آخر این رابطه ‌بن‌بسته

فیلم «آهسته» ماریا کوتارادزه به پیچیدگی روابط عاشقانه می‌پردازد. یک زوج نوپا تلاش می‌کنند رابطه نامتعارفشان را معمولی پیش ببرند و بر دشواری‌هایش غلبه کنند. آن‌ها در ابتدای فیلم باور دارند، وقتی به کسی دل می‌بندیم در مقابلش انعطاف‌پذیرتر خواهیم بود. اهمیتی ندارد چه کسی هستیم. آن چیزی که در کنار معشوق خود خواهیم شد، نسخه بهتری از ما خواهد بود. این ایده در طول فیلم به چالش کشیده می‌شود. فیلم آهسته وقتی موردتوجه منتقدان قرار گرفت که در جشنواره ساندس تحسین شد.

جشنواره فیلم ساندنس بزرگ‌ترین جشنواره فیلم‌های مستقل آمریکا است که همیشه قصد داشته از فیلم‌های مستقل که با بودجه‌ کم تولید شده حمایت کند. برخی از فیلم‌سازانی که اکنون به غول‌های سینمایی تبدیل‌شده‌اند در این جشنواره شروع به کارکردند. فیلم‌های کوئنتین تارانتینو، استیون سودربرگ، جیم جارموش برای نخستین‌بار در این جشنواره به نمایش درآمد.

ماریا کوتارادزه پیش از آهسته هم با فیلم «بازماندگان تابستان» محصول 2018 نظر برخی منتقدان را جلب کرد و در جشنواره‌های متعددی برگزیده شد. سینمای او برای توزیع‌کنندگانی که به دنبال صداهای جدید زنانه هستند، جالب است. فیلم آهسته ماریا کوتارادزه علاوه بر ساندس توانست در پانزدهمین جشنواره فیلم «Les Arcs» که با مدیریت اصغر فرهادی برگزار شد، جایزه بهترین فیلم را بگیرد.

داستان فیلم به سرعت آغاز می‌شود. دوویداس به عنوان مترجم ناشنوایان در کلاس رقص النا استخدام می‌شود تا رابط او و هنرآموزانش باشد. همان ابتدا جرقه دو طرفه بینشان اتفاق می‌افتد؛ و بلافاصله رابطه‌شان پیش می‌رود. زمانی که بینشان می‌گذرد باکیفیت است؛ اما با اعتراف ناگهانی دوویداس به تفاوتش، همه چیز به هم می‌ریزد. آن‌ها در مسیری غیرقابل‌پیش‌بینی می‌افتند. ارتباط بین النا و دوویداس آن‌قدر قوی هست که از یکدیگر نگذرند اما مشکلی که بینشان وجود دارد قابل حل نیست. موقعیت بین النا و دوویداس احساساتی را در آن‌ها زنده می‌کند که پیش از شروع رابطه از وجودش خبر نداشتند. برخی از عمیق‌ترین احساسات آن‌هایی نیستند که جسورانه اعلام می‌شوند، بلکه آن‌هایی هستند که ناگفته مانده‌اند، زیرا سکوت پیچیدگی‌هایی دارد که ما اغلب برای پنهان کردن چیزها به کار می‌بریم. اولین لحظه مهمی که مخاطب متوجه می‌شود که آهسته قرار نیست یک درام عاشقانه سنتی باشد، در اوایل فیلم اتفاق می‌افتد. کاوتارادزه زمان بسیار کمی را برای پرداختن به اصل موضوع تلف می‌کند و تصویری غیرمتعارف از عشق را ترسیم می‌کند، تصویری که در آن ارتباط فیزیکی اهمیت کمتری دارد. آهسته این سوال را مطرح می‌کند که آیا یک رابطه عاشقانه بدون ارتباط جسمی امکان‌پذیر است یا خیر؟

کاوتارادزه به عنوان دومین تلاش بلند کارگردانی‌اش موضوعی سخت انتخاب کرده که ممکن است به تصویر کشیدنش چندان آسان نباشد. کاوتارادزه تمام تلاشش را کرده تا موقعیت النا و دوویداس صادقانه به تصویر کشیده شود. او برای رسیدن به احساسات واقعی افرادی مشابه دوویداس پژوهش‌های گسترده‌ای انجام داده با این همه در بخش‌هایی از فیلم این گمان به ذهن مخاطب می‌رسد که رفتار دوویداس ریاکارانه است و درک پیچیدگی موقعیتش به‌هیچ‌وجه آسان نیست. تفاوت دوویداس به این معنی نیست که فیلم برای دیگرانی که مشکل او را ندارند غیر قابل فهم است. در مقیاس بزرگ‌تر فیلم جمع و جور سر ساده آهسته به عشق‌های درک نشده می‌پردازد. دوویداس در سکانس ابتدایی و انتهایی فیلم با زبان اشاره موزیکی ترجمه می‌کند. صحنه‌ای تأثیرگذار که شالوده داستان فیلم است. هر چند فیلم سعی در تعریف نوعی گرایش خاصی از رابطه دارد اما هر ارتباط عاشقانه‌ای می‌تواند در آن تعریف شود. تلاش همیشگی جذاب دو نفر که با وجود علاقه زیاد، رابطه‌شان به مشکل می‌خورد و عشقشان به بن‌بست می‌رسد. روابطی که اگر از بیرون تماشایشان کنی راه‌حل‌های ساده‌ای دارند اما وقتی به عمق تاروپودش می‌روی انتهای راه بن‌بست و تنهایی است. قصه همیشه جذاب دو نفر که از هم گریزی ندارند اما راه‌حلی هم برای ماندن کنار هم پیدا نمی‌کنند.

شغل‌هایی که کاوتارادزه برای دو کاراکترش انتخاب کرده بسیار هوشمندانه است معلم رقص و متخصص زبان اشاره ناشنوایان. هر دو شخصیت خروجی‌های خود را برای بیان فیزیکی دارند. النا هیجان و ناامیدهایی فزاینده‌اش را به تمرینات رقص هدایت می‌کند. دوویداس غمش را با ترجمه تصنیف عاشقانه به زبان اشاره بروز می‌دهد. هر دوی آن‌ها از بدنشان به‌عنوان ظرفی برای بیان ایده‌هایی استفاده می‌کنند که نمی‌توانند از طریق کلمات وجود داشته باشند. چه رقص که به‌عنوان یک ‌زبان جهانی در نظر گرفته می‌شود. چه زبان اشاره که ابزار ارزشمندی برای انتقال پیام‌هایی است که هرگز نمی‌توان آن را در قالب کلمات بیان کرد.

آهسته واقعاً باورپذیر است، اجراهای طبیعت‌گرایانه و متقاعدکننده دو بازیگر اصلی باعث شده شخصیت‌ها جذاب و معتبر باشند. در یکی از مواجهه‌هایشان و در یک لحظه صمیمی، دوویداس مونولوگی ارائه می‌دهد که احتمالاً ناامیدی‌ و بن‌بست روابط را توضیح می‌دهد: «فکر نمی‌کنم یک راه درست برای با هم بودن وجود داشته باشد. همه نوع توافق وجود دارد، این‌طور نیست؟ ... لعنتی، چه کسی قوانینی را برای زندگی همه تعیین کرده است؟»

با دو فیلم تاثیرگذار در کارنامه ماریا کوتارادزه می‌توان دذیرف که او کارگردانی قابل اعتناست و ابایی از انتخاب سوژه‌های جسورانه ندارد.