ترکیه و راهزنی آبی

آب در سرزمین‌ها و کشورهای خشک و نیمه‌خشک نقشی اساسی در رفاه و امنیت ملی دارد. در هر کشوری آمایش سرزمین، چگونگی پراکنش جمعیت، توزیع امکانات زیستی، آموزشی و... را در برنامه پیش‌رو دارد. در کشوری مانند ایران که با محدودیت‌ منابع آبی روبه‌رو است بسیاری از تصمیم‌گیری‌ها با توجه به وجود منابع آبی انجام می‌شود. این در حالی است در کشورهای اروپایی با توجه به فراوانی منابع، در تصمیمات آمایشی سرزمین، آب نقش چندانی ندارد. فرایند آمایش ژئواستراتژیک تمامی عناصر ژئوپلتیک را در بر می‌گیرد. در آمایش کلان سرزمینی موضوع بااهمیت آب در دو بعد ملی و فراملی باید در نظر گرفته شود. در بعد ملی ایران دانش بهبود استفاده از منابع آب را در اختیار دارد. اما بحران آب کشورمان تنها در سطح ملی نیست‌.

خشک‌سالی ایران و برخی کشور‌های همجوار ناشی از تغییرات اکولوژیکی عامدانه ترکیه است. ترکیه اکنون کنترل اصلی جریان آب رودخانه‌های دجله و فرات را در دست دارد. این کشور در مسیر رودخانه فرات ده‌ها سد ساخته از جمله سد آتاتورک که بزرگ‌ترین سد منطقه است. ترکیه با احداث سد ایلیسو کنترل آب رودخانه دجله را در اختیار دارد. اکنون از ترکیه به عنوان «هیدروهژمون» یا سلطه‌‌گر آبی منطقه یاد می‌شود.

«راهزنی آبی» ترکیه دگرگونی‌های ژرف اکولوژیکی ناخوشایندی در منطقه داشته است. تغییراتی که دامنه‌های آن به‌صورت خشک‌سالی تا کشورمان گسترده شده است. آمایش ژئواستراتژیک در بعد فراملی دربرگیرنده رویارویی با زیاده‌خواهی‌های ترکیه در زمینه منابع آبی است. ایران و کشورهای آسیب‌دیده از راهزنی آبی ترکیه نیازمند اجماع منطقه‌ای و همکاری برای حقابه خود براساس حقوق بین‌المللی‌ هستند. اولین گام در تلاش و اقدام منطقه‌ای پیگیری و مطرح‌کردن حقوق آبی در مجامع و دادگاه‌های بین‌المللی است.

آخرین مقالات منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.