‌هایش را چنان نوشت که رضایت خاطرش را فراهم آورد، و عکس‌هایش را نیز براساس همان معیارهایی برداشت که از سلیقۀ خاص و وسواس‌گونۀ هنری‌اش برمی‌آمد.

در برابر توقیف نخستین فیلمش، آرامش در حضور دیگران (1349)، سر فرود نیاورد و ترجیح داد چند سالی صبر پیشه کند تا موقعیت چند روزهای برای نمایش آن فراهم شود. زیر بار ساختن مجموعه‌هایی چون کوچک جنگلی یا فیلم‌های چای تلخ و زنگی و رومی، به سفارش یا اقتضای روز، نرفت؛ و وقتی موضوع بازنشر برخی از داستان‌هایش مطرح شد، به هیچ‌وجه نپذیرفت که حتی کلمه ای از آن داستانها حذف شود.

اگر تقوایی به مصالحه با شرایط تن می‌داد و از آن وسواس هنری‌اش قدری فاصله می‌گرفت، بی‌تردید کارنامۀ پرحجم‌تری از خود به‌جا می‌گذاشت؛ اما در نگاه او، «پرباری» با کثرت آثار تعریف نمی‌شد. آن‌چه مایۀ احترام پایدار مخاطبانش شد، این بود که آثارش را همواره در طراز رضایت درونی خویش آفرید.

او ترجیح می‌داد استعداد و خلاقیتش ـ اگر در خانه بماند و کار نکند ـ به «کار بد» آلوده نشود. اینچنین بود که به انتظارات «دیگران» گردن ننهاد و اگر در سالهای طولانی فیلمی نساخت، از آن رو بود که نخواست به آنچه اعتقاد ندارد، تن دهد. درحقیقت، تقوایی وانداد؛ نه به مخاطب، نه به بازار، نه به مصلحت.

از دیگر خصایل شریف تقوایی، بی‌میلی‌اش به دخالت در کار دیگران بود. در تابستان ۱۳۶۷، هنگامی که قصد خود را در باب تألیف کتابی درباره‌اش با وی در میان نهادم، به‌روشنی دریافتم که هیچ تمایلی ندارد که در روند تألیف کتاب، مداخله‌ای، توصیه یا اظهار نظری، داشته باشد. این خصیصه، از جمله خصلت‌های ستودنی او بود؛ عادتی نادر، خاصه در میان اهالی سینما.

آخرین اخبار فرهنگ و هنر را از طریق این لینک پیگیری کنید.