اورست گورستان کوهنوردان می‌شود ؟

به گزارش گروه رسانه ای شرق،اما آنچه اورست را در نگاه بسیاری خاص و حتی اسرارآمیز می‌کند، نه به رکوردها و ارتفاع آن، بلکه به روایات و شایعاتی برمی‌گردد که پیرامونش شکل‌ گرفته‌اند و آن را در هاله‌ای از افسانه و واقعیت فرو برده‌اند.

اجساد غالباً به این دلیل در کوه‌ها رها می‌شوند که امکان جابه‌جاکردن آن‌ها وجود ندارد. آلن آرنت، مربی کوهنوردی که در سال ۲۰۱۴ به قله اورست صعود کرده است، توضیح می‌دهد:

وقتی یک عزیز یا همراه کوهنورد به‌شدت مجروح می‌شود یا در کوه می‌میرد، اگر نمی‌توانید او را نجات دهید، ناچارید او را ترک کنید. اکثر تیم‌ها از روی احترام به این کوهنوردها، جسد را از مسیر خارج می‌کنند؛ آن هم فقط اگر بتوانند.

اما در بسیاری موارد، حتی این کار هم ممکن نیست:

گاهی به‌خاطر بدی هوا نمی‌توان جسدها را به کناری برد. گاهی چون بدن‌ها در کوه یخ می‌زند، حرکت‌دادن آن‌ها بسیار سخت و تقریباً غیرممکن می‌شود.

از طرف دیگر اجساد یخ‌زده بسیار سنگین هستند و اصولاً در ارتفاعات بالا توانایی کوهنوردان برای بلندکردن اجسام به‌شدت کاهش می‌یابد. تلاش برای حمل یک جسد از کوه پایین می‌تواند ساعت‌ها یا حتی روزها طول بکشد و احتمالاً تیم نجات را شب در کوه گیر می‌اندازد، که عملاً به معنای خودکشی خواهد بود.

بسیاری از اجساد انگار نه در مکان بلکه در زمان منجمد شده‌اند، به‌طوری‌که جسدها دست‌نخورده باقی‌مانده‌اند و طناب کوهنوردی هنوز دور کمرشان دیده می‌شود. از طرفی به‌دلیل سرمای شدید، روند فساد بسیار کند پیش می‌رود و ظاهر اجساد دستخوش تغییر چشمگیری نمی‌شود.

دکتر ویزل تجربه‌ی خود را از دیدن اجساد در اورست چنین بیان می‌کند:من به‌عنوان یک جراح احتمالاً بیش از عموم مردم با مرگ و ازدست‌دادن زندگی آشنا هستم. دیدن این اجساد به من «جدی‌بودن موقعیت» و «شکنندگی زندگی» را یادآوری کرد و انگیزه‌ای شد تا بیشتر قدردان فرصت زنده‌ماندنم باشم.

در طول سال‌ها، برخی از اجساد رهاشده در اورست تبدیل به نشانه‌های راه شده‌اند و حتی نام‌ها و لقب‌هایی نیز گرفته‌اند. کوهنوردان از آن‌ها به‌عنوان نقاط مرجع استفاده می‌کنند تا بدانند چقدر به قله نزدیک شده‌اند یا چقدر پیشرفت کرده‌اند.

جسد مرد چکمه سبز در کوه اورست

شاید معروف‌ترین جسد در اورست «مرد چکمه سبز» باشد که در سال ۱۹۹۶ جان باخت. برخی شواهد حاکی از آن‌اند که او تسوانگ پالجور، کوهنورد برجسته‌ی اهل هند بوده است. در طول صعود او، کولاکی سخت رخ داد و مرد چکمه سبز از گروهش جدا شد. او نزدیک غاری جان باخت که همه‌ی کوهنوردان باید هنگام صعود از آنجا عبور کنند.

برای مدت طولانی، کوهنوردان از چکمه‌های سبز به‌عنوان یکی از نشانه‌های مسیر استفاده می‌کردند تا تخمین بزنند چقدر با قله فاصله دارند. سرانجام در سال ۲۰۱۴، یک هیئت چینی جسد او را به مکانی انتقال داد که توجه کمتری را به خود جلب می‌کرد.

سال ۲۰۰۶، دیوید شارپ، کوهنورد انگلیسی، سرنوشتی مشابه مرد چکمه سبز پیدا کرد. او در همان غار بدنام توقف کرد تا استراحت کند؛ اما بدنش همان جا یخ زد: او تا ساعت‌ها زنده بود ولی نمی‌توانست حرکت کند.

یکی از تلخ‌ترین جنبه‌های مرگ شارپ این بود که بیش از ۴۰ کوهنورد از کنار او گذشتند؛ درحالی‌که او نشسته و از سرما در حال مرگ بود. گویی اغلب عابران تصور می‌کردند شارپ همان مرد چکمه سبز است. در نهایت برخی کوهنوردان صدای ناله‌های ضعیفی را شنیدند، اما تا زمانی که خودشان را به او برسانند و کمک کنند بایستد، دیگر خیلی دیر شده بود.

داستان فرانسیس آرسنتیو نیز به همان اندازه دوستداران کوه را در غم و تفکر فرو می‌برد: سال ۱۹۹۸، فرانسیس و همسرش سرژ بدون اکسیژن کمکی راهی صعود اورست بودند. فرانسیس در مسیر پایین آمدن از کوه دچار مشکل شد و سرژ نتوانست به‌تنهایی او را حمل کند. سرژ به‌ناچار همسرش را رها کرد و به دنبال کمک رفت، اما هنگامی که بازگشت، فرانسیس رو به مرگ بود.

در سال ۲۰۰۷، ایان وودال، کوهنورد بریتانیایی، به اورست بازگشت تا اجساد سه کوهنورد از جمله فرانسیس را دفن کند. وودال از جمله کسانی بود که در صعود اولیه‌اش به اورست، از کنار فرانسیس آسیب‌دیده رد شده بود. او هنوز اولین کلمات فرانسیس را به یاد داشت: «مرا پشت سر نگذار و نرو.»

اما واقعیت تلخ این بود که وودال نمی‌توانست بدون به خطر انداختن جان خود یا اعضای تیمش، کاری برای او انجام دهد. پس مجبور شد فرانسیس را تنها رها کند تا در تنهایی جان دهد. وودال بعدها درباره‌ی این تصمیم دشوار گفت:

کنار آمدن با این احساس درماندگی خیلی سخت بود و هرگز از یادم نمی‌رود.

اجساد دیگری نیز در اورست به شهرت رسیده‌اند، از جمله «آلمانی»، «مرد سلام‌دهنده»، «جسد آبشار یخی» و «زیبای خفته». هرکدام از این اجساد داستان‌های خود را دارند، داستان‌هایی از امید، تلاش و سرنوشتی تراژیک.

سال ۲۰۲۳، کوهنورد استرالیایی، جیسون کنیسون، نزدیک قله جان باخت. او قبل از مرگش به‌صورت کتبی درخواست کرده بود که اگر در طول صعود جانش را از دست داد، جسدش در کوه رها شود. بااین‌حال، نام او در فهرست برنامه‌ی پاک‌سازی سال ۲۰۲۴ قرار گرفت، که نشان‌دهنده‌ی تغییر نگرش نپال و چین نسبت به اجساد رهاشده در اورست است.

عبور از کنار جسدهایی که در اورست به حال خود رها شده‌اند، می‌تواند تجربه‌ای بسیار دردناک باشد. آلن آرنت می‌گوید:

دیدن یک جسد در اورست از برخی جهات به دیدن یک تصادف وحشتناک خودرو شباهت دارد. شما هرگز با سرعت راهتان را ادامه نمی‌دهید و به خانه نمی‌روید. با احترام سرعت خود را کم می‌کنید، یا برای آن شخص دعا می‌کنید و سپس ادامه می‌دهید.

اما این برخوردها تأثیرات روانی عمیقی بر کوهنوردان می‌گذارد. سرگرد ادیتیا کارکی از ارتش نپال توضیح می‌دهد:

دیدن جسدها در اورست وحشتناک است. سال گذشته، بسیاری از داوطلبانی که به سمت قله در حرکت بودند، با عبور از کنار کشته‌شدگان حیران، آشفته و افسرده شدند. این تجربه می‌تواند اثرات منفی طولانی‌مدتی داشته باشد و بر سلامت آن‌ها تأثیر بگذارد.

بسیاری از کوهنوردان گزارش می‌دهند که با دیدن اجساد، خطرات راه را عمیق‌تر حس می‌کنند و در مورد تصمیمشان برای ادامه‌ی مسیر دچار تردید می‌شوند. برخی دیگر می‌گویند که این اجساد به آن‌ها انگیزه می‌دهد تا بیشتر مراقب خود باشند و تصمیمات محتاطانه‌تری بگیرند.

این سؤالات بخشی از بحث‌های گسترده‌تر اخلاق کوهنوردی و مدیریت اورست هستند که در سال‌های اخیر در مجامع بین‌المللی ورزشی جدی‌تر مطرح می‌شوند.

در سال‌های اخیر، تلاش‌های گسترده‌ای برای پاک‌سازی کوه اورست از زباله‌ها و اجساد رهاشده انجام شده است. از سال ۲۰۱۹، دولت‌های نپال و چین مجموعه برنامه‌هایی را در این راستا تنظیم کردند؛ اما سال ۲۰۲۴ اولین باری بود که مقامات نپالی به‌طور خاص وارد عمل شدند.

دو جسد از چهار مورد یافته‌شده در عملیات نجات و پاک‌سازی جدید کشور نپال

در پایان این عملیات، تیم‌های نجات موفق شدند چهار جسد و یک اسکلت را از مناطق با ارتفاع بالا پایین بیاورند؛ اما این کار به‌هیچ‌وجه آسان نبود. بازیابی یکی از اجساد دو روز کامل طول کشید و برای جابه‌جایی جسد دیگر ۱۸ ساعت کار بی‌وقفه لازم بود.

همان‌طور که اسوشیتد‌پرس می‌نویسد، انتقال یک جسد از کوه طی فرایندی گران، خطرناک و البته بسیار کند انجام می‌شود:

تیم‌ها باید ابتدا اجساد یخ‌زده را از بستر یخی خود جدا کنند و سپس در کیسه‌های مخصوص جای دهند. پس از آن کیسه‌ها به‌صورت دستی یا با کمک بالگرد (در صورت امکان) به پایین منتقل می‌شوند. هرچه اجساد مدت‌زمان بیشتری در کوه باقی‌ مانده باشند، بیرون آوردن آن‌ها دشوارتر می‌شود، زیرا طبیعتاً تا عمق بیشتری در یخ فرو رفته‌اند.

البته برنامه‌ی پاک‌سازی اورست تنها به دلایل زیبایی‌شناختی انجام نمی‌شود. همان‌طور که سرگرد کارکی اشاره می‌کند، دیدن اجساد آثار روحی بلندمدت و جبران‌ناپذیری بر شاهدان خواهد داشت و درعین‌حال با افزایش آگاهی در مورد اثرات زیست‌محیطی گردشگری کوهستانی، فشار بیشتری برای حفظ پاکیزگی اورست وجود دارد.

تیم‌های کوهنوردی کشور چین نیز اکتشافاتی را برای پاک‌سازی حدود ۱۲۰ تن زباله‌ای که هر سال در کوه به جا می‌ماند، آغاز کرده‌اند. تلاش‌هایی که به‌نوعی برای جلب نظر مثبت اذهان جهانیان و تعهد به مسئولیت‌های محیط‌زیستی صورت می‌گیرند.

طی یک دهه‌ی گذشته و به‌لطف پیشرفت‌های فناوری، کوهنوردان احساس امنیت بیشتری می‌کنند. یکی از مهم‌ترین این پیشرفت‌ها، استفاده از تلفن‌های ماهواره‌ای است که به کوهنوردان اجازه می‌دهد به‌طور مداوم با کمپ پایه در تماس باشند و به‌روزرسانی‌های لحظه‌ای در مورد وضعیت آب‌وهوا دریافت کنند یا زمان‌بندی صعود خود را با دقت بیشتری برنامه‌ریزی و از شرایط نامساعد جوی پرهیز کنند.

درک بهتر از نوع و مقدار تجهیزات مورد نیاز نیز کمک می‌کند تا آمار مرگ‌ومیر به میزان قابل‌ توجهی کاهش یابد. لباس‌های گرم پیشرفته، کپسول‌های اکسیژن سبک‌تر و مؤثرتر و تجهیزات کوهنوردی بادوام‌تر، همگی تأثیر قابل‌ توجهی در بهبود ایمنی کوهنوردان داشته‌اند.

بااین‌حال همان‌طور که دکتر ویزل می‌گوید: «مهم نیست چقدر خوب آماده شده باشید، بدن انسان محدودیت‌هایی دارد و وقتی مرز این محدودیت‌ها را رد کنید، شرایط بحرانی می‌شود.»

دولت‌های نپال و چین در سال‌های اخیر برای برقراری توازنی بین احترام به خواسته‌ی درگذشتگان، حقوق خانواده‌ها، حفاظت از محیط زیست و ایمنی تیم‌های نجات، قوانین جدیدی وضع کرده‌اند:

در فصل کوهنوردی ۲۰۲۴، دولت نپال اعلام کرد که همه‌ی کوهنوردان باید تراشه‌های ردیابی GPS را که معمولاً در کت‌هایشان دوخته می‌شود، به‌همراه داشته باشند. این فناوری به تیم‌های جست‌وجو و نجات کمک می‌کند تا در صورت مفقودشدن یک کوهنورد، او را سریع‌تر پیدا کنند. همچنین به ردیابی حرکت کوهنوردان و شناسایی مناطق خطرناک یا پرازدحام کمک می‌کند.

یکی دیگر از تغییرات مهم در سال ۲۰۲۴، الزام کوهنوردان به حمل پسماندهای خود در کیسه‌های مخصوص بود. این اقدام در پاسخ به نگرانی‌های فزاینده در مورد آلودگی منابع آب و تأثیر زیست‌محیطی فعالیت‌های انسانی در اورست انجام شد. برای اطمینان از رعایت این مقررات، از کوهنوردان ودیعه‌ای گرفته می‌شود که تنها در صورت بازگرداندن زباله‌ها به آن‌ها بازگردانده می‌شود.

باتوجه‌به ازدحام فزاینده در مسیرهای صعود، برخی کارشناسان خواستار محدودیت تعداد مجوزهای صادرشده برای صعود به اورست هستند. آن‌ها از دولت‌ نپال می‌خواهند سازوکاری را تصویب کند که تنها افراد باتجربه راهی ارتفاعات اورست شوند.

همچنین برنامه‌های پاک‌سازی کوه احتمالاً در سال‌های آینده گسترش خواهند یافت. دولت‌های نپال و چین متعهد شده‌اند که اورست را از زباله‌های انباشته‌شده پاک کنند و تا حد امکان، اجساد باقی‌مانده را پایین بیاورند: اقداماتی در راستای حفظ کرامت انسانی و حفاظت از اکولوژی منحصربه‌فرد اورست.

بنابراین بله، در اورست اجساد رها شده وجود دارند. این اجساد یادآوری تلخی از خطرات صعود به بلندترین قله‌ی جهان هستند و گاهی به‌عنوان نشانه‌های راه برای کوهنوردان بعدی استفاده می‌شوند. اما با پیشرفت فناوری، بهبود آموزش و اجرای مقررات جدید، امید است که تعداد تلفات کاهش یابد و روزی برسد که دیگر نیازی به رهاکردن اجساد در کوه نباشد.

آلن آرنت می‌گوید:من معتقدم وقتی به این کوه‌ها می‌روید، با نسخه‌ی بهتری از خودتان به خانه برمی‌گردید.

و شاید این همان چیزی باشد که روح بلندپرواز کوهنوردان دنبال می‌کند: نه‌تنها فتح بلندترین قله جهان، بلکه فتح ترس‌ها و محدودیت‌های خود. اورست با تمام زیبایی‌ها و خطراتش، همچنان الهام‌بخش کسانی خواهد بود که به‌دنبال فراتر رفتن از مرزهای انسانی هستند.