بازگشت آهو به طبیعت

ابراهیم جعفری . استاد دانشگاه

اگرچه لحظه جدایی بچه آهو از سید‌احسان مدنی، شهروند مسئولیت‌شناس و وارسته که با روحیه‌ای سرشار از عاطفه و محبت در دو ماه این مخلوق زیبا را پذیرایی می‌کرد، نه‌تنها برای ایشان، بلکه برای همه انسان‌هایی که به طبیعت عشق می‌ورزند، بسیار تلخ بود، اما نشان‌دهنده درک بالای همشهریان در رعایت حقوق حیوانات است. رفتار آقای مدنی برآمده از ایمان به خداوند متعال، اخلاق زیست‌محیطی و اعتقاد به توسعه پایدار است که همه آدمیان را در برابر حفاظت از گونه‌های زیستی مسئول می‌داند. خوشبختانه در فرهنگ غنی ایران، حفاظت از تنوع زیستی جایگاه برجسته‌ای دارد. همه ما داستان پناه‌آوردن آهو به حریم مقدس حضرت ثامن‌الحجج علی ابن‌ موسی‌الرضا‌(‌ع‌) را شنیده‌ایم که آن امام رئوف را به ضامن آهو معروف کرده است. علاوه بر آن، شاعران هم بر لزوم پاسداری از زمین و آنچه در آن است، ما را فراخوانده‌اند. برای نمونه شیخ محمود شبستری می‌فرماید: جهان چون خط و خال و چشم و ابروست/ که هر ذره به جای خویش نیکوست/ اگر یک ذره را برگیری از جای/ همه عالم خلل یابد سراپای فردوسی بزرگ نیز در شاهنامه سروده است: میازار موری که دانه‌کش است/ که جان دارد و جان شیرین خوش است و‌... . متأسفانه در دنیای امروز افراد حریص و خودشیفته‌ای وجود دارند که متکبرانه حیات حیوانات اهلی و وحشی را با شکار و آزار به مخاطره افکنده و اکوسیستم را از چرخه طبیعی بازمی‌دارند. به همین دلیل در کشورهای مختلف جهان سازمان‌هایِ مردم‌نهاد «‌حمایت از حقوق حیوانات» که با کنشگری فعالان زیست‌محیطی شکل گرفته، وظیفه خود را فرهنگ‌سازی در زمینه سازگاری انسان و حیوان دانسته و یکی از شاخص‌های انسان مدرن را حرمت‌گذاری به حقوق حیوانات برمی‌شمارند. در سال‌های گذشته اخبار دردناک کشتن سگ‌ها، یوزپلنگ‌ها و خرس‌ها را در کشور خودمان به وحشیانه‌ترین روش‌ها شنیده‌ایم که افراد جاهل و عاری از خصلت‌های انسانی مرتکب شده‌اند. بنا بر گزارش مطبوعات، در یک تراژدی دردناک یک تیم خبری در نقطه‌ای از جهان در برخورد با بچه‌فیلی که همراه با مادرش از شدت تشنگی به خود می‌پیچید، به‌جای آنکه سیرابش کنند، برای ضبط لحظه‌های جان‌دادنش و نمایش آن در شبکه‌های تلویزیونی، از دادن آب به آن حیوان زبان‌بسته امتناع کردند و سقوط انسانیت و اخلاق را به نمایش گذاشتند! در این راستا شکار غیرقانونی حیوانات اهلی، به‌ویژه آهوان در منطقه حفاظت‌شده موته نیز ضربه‌ای سخت به طبیعت و تنوع زیستی است که جبران آن به‌سادگی امکان‌پذیر نیست. فراموش نکنیم که نابودی هر گونه از گونه‌های زیستی (اعم از جانوری و گیاهی)، بستن یکی از باب‌های حیات به شمار می‌رود. بارها در شبکه‌های اجتماعی صحنه‌های زیبایی از همزیستی حیوانات وحشی با انسان‌ها را مشاهده کرده‌ایم. برای نمونه چند توله‌شیر یا گرگ که به دست یک انسان از طفولیت پذیرایی شده و پس از آنکه روی پای خود ایستاده‌اند، در طبیعت رها شده‌اند، پس از چند سال که بار دیگر با آن انسان مواجه شده‌اند، دوان‌دوان با شور و شوق به سویش شتافته و با لمس و بوییدن او، محبتشان را بروز داده‌اند. اینجاست که به یاد مولوی بزرگ می‌افتیم که فرمود: از محبت خارها گل می‌شود/ وز محبت سرکه‌ها مُل می‌شود/ از محبت نار نوری می‌شود/ وز محبت دیو حوری می‌شود بدون تردید اقدام ارزشمند او در حفظ و نگهداری بچه آهوی سرگردان که با نثار محبت و عشق همراه بوده، برگ زرینی از دفتر افتخارات شهروندان گلپایگانی به شمار رفته و الگویی از تعامل انسان و حیوان را در دایره هستی به نمایش می‌گذارد. اشک‌های فراق و شوق احسان مدنی را قدر نهاده و نمادی از زیبایی اندیشه و مسئولیت انسان در قبال طبیعت قلمداد می‌کنیم.