مرتضی الویری عنوان کرد:
شهرداری در اتاق شیشهای شفافیت
پس از مدتها که شهرداری بهعنوان یک تاریکخانه در اذهان عمومی تثبیت شده بود، شورای پنجم تلاش کرد با اقداماتی که سمتوسوی شفافیت و اطلاعرسانی همگانی دارد از این فضا فاصله بگیرد. اینها را مرتضی الویری، رئیس شورایعالی استانها و مرد کارکشته سیاست میگوید و معتقد است اقدامات قابل توجهی در این شورا صورت گرفته اما مردم از آن بیاطلاع هستند. مشروح این گفتوگو را در ادامه میخوانید.
ارزیابی شما از عملکرد حضور دوساله اصلاحطلبان در شورای شهر تهران و سایر استانها چیست؟
برای پاسخ به این پرسش نخست بايد شرایط، محدودیتها و عوامل خارجی که بر عملکرد شهری شوراها تأثیر گذاشته است، بررسی شود و در مقابل کارهای انجامشده و وزن و سنگینی هرکدام از این عوامل را مورد توجه قرار داد. در زمینه عوامل خارجی دو عامل تأثیر بسیاری بر فعالیت مدیریت شهری تهران داشته است. یکی از آنها عامل تحریم و خروج آمریکا از برجام است. برخی از پروژههایی که نیاز ارزی و کالاهایی داشتند و در داخل تأمین نمیشد مانند پروژههای مترو با مشکلات زیادی روبهرو شدند. عامل خارجی و تأثیرگذار دیگر در زمینه تغییر مدیریت شهری تعویض ناخواسته دو شهردار منتخب شوراست. تغییر آقای نجفی و آقای افشانی در شورای شهر تأثیرگذار بود. علاوه بر این عوامل خارجی که برشمرده شد ما شاهد رخدادهایی بودهایم که جزء اتفاقات کلیدی و مبنایی در حوزه شورای شهر و مدیریت شهری است اما به دلیل آنکه خارج از دید مردم بوده به آن توجه نشده است.
یکی دیگر از مقولات مهم که شورا نسبت به اجرای آن اهتمام ویژه داشت اصلاح ساختار نیروی انسانی در شهرداری است. در دورههای گذشته استخدامهای بیرویهای در شهرداری صورت گرفت که تعداد نیروی انسانی شهرداری را به 68 هزار نفر رساند و ما در مقابل یک پست سازمانی موقت 4.3 دهم نفر نیرو داریم یعنی چهار برابر. طبیعی است که چنین پیکره فربهای چالاکی لازم را برای انجام امور ندارد و مقدار زیادی از منابع را به خود اختصاص میدهد. شورای شهر با جدیت تمام به دنبال کاهش نیروی انسانی بوده است به نحوی که در بودجه سال 67 و 68 شهرداری را موظف کرد که سالانه شش درصد از نیروهای غیرکارشناسی خود را کم کند. در حال حاضر تعداد نیروی انسانی حاضر در شهرداری از 68هزارو 127 نفر در شهریورماه سال 1396 به 64هزارو 912 نفر در تیرماه 1398 کاهش پیدا کرده است. این کاهش نیروهای غیرکارشناسی را شامل میشد اما در مقابل نیروهای متخصص و حرفهای وارد شهرداری شدند. این اقدام به آن معناست که این بدنه سالمسازی شده است. اتفاقی که در طول تاریخ شهرداری بینظیر بود. علاوه بر اینها تحول دیگری که اتفاق افتاد و در دید مردم عیان نیست، شفافسازی در سیستم شهرداری است.
شهرداری یکی از ارگانهایی بود که به عنوان تاریکخانه تخلفات مالی در ذهن مردم شکل گرفته بود.
پارلمان شهری برای تغییر ذهنیت منفی شکلگرفته که به آن اشاره کردید، چه کار کرده است؟
فعالیت به منظور شفافسازی همان کاری است که شورای شهر در دستور کار خود قرار داده است. پنج اقدام مهم در این رابطه صورت گرفته که میتوان گفت در طول تاریخ مدیریت شهرداری نمیتوان مقطعی را پیدا کرد که در طول دو سال چنین کارهایی صورت گرفته باشد. یکی از این اقدامات شفافسازی در معاملات است و میتوان گفت انتشار قرادهای مهم و کلان بیشتر از 250 میلیون در حال حاضر در وبسایت به صورت شفاف وجود دارد که منبعی برای دسترسی مردم است و اگر کوچکترین شائبهای وجود داشته باشد، با آن برخورد میشود. دومین اقدام شفافیت در حوزه شهرسازی است. در این حوزه در سه زمینه کارهای مهمی صورت گرفته و نخست انتشار تمام پروانههای صادرشده در سال 1397 است، دومین مورد انتشار تمام کاربریهای مجاز در سال 1397 است و دیگری انتشار تمام پروانههای برجباغها در سایت.
اقدام بعدی، شفافیت سازمانی است که این مورد به نیروی انسانی شاغل در شهرداری میپردازد که به منظور مدیریت تعارض منافع شکل گرفته است به این معنا که آیا افرادی همانند آقازادهها وجود دارند که به واسطه روابط به سازمان ورود کردهاند و افرادی که وارد مدیریت شدهاند آیا صلاحیت لازم را دارند! در این زمینه انتشار کامل مدیران شهرداری همراه با حقوق پایه آنها وجود دارد و مطلب دیگر انتشار اطلاعات سفرهای خارجی با جزئیات و اطلاعات کامل است. مطلب مهم دیگر انتشار اطلاعات 65 هزار نفر از کارکنان فعلی شهرداری است و چهارمین مورد شفافیت مالی است که در این مورد انتشار لوایح را در وبسایت شفاف میتوان دید. همچنین قانون مصوب بودجه سال 97 در سایت شفاف قابل مشاهده است و بستری را فراهم میکند که بتوان بودجه و دخل و خرج شهرداری را مشاهده کرد.
مورد دیگر شفافیت در حوزه شورای شهر است. منظورم انتشار دستور جلسات همراه با ضمائم آن است که در وبسایت وجود دارد. انتشار مشروح تمام موافقتها و حتی مخالفتها وجود دارد مثلا مسائلی در مورد حقوق حیوانات مطرح میشود كه تمام نظرات مربوط به آن آورده میشود. این میزان شفافسازی در این پنج حوزه از کارهای اساسی است که شورای پنجم انجام داده اما مردم از آنها بیاطلاعاند. در حوزه مسائل اقتصادی هم کارهای مهمی انجام شده است مثلا در مورد نظارت زمان خرج و زمان بعد از خرج تغییراتی ایجاد شد تا نظارت زمان خرج را شورا به کنترل خود درآورد. مطلب مهم دیگر حسابرسی به حسابهای شهرداری است. یکسری اقدامات در راستای سلامت حوزه شهرداری و شفافسازی در این زمینه انجام شده است مثلا تقلیل درآمدهای غیرنقدی اصلاح ساختاری دیگری است که صورت گرفت، به طور مثال در سال 1396 میزان بودجه غیرنقدی 40 درصد بوده که این رقم در سال 1398 به 20 درصد رسیده است. امتیاز این تصمیم این است که در بودجههای غیرنقدی شائبه ارزیابیهای غلط وجود داشت که تا حدودی مرتفع شد. در کل میتوان گفت حرکتهای مثبت و ساختاری در حوزه شهرداری انجام شده است و امیدوار هستیم
بتوانیم کارهای ساختاری را به اتمام برسانیم.
با توجه به مشکلات اقتصادی کشور که به تبع تحریمها تشدید شده است، وضعیت بودجه شهرداری و مالیه شهری در سالهای پیشرو را چگونه ارزیابی میکنید؟
در این حوزه باید مدیریت بحران نقش پررنگی داشته باشد و به نوعی نقشآفرینی کند. مدیریت بحران ویژگی خاص خود را دارد و با مدیریت در حالت عادی بسیار متفاوت است. یک وجه مدیریت بحران این است که منابع درآمدی ما محدود میشود و بسیاری از ساختوسازها تحتالشعاع قرار میگیرد یعنی افرادی که تولید ثروت میکردند، دچار کمبود درآمد میشوند. به عنوان مثال بودجه شهرداری تهران در سال 1396 نزدیک به 20 هزار میلیارد تومان بوده اما در حال حاضر این بودجه به 18 میلیاردو 900 میلیون تومان رسیده که اگر با قیمت ثابت نگاه کنیم کاهش چشمگیر در این زمینه وجود دارد چون با توجه به نرخ تورم در این سالها اگر ما میخواستیم با همان بودجه سال 96 کار کنیم بودجه ما بايد به 30 هزار میلیارد تومان میرسید که این موضوع نشان میدهد منابع ما محدود شده است. مسئله بعدی تعویق بدهیها و تعهدات سنگینی است که از گذشته به دوش میکشیم. بر مبنای مدارک مستندی که در شش ماه دوم سال 96 منتشر شد، 52 هزار میلیارد تومان بدهی بانکی داشتیم که این تأثیرات خود را بر فعالیت ما گذاشته است. همه این عوامل ما را در شرایطی غیرنرمال قرار میدهد و ما را وادار میکند منابع محدود را
صرف چیزهای مهمتری کنیم که بتوان بیشترین بهره را از آن گرفت. از سوی دیگر با بهکارگیری سه عامل مختلف توانستیم مشکل ترافیک، حملونقل و آلودگی هوا را رفع کنیم. ساعات ورود به طرح ترافیک را اعمال کردیم و نیز به نحوه پرداخت عوارض پرداخته شده است که در مجموع این کارها موجب شد 20 درصد آلودگی هوا کمتر شود. به موجب تبصره بودجه سال 98 با بهکارگیری و استفاده از فیبر نوری، دیتاها و اطلاعات در زیر زمین عبور ميکنند که باعث ميشود بسیاری از آنتنهای ماهوارهای حذف شود و در برنامهای که پیشرو داریم میخواهیم یکسوم آنتنهای موبایل را که برای سلامتی هم مضر است وارد زیر زمین کنیم.
از برنامه سوم توسعه شهر تهران چه خبر؟ ارائه آن قدری با تأخیر مواجه شده است.
برنامه سوم توسعه شهر تهران از نظر زمان تصویب عقب است که دلیل این تعویق هم تغییر مدیریت است. متأسفانه آقای افشانی در کنار خدمات خوبی که داشتند، مرتکب اشتباهی شدند و آن هم ازدستدادن دکتر میرزایی بهعنوان یک سرمایه بود. بعد از رفتن ایشان و در زمان خانم دکتر اشرفی احکام برنامه به شورای شهر ارائه شد و شورای شهر هم احکام برنامه را تصویب کرد اما آنچه از برنامه باقی مانده، اهداف کمی آن است. آنچه برنامه سوم را از برنامه دوم متمایز میکند، این است که برنامه دوم شهرداری تهران توسط دانشجویان صنعتیشریف تدوین شده بود و کارشناسان شهرداری در تدوین آن نقش چندانی نداشتند درحالیکه برنامه سوم به همت نیروهای کارشناس شهرداری تدوین شده است؛ یعنی میتوان ادعا کرد که یک برنامه بومی برآمده از شهرداری حاصل شده که امتیاز خاص خودش را دارد.
برآورد زمانی شما برای اتمام برنامه سوم چه زمانی است؟
ما منتظر شهرداری هستیم تا مکمل برنامه را به ما ارائه کند تا بعد از یک فرصت دوهفتهای بررسی آن به اتمام برسد. به نظر میرسد پیشبینیها برای اوایل پاییز باشد.
با توجه به مسئولیت شما در شورای عالی استانها چقدر از ظرفیت تعامل با مجلس به منظور تحقق اهداف مدنظر، استفاده شده است؟
یکی از کارهای ما در شورایعالی استانها تعامل با نمایندگان مجلس برای طراحی و تهیه طرحهای مدیریت شهری است و مواردی هم در این زمینه انجام شده است. بهعنوان مثال ما لایحه درآمد پایدار شهرداری را به مجلس تقدیم کردهایم. یا مثلا لایحه مدیریت یکپارچه شهری که با مخالفت نمایندگان مواجه شد، به دنبال فرصتی برای ارائه مجدد آن هستیم.
پس از مدتها که شهرداری بهعنوان یک تاریکخانه در اذهان عمومی تثبیت شده بود، شورای پنجم تلاش کرد با اقداماتی که سمتوسوی شفافیت و اطلاعرسانی همگانی دارد از این فضا فاصله بگیرد. اینها را مرتضی الویری، رئیس شورایعالی استانها و مرد کارکشته سیاست میگوید و معتقد است اقدامات قابل توجهی در این شورا صورت گرفته اما مردم از آن بیاطلاع هستند. مشروح این گفتوگو را در ادامه میخوانید.
ارزیابی شما از عملکرد حضور دوساله اصلاحطلبان در شورای شهر تهران و سایر استانها چیست؟
برای پاسخ به این پرسش نخست بايد شرایط، محدودیتها و عوامل خارجی که بر عملکرد شهری شوراها تأثیر گذاشته است، بررسی شود و در مقابل کارهای انجامشده و وزن و سنگینی هرکدام از این عوامل را مورد توجه قرار داد. در زمینه عوامل خارجی دو عامل تأثیر بسیاری بر فعالیت مدیریت شهری تهران داشته است. یکی از آنها عامل تحریم و خروج آمریکا از برجام است. برخی از پروژههایی که نیاز ارزی و کالاهایی داشتند و در داخل تأمین نمیشد مانند پروژههای مترو با مشکلات زیادی روبهرو شدند. عامل خارجی و تأثیرگذار دیگر در زمینه تغییر مدیریت شهری تعویض ناخواسته دو شهردار منتخب شوراست. تغییر آقای نجفی و آقای افشانی در شورای شهر تأثیرگذار بود. علاوه بر این عوامل خارجی که برشمرده شد ما شاهد رخدادهایی بودهایم که جزء اتفاقات کلیدی و مبنایی در حوزه شورای شهر و مدیریت شهری است اما به دلیل آنکه خارج از دید مردم بوده به آن توجه نشده است.
یکی دیگر از مقولات مهم که شورا نسبت به اجرای آن اهتمام ویژه داشت اصلاح ساختار نیروی انسانی در شهرداری است. در دورههای گذشته استخدامهای بیرویهای در شهرداری صورت گرفت که تعداد نیروی انسانی شهرداری را به 68 هزار نفر رساند و ما در مقابل یک پست سازمانی موقت 4.3 دهم نفر نیرو داریم یعنی چهار برابر. طبیعی است که چنین پیکره فربهای چالاکی لازم را برای انجام امور ندارد و مقدار زیادی از منابع را به خود اختصاص میدهد. شورای شهر با جدیت تمام به دنبال کاهش نیروی انسانی بوده است به نحوی که در بودجه سال 67 و 68 شهرداری را موظف کرد که سالانه شش درصد از نیروهای غیرکارشناسی خود را کم کند. در حال حاضر تعداد نیروی انسانی حاضر در شهرداری از 68هزارو 127 نفر در شهریورماه سال 1396 به 64هزارو 912 نفر در تیرماه 1398 کاهش پیدا کرده است. این کاهش نیروهای غیرکارشناسی را شامل میشد اما در مقابل نیروهای متخصص و حرفهای وارد شهرداری شدند. این اقدام به آن معناست که این بدنه سالمسازی شده است. اتفاقی که در طول تاریخ شهرداری بینظیر بود. علاوه بر اینها تحول دیگری که اتفاق افتاد و در دید مردم عیان نیست، شفافسازی در سیستم شهرداری است.
شهرداری یکی از ارگانهایی بود که به عنوان تاریکخانه تخلفات مالی در ذهن مردم شکل گرفته بود.
پارلمان شهری برای تغییر ذهنیت منفی شکلگرفته که به آن اشاره کردید، چه کار کرده است؟
فعالیت به منظور شفافسازی همان کاری است که شورای شهر در دستور کار خود قرار داده است. پنج اقدام مهم در این رابطه صورت گرفته که میتوان گفت در طول تاریخ مدیریت شهرداری نمیتوان مقطعی را پیدا کرد که در طول دو سال چنین کارهایی صورت گرفته باشد. یکی از این اقدامات شفافسازی در معاملات است و میتوان گفت انتشار قرادهای مهم و کلان بیشتر از 250 میلیون در حال حاضر در وبسایت به صورت شفاف وجود دارد که منبعی برای دسترسی مردم است و اگر کوچکترین شائبهای وجود داشته باشد، با آن برخورد میشود. دومین اقدام شفافیت در حوزه شهرسازی است. در این حوزه در سه زمینه کارهای مهمی صورت گرفته و نخست انتشار تمام پروانههای صادرشده در سال 1397 است، دومین مورد انتشار تمام کاربریهای مجاز در سال 1397 است و دیگری انتشار تمام پروانههای برجباغها در سایت.
اقدام بعدی، شفافیت سازمانی است که این مورد به نیروی انسانی شاغل در شهرداری میپردازد که به منظور مدیریت تعارض منافع شکل گرفته است به این معنا که آیا افرادی همانند آقازادهها وجود دارند که به واسطه روابط به سازمان ورود کردهاند و افرادی که وارد مدیریت شدهاند آیا صلاحیت لازم را دارند! در این زمینه انتشار کامل مدیران شهرداری همراه با حقوق پایه آنها وجود دارد و مطلب دیگر انتشار اطلاعات سفرهای خارجی با جزئیات و اطلاعات کامل است. مطلب مهم دیگر انتشار اطلاعات 65 هزار نفر از کارکنان فعلی شهرداری است و چهارمین مورد شفافیت مالی است که در این مورد انتشار لوایح را در وبسایت شفاف میتوان دید. همچنین قانون مصوب بودجه سال 97 در سایت شفاف قابل مشاهده است و بستری را فراهم میکند که بتوان بودجه و دخل و خرج شهرداری را مشاهده کرد.
مورد دیگر شفافیت در حوزه شورای شهر است. منظورم انتشار دستور جلسات همراه با ضمائم آن است که در وبسایت وجود دارد. انتشار مشروح تمام موافقتها و حتی مخالفتها وجود دارد مثلا مسائلی در مورد حقوق حیوانات مطرح میشود كه تمام نظرات مربوط به آن آورده میشود. این میزان شفافسازی در این پنج حوزه از کارهای اساسی است که شورای پنجم انجام داده اما مردم از آنها بیاطلاعاند. در حوزه مسائل اقتصادی هم کارهای مهمی انجام شده است مثلا در مورد نظارت زمان خرج و زمان بعد از خرج تغییراتی ایجاد شد تا نظارت زمان خرج را شورا به کنترل خود درآورد. مطلب مهم دیگر حسابرسی به حسابهای شهرداری است. یکسری اقدامات در راستای سلامت حوزه شهرداری و شفافسازی در این زمینه انجام شده است مثلا تقلیل درآمدهای غیرنقدی اصلاح ساختاری دیگری است که صورت گرفت، به طور مثال در سال 1396 میزان بودجه غیرنقدی 40 درصد بوده که این رقم در سال 1398 به 20 درصد رسیده است. امتیاز این تصمیم این است که در بودجههای غیرنقدی شائبه ارزیابیهای غلط وجود داشت که تا حدودی مرتفع شد. در کل میتوان گفت حرکتهای مثبت و ساختاری در حوزه شهرداری انجام شده است و امیدوار هستیم
بتوانیم کارهای ساختاری را به اتمام برسانیم.
با توجه به مشکلات اقتصادی کشور که به تبع تحریمها تشدید شده است، وضعیت بودجه شهرداری و مالیه شهری در سالهای پیشرو را چگونه ارزیابی میکنید؟
در این حوزه باید مدیریت بحران نقش پررنگی داشته باشد و به نوعی نقشآفرینی کند. مدیریت بحران ویژگی خاص خود را دارد و با مدیریت در حالت عادی بسیار متفاوت است. یک وجه مدیریت بحران این است که منابع درآمدی ما محدود میشود و بسیاری از ساختوسازها تحتالشعاع قرار میگیرد یعنی افرادی که تولید ثروت میکردند، دچار کمبود درآمد میشوند. به عنوان مثال بودجه شهرداری تهران در سال 1396 نزدیک به 20 هزار میلیارد تومان بوده اما در حال حاضر این بودجه به 18 میلیاردو 900 میلیون تومان رسیده که اگر با قیمت ثابت نگاه کنیم کاهش چشمگیر در این زمینه وجود دارد چون با توجه به نرخ تورم در این سالها اگر ما میخواستیم با همان بودجه سال 96 کار کنیم بودجه ما بايد به 30 هزار میلیارد تومان میرسید که این موضوع نشان میدهد منابع ما محدود شده است. مسئله بعدی تعویق بدهیها و تعهدات سنگینی است که از گذشته به دوش میکشیم. بر مبنای مدارک مستندی که در شش ماه دوم سال 96 منتشر شد، 52 هزار میلیارد تومان بدهی بانکی داشتیم که این تأثیرات خود را بر فعالیت ما گذاشته است. همه این عوامل ما را در شرایطی غیرنرمال قرار میدهد و ما را وادار میکند منابع محدود را
صرف چیزهای مهمتری کنیم که بتوان بیشترین بهره را از آن گرفت. از سوی دیگر با بهکارگیری سه عامل مختلف توانستیم مشکل ترافیک، حملونقل و آلودگی هوا را رفع کنیم. ساعات ورود به طرح ترافیک را اعمال کردیم و نیز به نحوه پرداخت عوارض پرداخته شده است که در مجموع این کارها موجب شد 20 درصد آلودگی هوا کمتر شود. به موجب تبصره بودجه سال 98 با بهکارگیری و استفاده از فیبر نوری، دیتاها و اطلاعات در زیر زمین عبور ميکنند که باعث ميشود بسیاری از آنتنهای ماهوارهای حذف شود و در برنامهای که پیشرو داریم میخواهیم یکسوم آنتنهای موبایل را که برای سلامتی هم مضر است وارد زیر زمین کنیم.
از برنامه سوم توسعه شهر تهران چه خبر؟ ارائه آن قدری با تأخیر مواجه شده است.
برنامه سوم توسعه شهر تهران از نظر زمان تصویب عقب است که دلیل این تعویق هم تغییر مدیریت است. متأسفانه آقای افشانی در کنار خدمات خوبی که داشتند، مرتکب اشتباهی شدند و آن هم ازدستدادن دکتر میرزایی بهعنوان یک سرمایه بود. بعد از رفتن ایشان و در زمان خانم دکتر اشرفی احکام برنامه به شورای شهر ارائه شد و شورای شهر هم احکام برنامه را تصویب کرد اما آنچه از برنامه باقی مانده، اهداف کمی آن است. آنچه برنامه سوم را از برنامه دوم متمایز میکند، این است که برنامه دوم شهرداری تهران توسط دانشجویان صنعتیشریف تدوین شده بود و کارشناسان شهرداری در تدوین آن نقش چندانی نداشتند درحالیکه برنامه سوم به همت نیروهای کارشناس شهرداری تدوین شده است؛ یعنی میتوان ادعا کرد که یک برنامه بومی برآمده از شهرداری حاصل شده که امتیاز خاص خودش را دارد.
برآورد زمانی شما برای اتمام برنامه سوم چه زمانی است؟
ما منتظر شهرداری هستیم تا مکمل برنامه را به ما ارائه کند تا بعد از یک فرصت دوهفتهای بررسی آن به اتمام برسد. به نظر میرسد پیشبینیها برای اوایل پاییز باشد.
با توجه به مسئولیت شما در شورای عالی استانها چقدر از ظرفیت تعامل با مجلس به منظور تحقق اهداف مدنظر، استفاده شده است؟
یکی از کارهای ما در شورایعالی استانها تعامل با نمایندگان مجلس برای طراحی و تهیه طرحهای مدیریت شهری است و مواردی هم در این زمینه انجام شده است. بهعنوان مثال ما لایحه درآمد پایدار شهرداری را به مجلس تقدیم کردهایم. یا مثلا لایحه مدیریت یکپارچه شهری که با مخالفت نمایندگان مواجه شد، به دنبال فرصتی برای ارائه مجدد آن هستیم.