تراژدی غزه در پساتوافق

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

 در حالی که دیپلمات‌ها در اتاق‌های مجهز به تهویه مطبوع در مارآلاگو و دوحه از آغاز فاز دوم طرح صلح دونالد ترامپ سخن می‌گویند، واقعیت بر روی زمین در غزه، تصویری از یک فاجعه استمراریافته را نشان ما می‌دهد. سال ۲۰۲۶ برای غزه نه با امید به آینده، بلکه با اضطرابی آغاز شده که تماشای آوارهایی که پاکسازی آنها طبق برآوردهای خوش‌بینانه ۲۲ سال زمان خواهد برد به ناظران وارد می‌کند. آنچه امروز «صلح» نامیده می‌شود، برای بسیاری از فلسطینی‌ها فقط پوششی دیپلماتیک برای حکمرانی بر یک ویرانه است؛ صلحی که نه‌تنها به رنج‌ها پایان نداده، بلکه خود به ابزاری برای تداوم مرگ‌ومیر ناشی از گرسنگی و حملات هدفمند تبدیل شده است.

توپخانه اسرائیل آرام نمی‌گیرد

اگرچه در اکتبر ۲۰۲۵ توافق آتش‌بس میان اسرائیل و حماس ایجاد شد اما زخم غزه کماکان خون‌چکان است. فلسطینی‌های ساکن غزه با وجود آتش‌بس زیر آتش‌ توپخانه‌ اسرائیلی قرار دارند. از زمان اعلام آتش‌بسی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده آن را صلحی بزرگ خوانده است، دست‌کم 350 نفر جان خود را از دست داده و بیش از 900 نفر زخمی شده‌اند. حملات اسرائیل، در روزهای پساآتش‌بس از شمال تا جنوب غزه را درگیر کرده‌اند. این کشتار تحت لوای ضدتروریستی و حمله به رهبران حماس انجام می‌شود. دفتر اطلاع‌رسانی غزه گفته است از اکتبر تاکنون، ۵۳۵ بار این توافق به طور مستند نقض شده است. بر اساس آماری که اسماعیل الثوابه داده است، طبق توافق تاکنون باید ۲۸ هزار کامیون حامل کمک‌های انسانی وارد غزه می‌شد اما اسرائیل فقط اجازه ورود ۹ هزار و ۹۳۰ کامیون (یعنی 35 درصد از مجموع محموله‌های مورد توافق کمتر) به باریکه داده شده است.

بحران سوءتغذیه ادامه دارد

سازمان ملل که پیش از این و در زمانی که محاصره غزه بسیار جدی تلقی می‌شد، وضعیت در این باریکه را قحطی ارزیابی کرده بود، حالا می‌گوید شهروندان در وضعیت سوءتغذیه شدید قرار دارند که می‌تواند آینده آنها را تحت تأثیر قرار دهد. در حقیقت هرچند دیگر قحطی دست‌ساز مانند آنچه در ماه‌های پیش از آتش‌بس وجود داشت، وجود ندارد، اما کامیون‌های امداد به اندازه کافی غذا و کمک‌های پزشکی را به غزه وارد نمی‌کنند و در وضعیتی که شهر تقریبا به تمامی ویران شده، استفاده از محصولات کشاورزی یا کاشت و برداشت آنها تقریبا غیرممکن است. از میان جمعیت کمی بیش از دو میلیون نفره غزه، 77 درصد یعنی حدود یک میلیون و600 هزار نفر در خطر گرسنگی قرار داشته و از فقر مواد غذایی رنج می‌برند. این رقم شامل بیش از ۱۰۰ هزار کودک و ۳۷ هزار زن باردار و شیرده است که پیش‌بینی می‌شود تا آوریل سال آینده دچار سوءتغذیه حاد شوند. این یعنی در چهارمین ماه از سال 2026 بحران برای شهروندان باریکه، در شرایطی که اسرائیل اجازه ورود کمک‌های بیشتر را ندهد، شدت بیشتری خواهد گرفت. در غزه براساس توافق آتش‌بس، اسرائیل متعهد شده است روزانه اجازه ورود 600 کامیون حامل مواد خوراکی و درمانی را صادر کند؛ اما حالا فقط 200 یا در بالاترین میزان 300 کامیون روزانه به باریکه وارد می‌شوند و به‌طور متوسط روزانه 140 کامیون به غزه می‌رسند. از سوی دیگر در غزه، اهالی ناچارند بیشتر این کمک‌ها را با پرداخت پول فراوان از بازار آزاد تهیه کنند. میزان مصرف در غزه در مقایسه با سال ۲۰۲۳، کاهشی ۸۱درصدی را تجربه کرده است. وقایعی که نشان می‌دهند هرچند در پایان ۲۰۲۵ و در آغاز سال جدید از شدت حملات اسرائیل اندکی کاسته شده، گرسنگی، کمبود دارو و البته محاصره کماکان ابزاری برای شکنجه مداوم مردم باریکه غزه‌اند.

خط زرد، ادامه اشغال

پنجشنبه گذشته اسرائیل خط زرد را در محله تفاح در شهر غزه، در شمال نوار غزه، تقریبا ۱۰۰ متر به سمت غرب جابه‌جا کرد تا برای تخریب بلوک‌های مسکونی در این منطقه آماده شود. این اقدام، ادامه نقض توافق آتش‌بس توسط تل‌آویو و سیاست تخریب مداوم آن در نوار غزه است که اخیرا تشدید شده است. یکی از تاریک‌ترین جنبه‌های وضعیت غزه در سال ۲۰۲۶، تداوم حضور نظامی اسرائیل در نیمی از این باریکه است. ارتش اسرائیل با استقرار در امتداد خط زرد، عملا نوار غزه را به دو نیم تقسیم کرده و نیمی از زمین‌های کشاورزی و گذرگاه‌های مرزی کلیدی را در اشغال خود نگه داشته است. ژنرال ایال زامیر، رئیس ستاد ارتش اسرائیل، صراحتا اعلام کرده است اسرائیل از این مواضع عقب‌نشینی نخواهد کرد و عملا «مرزهای جدیدی» را درون خاک غزه ترسیم کرده است. کاتس، وزیر جنگ هم به‌تازگی در سخنانی مشابه گفته است اسرائیل هرگز غزه را ترک نخواهد کرد. این حضور نظامی نه‌تنها بازسازی را متوقف کرده، بلکه غزه را به یک «دژ نظامی» تبدیل کرده که دو میلیون نفر جمعیت آن در میان آوارها محبوس شده‌اند. در حالی که طرح صلح ترامپ وعده عقب‌نشینی می‌داد، واقعیت زمین نشان‌دهنده یک اشغال دائمی و خردکننده است که هرگونه امکان تشکیل یک دولت واقعی فلسطینی را از بین می‌برد.

مرحله دوم آتش‌بس در ابهام

در حالی که پیکر یکی از اسرای اسرائیلی هنوز پیدا نشده است، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده می‌گوید برای آغاز هرچه سریع‌تر مرحله دوم آتش‌بس در غزه آماده است. این مرحله به اعتقاد بسیاری از ناظران دشوارتر از مرحله قبلی خواهد بود و مسائلی چون خلع سلاح کامل حماس و آغاز بازسازی غزه می‌تواند بحران را در این باریکه بیش از پیش آشکار کند. برای اسرائیل پذیرش نفوذ حماس در غزه غیرممکن است و در مقابل، حماس هم حاضر به از دست دادن نفوذ خود در این باریکه نیست. به‌نظر می‌رسد این گروه، با تجربه تاریخی پیشین امید دارد که روزی تل‌آویو، مانند دو بار قبلی که از غزه عقب‌نشینی کرد تصمیم مشابهی را اتخاذ کرده و پا پس‌کشیدن نتانیاهو به بازسازی مجدد حماس منجر شود. حماس تا آن روز چاره‌ای ‌جز مقاومت و صبر ندارد. این فرصت شاید با انتخابات پیش‌رو در اسرائیل، شدت اثرات منفی ناشی از جنگ بر اقتصاد و روان شهروندان اسرائیلی یا متغیرهایی مشابه، بار دیگر به حماس داده شود؛ اما تا آن روز حماس با دشمنی سرسخت و بی‌رحم روبه‌روست که کنترل آن ساده نخواهد بود.

شورای صلح یا هیئت‌مدیره استعمار؟

ساختار حکمرانی جدید غزه که تحت عنوان شورای صلح (Board of Peace) معرفی شده، بیشتر به یک شرکت مدیریت بحران شباهت دارد تا یک نهاد ملی. ریاست این شورا بر عهده دونالد ترامپ است و چهره‌هایی چون جرد کوشنر و تونی بلر در لایه اجرایی آن حضور دارند. این ترکیب، به‌وضوح نشان‌دهنده یک قیمومیت بین‌المللی است که در آن فلسطینی‌ها هیچ سهمی در تصمیم‌گیری‌های کلان خود نخواهند داشت. دولت تکنوکرات فلسطینی که قرار است تحت نظارت این شورا فعالیت کند، عملا فاقد قدرت سیاسی است و وظیفه‌ای جز مدیریت فقر و اجرای دستورات امنیتی نیروی تثبیت‌کننده بین‌المللی ندارد. این نیرو که شامل سربازانی از کشورهای مختلف است، به عنوان یک نیروی اجرایی (Enforcement Force) عمل می‌کند تا به‌جای حفظ صلح، وظیفه خلع سلاح گروه‌های فلسطینی و سرکوب هرگونه مقاومت در برابر نظم جدید را بر عهده داشته باشد.

فریب آماری: سال آینده اوضاع بدتر می‌شود

گزارش‌های اقتصادی سال ۲۰۲۶ از رشدی ۴.۱ تا ۴.۵درصدی سخن می‌گویند، اما این عدد یک فریب آماری است. اقتصاد غزه در سال ۲۰۲۵ نسبت به پیش از جنگ ۸۴ درصد سقوط کرده بود و این رشد اندک، چیزی بیش از یک جهش کوچک در یک جسد بی‌جان نیست. نرخ بیکاری در غزه به ۷۸ درصد رسیده است. بیش از ۹۹ درصد فعالیت‌های ساخت‌وساز متوقف شده و ۸۴ درصد از تولید ناخالص داخلی از بین رفته است. این اعداد به‌هیچ‌وجه معنای رشد به جامعه‌ای ویران‌شده را نمی‌دهد. غزه اکنون نه یک اقتصاد، بلکه یک اردوگاه بزرگ پناهندگان است که فقط با صدقات بین‌المللی و تحت نظارت شدید اسرائیل و آمریکا زنده نگه داشته شده است. غزه در سال ۲۰۲۶ شاهد صلحی است که به قیمت خون هزاران نفر و نابودی کامل زیرساخت‌های یک ملت به دست آمده است. این صلح، نه بر پایه عدالت، بلکه بر پایه تحمیل اراده نظامی اسرائیل و بازی‌های سیاسی واشنگتن بنا شده است. تا زمانی که خط زرد پابرجاست و تا زمانی که بازسازی غزه ۲۲ سال به طول می‌انجامد، این ثبات ظاهری فقط پوششی برای زخمی خونین است که هر لحظه ممکن است دوباره سر باز کند.

غزه در سال ۲۰۲۶ مانند شهری خواهد بود که زیر آوارهای سنگین دفن شده و اکنون زندان‌بانان جدید، با لباس‌های دیپلماتیک، بر بالای این ویرانه‌ها راه می‌روند و آن را نظم جدید می‌نامند. این صلح، به‌جای ارمغان زندگی، فقط مدیریت آرام‌تر مرگ است.

آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.