پایان یک اختلاف بزرگ و بازپس گیری ۲۰۰۰ تابلو؟
مهدی کوهیان از حل اختلاف هنرمندان در ماجرای دو هزار تابلو خبر داد .
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
از پاییز سال قبل بود که تعدادی از هنرمندان درگیر یک اختلاف بودند. آنها حدود ۲هزار اثر خود را برای راه اندازی موزه سهراب سپهری و فروغ فرخزاد در اختیار فردی به نام علیرضا عزیزی قرارداده بودند اما چندی بعد دریافتند که این اتفاق قرار نیست رخ دهد. آنان از مجامع صنفی و مسئول درخواست کردند که برای بازپس گیری آثارشان اقدام شود. حالا مهدی کوهیان عضو کارگروه حقوقی معاونت هنری در این باره توضیح داده و اعلام کرده است که در انتظار جلسه نهایی با حضور وکلا برای ثبت توافقنامه هستند.
ماجرا چه بود و از کی آغاز شد؟
علیرضا عزیزی مدیر و موسس ستاد بزرگداشت «فروغ فرخزاد» و «سهراب سپهری» با ادعای تشکیل خانه فروغ و خانه سهراب توانسته بود ۲۰۰۰ تابلو از هنرمندان مختلف دریافت کند.
اما او در نشستی که بعدازظهر پنجشنبه ۲۹ آذر برگزار شد سخنان دیگری مطرح کرد و تاکید کرد قصدش از برگزاری بزرگداشت «فروغ فرخزاد» و «سهراب سپهری»، اشاعه فرهنگ و هنر در داخل و خارج از کشور است. آنجا بود که هنرمندان با واقعیتی دیگر روبرو شدند . او راه‌اندازی موزه «سهراب سپهری» و «فروغ فرخزاد» را رد کرد . در واقع این همان دلیلی بود که سبب شد هنرمندان آثارشان را در اختیار او قرار دهند . عزیزی بیان کرد که مالکیت ۲ هزار اثر تجسمی موجود در گنجینه، با موسسه فرهیختگان عصر هنر به مدیریت او است و همه هنرمندان نیز این آثار را به موسسه و شخص وی اهدا کردند!
پس از آن در تاریخ ۷ دی ۱۴۰۳ هنرمندان نامه‌ای نوشتند و درخواست بازپس گرفتن این آثار را مطرح کردند. هنرمندان در این بیانیه درباره دلیل اهدای آثارشان نوشتند :« اصرار فردی، بمباران تبلیغاتی و پیگیری‌های فراوان آقای «علیرضا عزیزی» تحت عنوان «مسئول ستاد بزرگداشت سهراب» در طول مدت حداقل ۵ سال، متقاعد شدیم تا آثاری را جهت شکل‌گیری یک مجموعه دائمی و موزه در پاسداشت «سهراب سپهری» و «فروغ فرخزاد» که غیر قابل فروش باشد، اهدا نماییم. در فرآیند شکل‌گرفته از حسن شهرت «سهراب سپهری»، «فروغ فرخزاد» و نام بردن از پیشکسوتان عرصه تجسمی و اعلام حضور آنها جهت اقناعِ افراد استفاده شده است.» آنها در آن زمان از مجامع صنفی و مسئول درخواست کردند تا به نحوی آثارشان بازگردد. در متن بیانیه آنان آمده است:« از مجامع صنفی و وزارتخانه‌های مسئول و ذی‌صلاح درخواست داریم در جهت جلوگیری از یک فاجعه معنوی و مادی، تضییع حقوق هنرمندان و با توجه به حجم کمی و کیفی مساله موجود، مداخله و مواجهه لازم صورت پذیرد و آثار به هنرمندان بازگردد.»
کدام هنرمندان درگیر این ماجرا بودند؟
جمعی از هنرمندان شناخته شده آثارشان در بین این دو هزار اثر بود . آنان در بیانیه ۷ دی ۱۴۰۳ خواستار بازپس‌گیری آثارشان شده بودند. ناراحت کننده این که آروین کاریکاتوریست جوان که نامش در بین این افراد بود چندی پیش درگذشت . اسامی هنرمندان عبارت است از :
علیرضا آدم‌بکان، مرتضی آذرخیل، آرمان آرون، فرح ابوالقاسم، آناهیتا ابوترابی، داود احمدی مونس (آروین) ،اونیش امین الهی، ایرج اسکندری، سعید امکانی، علیرضا اصانلو، محمد علی بنی اسدی، حمید بهرامی، بهمن بروجنی، مهناز پسیخانی، زهرا پرکاه، سامان ترابی، عیسی جباری، ماهیار چرمچی، بزرگمهر حسین پور، محسن حسین مردی، هادی حیدری، علی خالق، مرتضی خسروی، بهاره خضری، محمد خلیلی، علیرضا درویش، رضا دوست، علی ذاکری، پژمان رحیمی زاده، یحیی رویدل، مینا سبزی، کورش سرمدی، هدیه سروری، بارانا سعادت، مسعود سعدالدین، امیر سقراطی، غلامحسین سهرابی، شقایق شجایان، مریم شجاعی، مهسا شمشیان، اوژن شیراوژن، بهزاد شیشه گران، سارا شهریاری، داوود شهیدی، رضوان صادق زاده، ترانه صادقیان، طاهره صمدی طاری، محیا طلوع کیان، محسن ظریفیان، دنیا عالی پور، هادی عرب نرمی، مهدی علایی نژاد، کیانوش غریب پور، محمد هادی فدوی، آریو فرضی، نیلوفر قادری نژاد، علیرضا قاسم زاده، کوروش قاضی مراد، شیرین کرمی فرد، شهرام کریمی، سارا کشمیری، سیما کهکی، علی گلباز، مهین لطف محمدی، مانی محب علی، مهرداد محب علی، سعید محجوبی، حسین محجوبی، فرزانه محجوبی، ناصر محمدی، معصومه مظفری، مهتا معینی، هما ملکیان، مهدی میرباقری، علی ندایی، شهاب الدین نژادتهرانی، کریم نصر، علی نصیر، حامد نوروزی، سعید نوروزی، حسن نوزادیان، زینب نیکچه و داور یوسفی.
مهدی کوهیان : منتظر امضای توافقنامه هستیم
با مهدی کوهیان، عضو کارگروه حقوقی معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره پایان مسالمت‌آمیز این اختلاف بزرگ هنری و درباره روند پیگیری این اتفاق عجیب در عرصه تجسمی گفتگو کردیم.
چطور شد که به جای تمام اصناف تجسمی ، معاونت هنری به پیگیری این اتفاق پرداخت ؟
مهدی کوهیان: این اختلاف یکی از پیچیده‌ترین مواردی است که در سال‌های اخیر جامعه هنری را تحت تأثیر قرار داده است. در ابتدا باید تأکید کنم که ماهیت این پرونده، یک اختلاف در حوزه حقوق خصوصی است. به عبارت دیگر، توافقات، قراردادها و تعهداتی که میان هنرمندان و کیوریتورها یا برگزارکنندگان رویدادهای هنری شکل می‌گیرد، در چارچوب روابط حقوق خصوصی طرفین تعریف می‌شود و معاونت هنری، به لحاظ قانونی، هیچ‌گونه مسئولیت مستقیمی در قبال این قراردادها و عواقب ناشی از آنها ندارد. اما با این وجود ابعاد و حساسیت‌های این پرونده سبب ورود شد. اولاً، این اختلاف با نام دو شخصیت برجسته و محبوب فرهنگ و ادب ایران، یعنی سهراب سپهری و فروغ فرخزاد، گره خورده است و هرگونه تنش و درگیری قضایی می‌توانست شأن و وجهه این دو هنرمند فقید را خدشه‌دار کند . ثانیاً، با توجه به تعداد زیاد هنرمندان درگیر و پیچیدگی ادعاها، پیش‌بینی می‌شد که این اختلاف به تشکیل پرونده‌های متعدد قضایی منجر شود؛ فرآیندی که نه تنها برای طرفین بسیار فرسایشی، زمان‌بر و پرهزینه است، بلکه فضای فرهنگی و هنری کشور را نیز مسموم می‌کند.
کارگروه حقوقی در واقع به طرفداری از هنرمندان اما به عنوان تسهیلگر اقدام کرد؟ روند مداخله به چه شکلی بود؟
در حقیقت، با پیشنهاد و پیگیری تعدادی از دلسوزان و پیشکسوتان حوزه فرهنگ و هنر، کارگروه حقوقی معاونت هنری تصمیم گرفت به عنوان یک نهاد بی‌طرف و تسهیلگر، برای حل و فصل مسالمت‌آمیز این اختلاف پیش‌قدم شود.
بلافاصله پس از بررسی ابعاد موضوع، جلسات گفتگوی متعددی را با نمایندگان هر دو طرف اختلاف ترتیب دادیم. باید اذعان کنم که خوشبختانه نمایندگان دو طرف با حسن نیت کامل در این جلسات حاضر شدند و از همان ابتدا، عزم جدی خود را برای حل مسالمت‌آمیز موضوع نشان دادند.
رویکرد ما از ابتدا این بود که از قضایی شدن پرونده جلوگیری کنیم و به جای آن، از روش‌های نوین حل اختلاف یا ADR (Alternative Dispute Resolution) بهره ببریم. این روش‌ها در دنیا ثابت کرده‌اند که برای اختلافات تخصصی، بسیار کارآمدتر از رجوع مستقیم به دادگاه هستند.
مشخصاً چه راهکاری از سوی کارگروه حقوقی معاونت هنری پیشنهاد شد؟
پیشنهاد مشخص ما، ارجاع کامل موضوع به «داوری» بود. ما معتقدیم که بررسی ادعاهای طرفین نیازمند یک تیم تخصصی است که هم به ظرایف حقوقی و هم به عرف و مناسبات حوزه فرهنگ، هنر و رسانه تسلط کامل داشته باشد. ساختار هیئت داوری پیشنهادی ما به این صورت است:
1. هر یک از طرفین اختلاف (آقای عزیزی و نمایندگان هنرمندان معترض)، یک داور اختصاصی مورد اعتماد خود را معرفی کنند.
2. علاوه بر این دو داور، سه داور مرضی‌الطرفین نیز انتخاب شوند. این سه نفر باید متخصصینی با تخصص حقوقی و آشنایی عمیق با حوزه فرهنگ، هنر و رسانه باشند که یا با تراضی و توافق طرفین معرفی می‌شوند و یا در صورت عدم توافق، انتخاب آنها از طریق دادگاه صالح صورت می‌گیرد.
این هیئت داوری پنج نفره، صلاحیت کامل خواهد داشت تا کلیه اسناد، مدارک و ادعاهای دو طرف را با دقت کارشناسی بررسی کرده و در نهایت، رأی مقتضی، نهایی و لازم‌الاجرا را صادر کند. این سازوکار تضمین می‌کند که عدالت و تخصص، هر دو، در فرآیند رسیدگی حاکم باشد.
در حال حاضر پرونده در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
جای بسی خوشحالی و قدردانی دارد که این سازوکار پیشنهادی، در کلیات مورد پذیرش نمایندگان هر دو طرف قرار گرفته است. این یک گام بسیار بزرگ و مثبت است.
آخرین اخبار هنر را از طریق این لینک پیگیری کنید.
