نمادهای مادرانه راه حل استقبال از بومگردی‌ها
در سال‌های اخیر، اقامتگاه‌های بومگردی به‌ویژه اقامتگاه‌های تحت مدیریت زنان، به نقطه‌عطفی در صنعت گردشگری ایران تبدیل شده‌اند.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق ؛ در سال‌های اخیر، اقامتگاه‌های بومگردی به‌ویژه اقامتگاه‌های تحت مدیریت زنان، به نقطه‌عطفی در صنعت گردشگری ایران تبدیل شده‌اند. در این میان، زنان مدیر این اقامتگاه‌ها با ابتکار و تلاش بی‌وقفه، نه‌تنها به احیای فرهنگ محلی و سنت‌های بومی پرداخته‌اند، بلکه کارآفرینی و ایجاد فرصت‌های شغلی برای دیگر زنان را نیز تسهیل کرده‌اند. به‌عنوان مثال، در دل روستای سلین در اورامان خانواده‌ای اقامتگاه بومگردی دایر کرده‌اند و مادر خانواده به‌همراه فرزندانش آن را اداره می‌کنند. اتاق‌های این اقامتگاه با نمادهایی از انار و میخک که از محصولات محلی این منطقه و کار دست زنان است، تزئین شده‌اند. همچنین، فضایی برای پوشیدن لباس کردی و گرفتن عکس فراهم شده است تا هرکدام از مسافران بتوانند لباس کردی بپوشند و عکس بگیرند. با‌این‌حال، با ورود بیماری کرونا، صنف گردشگری با چالش‌های بی‌شماری روبه‌رو شد. بانوان مدیر این اقامتگاه‌ها نیز در این دوران با مشکلات خاص خود مانند کاهش شدید گردشگران و نگرانی‌های مالی مواجه شدند. اما با وجود این موانع، بسیاری از آنها به تلاش و همت خود ادامه دادند و به‌تدریج موفق شدند به رونق نسبی پیشین بازگردند.
چالش‌های اقتصادی و اجتماعی
براساس گزارش مرکز آمار ایران در بهار سال ۱۴۰۲ نرخ مشارکت اقتصادی زنان در ایران ۱۴.۱ درصد است،، در‌حالی‌که این رقم برای مردان به ۶۸.۳ درصد می‌رسد. این شکاف نشان‌دهنده محدودیت‌های موجود برای زنان در حوزه‌های اقتصادی از جمله بومگردی است. هرچند داده‌های دقیق و به‌روزی درباره تعداد اقامتگاه‌های بومگردی تحت مدیریت زنان در ایران در دسترس نیست، اما می‌توان به وضوح تأثیر مثبت این اقامتگاه‌ها را بر فرایند توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی زنان مطالبه کرد.
استان‌های خراسان‌رضوی، یزد و خراسان‌شمالی به‌عنوان مناطقی با نرخ مشارکت بالای زنان در فعالیت‌های اقتصادی شناخته شده‌اند. در این مناطق، به‌نظر می‌رسد تعداد بیشتری از اقامتگاه‌های بومگردی تحت مدیریت زنان قرار دارند و این -به‌نوبه خود- تأثیر مثبتی بر رونق گردشگری و اقتصاد محلی دارد. مقاله‌ای که در پایگاه اینترنتی سیویلیکا در سال ۱۳۹۸ منتشر شد، نشان می‌داد اقامتگاه‌های بومگردی به‌طور خاص در توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی زنان روستایی مؤثر بوده‌اند و فرصت‌های شغلی جدیدی برای آنها ایجاد کرده‌اند.
اعتمادسازی مسیرمان را هموار کرد
«مرضیه قادری»، مدیر بومگردی بیراهه، در گفت‌وگو با خبرنگار «پیام‌ما»، درباره تجربه خودش از تأسیس این اقامتگاه می‌گوید: «در این مسیر چالش‌های خیلی زیادی داشتم. آن زمان حدوداً ۲۲ساله بودم که این روستا را دیدم و اهالی روستا خیلی باور نداشتند کاری راه بیندازند؛ به‌قول خودشان، قابل‌باور نبود که یک مشتی خاک بتواند آنقدر جذاب باشد که مردمان بیرون از اینجا حاضر شوند چند شبی را اینجا بمانند و لذت ببرند. حتی برخی از مسافران ما آدم‌های دیگر از کشورهای دیگر هم هستند.»
او با اشاره به چالش‌هایی که در این مسیر گذرانده است، می‌گوید: «از طرف دیگر اینکه من یک دختر بودم و امکانات شهر را رها کردم و به یک روستایی رفتم که هیچ امکانات خاصی ندارد. محلی‌ها می‌گفتند چطور یک دختر شهر و زندگی شهری را رها می‌کند و به اینجا می‌آید! ما خودمان فراری هستیم. همان روزها و ماه‌های اول نگاه درستی نسبت به من نداشتند؛ فکر می‌کردند از خانواده‌ام رانده شده‌ام که به‌سمت این روستا آمدم.»
مدیر اقامتگاه بومگردی بیراهه عنوان می‌کند: «زمان زیادی برد تا مردم به من اعتماد کردند. رفته‌رفته می‌آمدند و می‌دیدند که ما داریم چه کاری انجام می‌دهیم و کم‌کم خانه‌های خودشان را با الگوبرداری از ما مرمت کردند. دیدشان عوض شد؛ حالا آنها هم در این مسیر قرار گرفته‌اند. من ازدواج کردم و بچه‌دار شده‌ام و همین مسئله هم سبب تغییر نگاه آنها شد.»
قادری در پایان صحبت‌های خود درباره مرمت اقامتگاه توضیح می‌دهد: «تقریباً نزدیک به سه سال و نیم طول کشید تا اقامتگاه اول را در آنجا ساختم و خیلی هم اذیت شدم؛ چون هرکاری از دستشان برمی‌آمد تا در کار من خلأی ایجاد کنند، انجام می‌دادند. چون غریبه بودم و اولین غریبه‌ای که در یک روستا آمده و هنوز دقیقاً نمی‌دانستند که قرار است چه کارهایی آنجا انجام دهد. بنابراین، تمام تلاششان را می‌کردند تا من پشیمان یا منصرف شوم و ادامه ندهم؛ اما آنها موفق نشدند.»
مردم محلی علیه ما هستند
«خدیجه غنچه» زن اقامتگاه‌دار دیگری است؛ اقامتگاهی به‌نام «چشمه» دارد که در منطقه سمنان از مسافران پذیرایی می‌کند. او با گله‌مندی می‌گوید: «در این منطقه‌ای که ما هستیم، بافت اعتقادی مردم سنتی است و وقتی از شهرهای دیگر برای ما مهمان می‌آید، بسیاری از اهالی به‌دنبال این هستند که از ما به دادگاه یا نیروهای امنیتی شکایت کنند و بگویند ما خلاف‌کار هستیم. در تعطیلات نوروز برخی از نیروهای بسیجی آمدند و از مسافران عکس و فیلم می‌گرفتند یا می‌گفتند مسافران آمدند در اینجا می‌رقصند و فساد ایجاد می‌کنند.»
او ادامه می‌دهد: «به این فکر نمی‌کنند که ۱۲ خانم در اینجا کار می‌کنند و روزی خودشان را از اینجا به‌دست می‌آوردند. علاوه‌بر‌این، صنوف دیگر هم رزق‌وروزی خودشان را از این راه به‌دست می‌آورند؛ مثلاً لبنیات‌فروشی، سوپرمارکت و… . با مسافران مسئله‌ای نداریم و حتی در برخی از موارد مثل پوشش با ما همکاری می‌کنند. اما مردمان بومی یا همراهت هستند یا بر علیه‌ت.»
او اضافه می‌کند: «البته برخی از مردم اینجا هم هستند که با ما همکاری می‌کنند؛ اما چالش‌های زیادی در این مسیر داریم و امیدوارم در ادامه راه مسیر هموارتری داشته باشیم.»
گامی بلند در مسیر توانمندسازی زنان
در سال‌های اخیر اقامتگاه‌های بومگردی به رونق رسیدند و دوباره بعد از سال‌های کرونا مردم از آنها استقبال می‌کنند. این اقامتگاه‌ها چه تحت مدیریت مستقیم زنان و چه با مشارکت خانوادگی، به صحنه‌ای برای نمایش توانمندی‌های زنان ایرانی تبدیل شده‌اند. این زنان با پشت سر گذاشتن موانع اجتماعی و اقتصادی، نه‌تنها فرهنگ و سنت‌های بومی را زنده نگه داشته‌اند، بلکه با ایجاد فرصت‌های شغلی و رونق اقتصاد محلی، گامی بلند در مسیر توانمندسازی زنان برداشته‌اند.
