‌چالش حضور زنان در مجلس خبرگان

آیت‌الله اراکی، عضو هیئت‌رئیسه مجلس خبرگان رهبری، روز گذشته با اشاره به امکان حضور بانوان در مجلس خبرگان رهبری گفت: منع قانونی وجود ندارد که خانم‌ها عضو خبرگان شوند، اما یا خانم‌هایی که واجد شرایط هستند جلو نمی‌آیند یا برخی نتوانستند شرایط حضور را محقق کنند و در کسب شرایطی که در عضویت وجود دارد موفق نبودند. البته این نخستین بار نیست که بحث نامزدی زنان در مجلس خبرگان مطرح می‌شود و سال ۹۳ نیز قربانعلی دری‌نجف‌آبادی، عضو هیئت‌رئیسه مجلس خبرگان رهبری، گفته بود حضور زنان در انتخابات خبرگان رهبری ایرادی ندارد.

به گفته او «در شرایط نامزدی انتخابات خبرگان رهبری، به جنسیت نامزدها اشاره نشده است، اما شرایط افراد باید به تأیید فقهای عضو شورای نگهبان برسد. از‌جمله شرایط نامزدی این انتخابات، اشتهار به دیانت، اجتهاد در حدی که قدرت استنباط بعضی مسائل فقهی را داشته باشد و بینش سیاسی و اجتماعی است».

بحث از نبود مانع قانونی در مسیر ورود زنان به مجلس خبرگان، در حالی مکررا در فصل انتخابات این مجلس مطرح می‌شود که چالش رد صلاحیت برای زنانی که نامزد شوند نیز وجود دارد و این پرسش با جدیت مطرح می‌شود که آیا زنان امکان و توان عبور از این موقعیت مردانه را دارند؟

زنان سال‌ها‌‌ست صندلی‌ای در مجلس خبرگان نداشته‌اند؛ تا جایی که شاید‌ این روزها ذهن پرسشگر افکار عمومی حضور زنان د‌ر مجلس خبرگان را یک تابوشکنی بد‌اند‌، همان‌گونه که حضور یک زن د‌ر مجلس خبرگان قانون اساسی د‌ر سال 58 یک تابوشکنی بود‌ و بسیاری با حضور آنان به‌صراحت مخالفت کرد‌ه بود‌ند‌، اما یک زن د‌ر مقابل مخالفان ایستاد‌ و نمایند‌ه شایسته‌ای د‌ر این مجلس بود‌. اولین بار «منیره علی» مشهور به «منیره گرجی» (متولد‌ ۱۳۰۸، تهران) با تحصیلات حوزوی عضو مجلس خبرگان قانون اساسی شد‌. او با کسب 50.7 درصد‌ از کل آرا، به عضویت اولین مجلس خبرگان ایران د‌رآمد‌. انتخاب وی به‌عنوان تنها زن عضو مجلس خبرگان قانون اساسی، اعتراض برخی از منتخبان این مجلس را برانگیخت؛ «آنان تهد‌ید‌ کرد‌ند‌ این زن باید‌ برود‌ وگرنه ما مجلس را ترک می‌کنیم و او پاسخ د‌اد‌: من بر مسئولیتی که مرد‌م به من واگذار کرد‌ه‌اند‌، استوارم؛ هرکس نمی‌تواند‌ حضور یک زن را تحمل کند‌، برود‌».

او تا پایان دور نخست ماند اما تاب دور دوم مجلس خبرگان را نداشت و پس از پایان د‌وره مجلس خبرگان قانون اساسی به تد‌ریس د‌ر حوزه علمیه خد‌یجه کبری‌(س) و مرکز تربیت معلم شهید‌ رجایی مشغول شد‌.

به‌هرحال در رابطه با مجلس خبرگان رهبری، یا زنان نامزد نشده‌اند یا در صورت حضور رد صلاحیت شده‌اند. البته یک بار یک زن توانسته از سد شورای نگهبان عبور کند؛ اولین بار در مجلس سوم، 9 زن نامزد انتخابات مجلس خبرگان رهبری شدند و فقط یک زن مجتهده توانست از مسیر شورای نگهبان عبور کند و صلاحیتش احراز شود. صلاحیت زهره صفاتی تأیید شد اما او پیش از روز انتخابات و آغاز رأی‌گیری‌ها انصراف داد و در مصاحبه با روزنامه کیهان اعلام کرد به دلیل مخالفت آیت‌الله صافی‌گلپایگانی با کاندیداتوری او، انصراف داده است.

خانم صفاتی همچنین توضیح داده بود: «یک شخصیتی مثل آیت‌الله صافی که می‌دانیم ایشان خیلی اهل احتیاط است، موقعی که مردم یکی، دو بار از بنده خواستند کاندیدای خبرگان شوم، ایشان گفته بود صددرصد رأی می‌آورد، ولی ما نمی‌خواهیم این باب بشود. بعد به من تلفن زدند و مخالفت کردند و من کنار آمدم». این در حالی بود که از هشت نامزد زن دیگر، تعدادی همان ابتدا انصراف دادند و مابقی رد صلاحیت شدند. صفاتی اگر انصراف نداده بود، شاید امروز حضور زنان در انتخابات مجلس خبرگان رهبری دیگر تابو نبود و توانایی زنان مجتهده برای حضور در چنین جایگاهی به رسمیت شناخته شده بود.

هرچند این انصراف پایان تلاش زنان نبود و در مجلس پنجم، 16 زن نامزد شدند که نام دو زن بیش از همه جلب توجه می‌کرد؛ یکی عصمت سوادی، شاگرد درس خارج مقام معظم رهبری و دارای مدرک دکترای فقه و حقوق اسلامی دانشگاه آزاد مشهد ‌و دیگری مرحوم اعظم طالقانی، نماینده مجلس اول شورای اسلامی که هر دو به همراه دیگر زنان از ورود به رقابت انتخاباتی بازماندند.

سال ۹۸ هم در رقابت میان‌دوره‌ای مجلس خبرگان رهبری یک زن تا مرحله آزمون پیش آمد که نامش منتشر نشد و گویا نامزدی از استان فارس بود. در انتخابات مجلس پنجم، فارس یک نماینده به نام طاهره بلنداقبال (مدیر مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت شهید اقبال) داشت که او هم مانند سایر زنان آن دوره با رد صلاحیت مواجه شد. به‌هرحال در آن مرحله هم زنی به مجلس خبرگان رهبری راه نیافت و امسال هم در بزنگاه ثبت‌نام انتخاباتی نامزدها، حضور زنان خبرساز نشد‌.