حسن کسایی موسیقی‌دان و نوازنده‌ی ایرانی

حسن کسایی موسیقی دان و نوازنده‌ی ایرانی است که در سوم مهر ماه 1307 در محله بیدآباد اصفهان متولد شد.

منزل پدر وی محل مراجعه بسیاری از بزرگان علم وادب و هنر ایران بود.

همین ویژگی سبب شد تا از سن  5سالگی  کار موسیقی را با آموزش آواز نزد استاد جلال تاج اصفهانی آغاز کند. ذوق موسیقایی بالای کسایی سبب شدتا یک سال بعد از محضر بزرگانی چون اسماعیل ادیب خوانساری، اکبر خان نوروزی، علی شهناز و ... برای بالابردن کیفیت دانش خود بهره ببرد.

از سال 1314 وی تحصیل در مدرسه پهلوی‌ها را آغاز می‌کند و سال‌های بعد نیز به مدارس شاه عباسی و دبیرستان ادب اصفهان می‌رود.

کسایی نوجوان در سن ده سالگی به محضر استاد ابوالحسن صبا و حسین تهرانی(نوازنده نامدار تمبک) می‌رسد و در نخستین دیدار آوازی در ابوعطا با همراهی ویلن استاد صبا‌ می‌خواند.

یک سال بعد وی موفق می‌شود اولین تجربه صحنه‌ای خود را با همراهی فلوت نصیر ثقفی در دبیرستان سعدی اصفهان اجرا کند.

نخستین اجرای رادیویی حسن کسایی به سال 1322 باز ‌می‌گردد که وی قطعاتی را در دستگاه سه گاه با نواختن چهارمضراب معروف ابوالحسن صبا، در رادیو ایران به صورت مستقیم اجرا می‌کند.

دو سال بعد  وی دومین اجرای خود را با جانشینی نی برای ویلن استاد صبا در برنامۀ سولیست های خارج از کشو، در رادیو ایران می‌نوازد ویک سال بعد دستگاه ریل گراندیک را تهیه می‌کند تا آثارش را در منزل ضبط و برای پخش هفتگی به رادیو تهران ارسال کند.

تسلط کسایی بر نواختن نی و ساختار آن تا حدی است که طبق فیلمی که از او منتشر شده تنها با یک انگشت صدای ساز نی را در می‌آورد و با آن می‌نوازد!

به گفته استاد حسین علیزاده “کسایی خودش نی بود” و این جمله واقعاً گویای تسلط استاد کسایی بر نواختن نی و ساختار آن است..

 در سن 20 سالگی نخستین اجرای تکنوازی نی خود را در دستگاه همایون در تئاتر اصفهان به صحنه برد و یک سال بعد قطعه معروف سلام را در دستگاه چهارگاه می‌سازد که از معروفترین قطعات موسیقی ایرانی به شمار می‌رود..

سال 1329 وی به اتفاق جلال تاج اصفهانی، جلیل شهناز، محمد طاهرپور و منوچهر سلطانی به همکاری واجرای موسیقی با رادیو ارتش ایران می‌پردازد که روزهای چهارشنبه هر هفته پخش می‌شد. درهمان سال برای نخستین بار ساز نی را در ارکستر رادیوی ارتش به کار می‌گیرد.

چندی بعد ساخت و اجرای قطعه‌ی معروف «هشت بهشت» و اجرای کنسرت در شهرهای آبادان و خرمشهر به نفع بی بضاعت های ژاندارمری به همراه جلال تاج اصفهانی و جلیل شهناز شهرتی برای کسایی به ارمغان می‌آورد تا مجله موزیک ایران در شماره 19 خود با چاپ عکسی از کسایی 25 ساله در روی جلد  خود از او به عنوان استاد نی یاد کند.

سال  1334 کسایی به تهران می‌آید تا کارهایش را در عرصه‌ای وسیع تر در اختیار عموم قرار دهد ، همکاری با برنامه‌های موسیقی رادیو ایران و ضبط آثار ماندگار به همراه خوانندگان و نوازندگان ممتاز، همچنین ضبط انبوه برنامه‌های خصوصی حاصل چنین هجرتی است که از جمله آنها ساخت آهنگ معروف «در کُنج دلم» بر روی شعر پژمان بختیاری و اجرای آن توسط علی زاهدی، داریوش رفیعی و  منوچهر همایون‌پور بود.

در همین سال پدر کسایی دار فانی را وداع می‌گوید و وی به همین خاطر و با همراهی بنان و چندی دیگر  در وزارت خارجه کنسرتی برگزار میکند.

سال 1342 وی به همراه جلیل شهناز، در حضور یهودی منوهین نوازنده نامدار ویلن در کنفرانس سالیانه جهانی موسیقی در تهران به اجرای برنامه می‌پردازد.

کسایی سال 1344 ازدواج میکند و زندگی مشترکش را شکل می‌دهد.

از سال 1346 فضای کاری کسایی ابعادی جهانی هم پیدا می‌کندو بسیاری از نوازندگان شاخص از وجود چنین نابغه‌ای در موسیقی ایران خبردار می‌شوند که حاصل آن ضبط یک صفحه‌ی دو رو در مایه های شور و ماهور به همراه تنبک جهانگیر بهشتی (توسط کمپانی فرانسه) است و انتشار آن در تمام نقاط جهان.

شرکت در سلسله برنامه های  گل‌ها به دعوت داود پیرنیا نیز از دیگر برنامه‌های کسایی در مدت اقامتش در تهران بود که  تا سال 1357ادامه می‌یابد.

بعد انقلاب به دلیل فضای نه چندان مناسبی که برای موسیقی ایجاد می‌شود، وی آخرین برنامه رسمی خود را در رادیو ایران با همکاری جلیل شهناز و محمد رضا شجریان و جهانگیرملک اجرا می‌کند.

در این سال و تا قبل از سال 61 آرشیو موسیقی رادیو اصفهان از بین می‌رود و کسایی هم از صداو سیما برکنار و حقوقش قطع می‌شود.

در گذشت مادر در سال 1361 از جمله اتقاقات غم انگیز زندگی استاد کسایی بود. سال بعد کسایی قطعه معروف اشک نی را می‌سازد و بعد از آن تا سال 1369 که سفری به  کشورهای آلمان، انگلستان، فرانسه، هلند دارد و در چند برنامه رادیویی برنامه‌ای اجرا می‌کند، عملا کار خاصی انجام نمی‌دهد. اما در همین سال بود که تندیس وی درگالری مفاخر هنری جهان در لندن نصب می‌شود.

کسایی در سال‌های دهه هفتاد به آمریکا و کانادا سفر کرده و در محافل مختلف شعر و موسیقی شرکت می‌جوید.

سال 70 با شرکت در جشنواره نی نوازان فعالیت دوباره استاد کسایی رونق میگیرد. و سه سال بعد صدا و سیما مستمری وی را برقرار میکند.

 درسال 1376 هم به همت محمد رضا لطفی انجمن دوستداران موسیقی ایرانی واشنگتن مجلس گرامیداشتی برای وی برپا می‌دارند.

دو سال بعد یعنی درسال 1378 موفق به دریافت نشان نفر اول درجه یک فرهنگ و هنر در جامعه موسیقی می‌شود که هیئت دولت به وی اعطاء کرد.

سال 1381 محمد جوادکسایی( فرزند استاد) کتاب از موسیقی تا سکوت را که حاصل نیم قرن تلاش موسیقایی حسن کسایی است را با مقدمه‌ای از بیژن ترقی توسط نشر نی به بازار کتاب عرضه می‌کند.

حسن کسایی در سال های پایانی عمرش به سرطان مبتلا شد..

 وی سرانجام در ۲۵ خرداد ۱۳۹۱ خورشیدی پس از سپری‌ کردن ۲ ماه در حالت کما، درگذشت. مراسم خاکسپاری وی در تخت فولاد با حضور جمعی از اعضای خانواده و شاگردان وی برگزار شد و طبق وصیت خود کسایی مبنی بر خاکسپاری در کنار مقبره تاج اصفهانی، پیکر او در تخت فولاد اصفهان و در فاصله کمی از مقبره جلال‌الدین تاج اصفهانی به خاک سپرده شد.