از نشست شورای حکام تا مبادله زندانیان دوتابعیتی با پول‌های بلوکه شده

نشست فصلی شورای حکام تا ساعاتی دیگر در وین برگزار می‌شود و براساس اخبار موجود با توجه به سطح همکاری های ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نشست این دوره نیز خبری از صدور قطع‌نامه جدیدی علیه ایران نیست و کشورهای غربی نیز به صدور بیانیه‌ای اکتفا خواهند کرد. به نظر می‌رسد آنچنانکه وال استریت ژورنال پیش از این مدعی شده بود «ایران تولید اورانیوم غنی شده در سطح نزدیک به استفاده نظامی را به شکل قابل توجهی کاهش داده است. یعنی مقدار کمی از ذخایر اورانیوم ۶۰ درصد خود را رقیق کرده و میزان آن را هم کاهش داده است». هر چند که محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در واکنش به انتشار این خبر گفته است که « روند غنی‌سازی اورانیوم در ایران طبق قانون مجلس پیش می‌رود». براساس ماده یک مصوبه مجلس که از آن به طرح «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران» یاد می‌شود:« در راستای تأمین شروط ۹ گانه مقام معظم رهبری در خصوص توافق هسته‌ای، سازمان انرژی اتمی ایران موظف است بلافاصله پس از تصویب این قانون جهت مصارف صلح آمیز، نسبت به تولید اورانیوم با غنای ۲۰%اقدام و سالانه به میزان حداقل ۱۲۰ کیلوگرم آن را در داخل کشور ذخیره کند و همچنین سازمان مذکور موظف است نیاز کشور برای مصارف صلح آمیز به اورانیوم با غنای بالای ۲۰ درصد را به طور کامل و بدون تأخیر تأمین کند». اگر چه در این ماده قانونی اشاره‌ای به غنی سازی تا سطح 60 درصد نشده است اما محمد باقر قالیباف رئیس فعلی مجلس معتقد است که «غنی سازی ۶۰ درصد در شرایطی که طرف های مقابل برجام دنبال تحمیل خواسته های خود با ترکیبی هماهنگ شده هستند، اتفاقی دوران ساز و قدرت آفرین بود».

توافق ننگینی که اساس مذاکرات هسته‌ای است

جالب است در حالیکه مخالفان دولت های یازدهم و دوازدهم با ننگین خواندن توافق جامع هسته‌ای ایران یا «برجام» به دنبال زیر سؤال بردن آن هستند هنوز نیز پایه و اساس مذاکرات هسته‌ای خود با کشورهای غربی را بر اساس این توافق به پیش می‌برند و از توافقات پیش رو هم با عناوینی چون «سند سپتامبر» یاد می‌کنند. حسین امیر عبدالهیان، وزیرامورخارجه کشورمان در همین رابطه با بیان اینکه سلطان عمان طرح و ابتکاری را روی میز گذاشت ودرچارچوب آن گفت‌وگو‌هایی را به طور غیرمستقیم با آمریکایی‌ها داشتیم، تصریح می‌کند:« در بخشی از گفت‌وگو‌ها قطر به عنوان واسطه عمل کرد. اکنون روی میز دو سند داریم. یک سند در مورد آزادسازی پول‌های ایران است که امیدوارم طی دو سه هفته آینده این پول‌ها با روندی که پیش می‌رود و فعلا در مسیر درست قراردارد به حساب موردنظر بانک مرکزی وارد شود». او با رد اخباری که می‌گویند پولهای آزاد شده ایران صرفا قرار است که برای مصارفی چون خرید دارو و یا مواد غذایی صرف شوند، می‌افزاید :« به هیچ‌وجه موارد مصرف این پول‌ها موضوع نفت در مقابل غذا نخواهد بود، اما کالا‌های تحریمی و دو‌منظوره شامل حال توافق ما نیست».

مذاکراتی که امیرعبدالهیان به آن اشاره می‌کند طی سالهای گذشته با هدایت «رابرت مالی»، مذاکره کننده ارشد آمریکایی و نماینده ویژه آمریکا در رابطه با ایران دنبال می‌شد که با کنار گذاشته شدن این فرد، کار به «برت مک‌گرگ» فرد نزدیک به رئیس شورای امنیت ملی آمریکا – جک سولیوان – سپرده شد. از این رو اینطور برآورد می‌شود که از این پس با حضور او نقش گسترده‌تری به سولیوان در روند مذاکره با ایران داده خواهد شد؛ موضع برت مک گرگ به نسبت موضع رابرت مالی – که به جریان مدافع احیای برجام در ساختار سیاست خارجی آمریکا نزدیک‌تر است - سرسختانه‌تر خواهد بود.

مفاد سند سپتامبر چیست؟

مفاد توافقی که وزیرامورخارجه از آن به عنوان «سند سپتامبر» یاد می‌کند دارای گزاره های مختلفی مانند این موارد است. ابتدا اینکه سطح غنی سازی به بیش از 60 درصد افزایش پیدا نکند و سطح انباشت هم در همین وضعیت باقی بماند. موضوعی که احتمالا در گزارش آتی آژانس نیز به آن اشاره خواهد شد؛ گفته می‌شود احتمالا ایران برای دستیابی به سطح انباشت 60 درصد و یا پایین تر اقدام به رقیق سازی اورانیوم فعلی خود کرده است. از جمله موارد احتمالی در سند سپتامبر می‌تواند ثابت نگهداشتن تعداد سانتیرفیوزهای پیشرفته ایران در میزان فعلی آن باشد. در همین رابطه نیویورک‌تایمز با اشاره به بخش دیگری از جزئیات این توافق نوشته است:« براساس توافق نانوشته‌ای ایران تعهد داده است تا از حمله به نیروهای آمریکایی در عراق و سوریه توسط گروه ‌های منتسب به خود جلوگیری کند، همکاری‌ هایش با بازرسان آژانس بین ‌المللی انرژی اتمی را تقویت کرده و از فروش موشک بالستیک به روسیه خودداری کند و در مقابل آمریکا متعهد می‌‌شود از وضع تحریم‌ های جدید اجتناب کرده، نفتکش ‌های خارجی حامل نفت ایران را توقیف نکند و به دنبال تصویب قطع‌نامه ‌های جدید در شورای امنیت سازمان ملل متحد و آژانس بین‌ المللی انرژی اتمی علیه ایران نباشد».

آنچه در این روزنامه آمریکایی در رابطه با ارائه موشک های بالستیک ایران به روسیه ارائه شده است موضوع یکی از سؤالات روزنامه اطلاعات از وزیر امورخارجه در گفت‌وگوی اختصاصی با این روزنامه است که امیر عبدالهیان در این رابطه می‌گوید:« هفت ماه از مذاکره اوکراینی‌ها با نظامیان ما در عمان می‌گذرد و رفته‌اند که سند بیاورند و بگویند پهپاد ایرانی استفاده شده است، ولی تا امروز نتوانستند. بار‌ها از طریق اروپایی‌ها پیغام دادم و با وزیر خارجه اوکراین تماس گرفتم که این ادعا را یا تکرار نکند یا اگر پهپاد ایرانی استفاده شده است سند آن روی میز گذاشته شود». وی تاکید می‌کند:« برای ما هم مهم است بدانیم روسیه‌ای که می‌گوید از پهپاد ایرانی استفاده نکرده واقعاً از ان استفاده کرده است یا نه. اگر (اوکراینی ها) سندی دارند نشان دهند و اگر چنین چیزی باشد ما پاسخ‌گو هستیم».

یکی از بخش های قابل توجه دیگر در مورد توافق آتی ایران و آمریکا در رابطه با مبادله زندانیان دو تابعیتی ایرانی – آمریکایی با 6 میلیارد پول بلوکه شده ایران در کره جنوبی است که به نظر می‌رسد در روزهای پایانی هفته جاری انجام شود؛ اینطور گفته می‌شود که علاوه بر 6 میلیارد دلار مذکور، بخشی از بدهی عراق به ایران نیز آزاد خواهد شد اما میزان پول آزاد شده تنها در این میزان باقی خواهد ماند چرا که قطعا واشنگتن خواهان دریافت امتیاز بیشتری از تهران در قبال اقدامات آتی است و به دلیل اینکه ایران نمی‌خواهد و یا نمی‌تواند امتیاز جدیدی را ارائه کند میزان تفاهم یا توافقات صورت گرفته در سطح فعلی خود تا زمان برگزاری انتخابات ریاست حمهوری آمریکا باقی خواهد ماند.

وضعیت مذاکرات هسته‌ای ایران

آیا مذاکرات هسته‌ای ایران به بعد از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا موکول می‌شود؟ پاسخ این سؤال خیر است. یعنی احتمالا مذاکرات ایران با 1+4 و البته آمریکا کماکان ادامه خواهد داشت و طرفین تا زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، به صورت مذاکره برای مذاکره این روند را ادامه خواهند داد. از سوی ایران احتمالا نماینده وزارت خارجه در نشست‌ها حضور خواهد داشت و از سوی طرف آمریکایی هم به دلیل هم سطح نبودن «برت مک گرگ» با دیگر نمایندگان حاضر در نشست احتمالا فرد دیگری عنوان نمایندگی آمریکا را عهده دار خواهد شد؛ به نظر می‌رسد به دلیل عدم تجربه کافی «آبرام پیلی» متخصصان دیگری نیز در نشست های آتی ایران و 1+4 و آمریکا، او را همراهی کنند.