ایده استقلال و انتخابات جامعه حسابداران رسمی

کاظم وادی زاده- حرفهٔ حسابرسی در ایران در وضعیتی چندلایه و پیچیده قرار دارد که بررسی آن نیازمند نگاهی تطبیقی و همه‌جانبه است. در حالی‌که در بسیاری از کشورها تفکیک وظایف حرفه‌ای و نظارتی به‌روشنی رعایت می‌شود ـ به این معنا که نهادهای حرفه‌ای مسئولیت آموزش، تربیت و برگزاری آزمون را دارند و مراجع مستقل یا دولتی نقش نظارت عمومی را ایفا می‌کنند ـ در ایران چنین مرزبندی شفافی مشاهده نمی‌شود. آیا زمان آن نرسیده است که آزمون جامعهٔ حسابداران رسمی، ارکان اصلی و حتی فرآیند نرخ‌گذاری خدمات حسابرسی از دخالت مستقیم یا غیرمستقیم دولت رها شوند؟ آیا این میزان مداخله استقلال حرفه را محدود نکرده و مانع ایفای نقش واقعی جامعه در ارتقای کیفیت گزارشگری مالی نشده است؟

الزام به «نرخ پایه» اگرچه در ظاهر به‌منظور جلوگیری از نرخ‌شکنی طراحی شده، در عمل باعث کاهش رقابت مبتنی بر کیفیت و نوآوری شده است. آیا ادامهٔ این سیاست‌ها جز فشار مضاعف بر مؤسسات کوچک و متوسط نتیجه‌ای دارد؟ آیا وقت آن نرسیده است معیار اصلی کیفیت، شفافیت گزارش‌های حسابرسی و نظام بازبینی همتا باشد، نه نرخ‌گذاری دستوری؟

بی‌توجهی حاکمیت به نقش جامعه در تضمین کیفیت اطلاعات مالی و حمایت از منافع ذی‌نفعان نیز پرسشی جدی است: چرا علیرغم تلاشهای شوراهای عالی پیشین در ایفای نقش مؤثر برای ارتقای جایگاه جامعه و تبدیل آن به مرجعی معتبر برای ذی‌نفعان اطلاعات حسابداری موفق نبوده‌اند؟ آیا ناکامی‌های گذشته نباید زنگ هشداری برای اصلاح ساختارها و بازنگری در مسیر آینده باشد؟

در این میان، انتظار می‌رود جامعهٔ حسابداران رسمی علاوه بر صیانت از استقلال حرفه‌ای، نقش فعال‌تری در تأثیرگذاری بر قوانین مالی، مالیاتی و مقررات بازار اوراق بهادار ایفا کند. آیا نباید حمایت از شغل مؤسسات و اعضا، مشارکت مؤثر در تدوین و بهبود استانداردهای حسابداری و حسابرسی و همگامی با تغییرات جهانی در دستور کار جدی قرار گیرد؟ بهره‌گیری از فناوری‌های نوین به‌ویژه رایانه‌ای و هوش مصنوعی چه جایگاهی در راهبرد جامعه دارد؟ آیا وقت آن نرسیده است که جامعه از جایگاهی منفعل به نهادی تأثیرگذار تبدیل شود و نقشی راهبردی در ارتقای شفافیت مالی، حفظ اعتماد عمومی و صیانت از منافع ذی‌نفعان ایفا کند؟

جامعه حسابداران رسمی نهادی برگرفته از نهادهای مستقل حرفه ای در کشورهای پیشرفته است .ایده استقلال محوری ترین ایده تشکیل این گونه نهادهاست تا امکان قضاوت حرفه ای عینی وبیطرفانه فراهم شود . استقلال پی آمدآزادی در استانداردگذاری حرفه ای واخلاقی است که درقالب سازوکارهای قانونی وبا شرایط رعایت استقلال ارایه می شود. استقلال اساسی ترین  حق هرنهاد حرفه ای است. می دانیم که  محیط وبستر شکل گیری وفعالیت آن در کشور ما امکان ادای این حق را نداردوهمین است که از بدو شکل گیری  تاکنون ذره ذره آن استقلال اندک نیز از بین رفته و دست نهادهای قانونی ونظارتی در اداره وکنترل بازتر شده است .چرا؟ فلسفه شکل گیری جامعه حسابداران چه بوده که هربار با باد قانون می لزرد؟ آیا جامعه حسابداران رسمی فقط بنا بر ضرورت قانون بنا شده  یا ضرورت اقتصادی وشفاف سازی عامل اصلی بوده است ؟ آیا آن موجود بین المللی  در شرایط محیطی وآب وهوای فرهنگی ایران امکان بقا دارد یا این موجود دیگری است که ما تنها به آن نام صدایش می زنیم ؟ موجودی که برای رشد ونما باید مستقل باشد در محیطی که همه سازوکارهای اقتصادی ونظارتی وکنترلی  وابسته به دولت است چگونه رشد خواهد کرد؟

اگر این قانون است که که موجد وضامن بقای آن است آیا توسعه بخشیدن فعالیت های آن بدون اجازه قوانین بالادستی امکان پذیر است؟ آیا توسعه مورد نظر اعضا صرفا افزایش درآمد برای اعضا است یا هدف والاتری در راستای توسعه ایران مد نظراست ؟ اگر توسعه حرفه صرفا افزایش درآمداعضاء است با کوچک ترشدن کیک اقتصاد ،توسعه چطور امکان پذیر است؟ 

اگر فرض کنیم که در شرایط فعلی امکان رعایت استقلال برای ما وجود ندارد آیا نباید برای حفظ بقا از استقلال عدول کنیم؟ حد عدول ما چیست وکف حق جامعه حسابداران در شرایط فعلی کجاست؟ در کشاکش قانون ،نظارت و استقلال چگونه بایدرفتار کرد؟ توانمندی یعنی آگاهی به این محدودیت های اساسی و همین شناخت است که مسیر بقا و تداوم فعالیت را روشن خواهد کرد.کسانی می توانند ما را در ادامه این مسیر یاری کنند که هم  محدودیت ها را بشناسند و هم درکی کلان از وضعیت اقتصادی کشور داشته و هم به جزییات امور حرفه ای اشراف داشته باشند.

آخرین اخبار اقتصادی را از طریق این لینک پیگیری کنید.