عباس عبدی در گفت‌و‌گو با «شبکه شرق»:
تصویب لایحه عفاف و حجاب شکاف بین حاکمیت و مردم را بیشتر می‌کند/حال اگر بخواهیم مطابق رای و نظر امام علی عمل کنیم باید نظر اکثریت را لحاظ کرد/هیچ قانونی نمی‌تواند از پس مردم بربیاید
عباس عبدی، تحلیلگر در مورد تلاش دستگاه‌ها برای تصویب قانون جدید در حوزه حجاب می‌گوید: « حاکمیت با میلیون‌ها زن و مرد مواجه است که البته اینجا بیشتر مد نظرم خانم‌ها هستند که هر کدام شیوه ای را برای دور زدن و مواجه شدن با قانون بلد هستند. به این نکته توجه کنید که هیچ قانونی نمی‌تواند از پس مردم بربیاید.»
«لایحه عفاف و حجاب» چراغ دیگری از اختلاف میان اصولگرایان را روشن کرده‌است. زمانی که بخش‌هایی از این لایحه رسانه‌ای شد، قوه قضاییه آن اعلام کرد تغییرات اعمال شده از سوی دولت صورت گرفته‌است و خبرگزاری این دستگاه با انتشار مطالبی توپ را به زمین دولت انداخت. دولت هم اذعان کرد که تغییر چندانی در لایحه ایجاد نکرده‌است. با این حال لایحه مجددا در دولت اصلاح و امروز وزیر ارشاد اعلام کرد که این لایحه در مرحله جمع‌بندی است و به زودی به مجلس ارسال می‌شود. با این حال آتش اختلاف میان تندروهای اصولگرا و بخش دیگری از این جریان که بعد از رسانه‌ای شدن لایحه بالا گرفته‌بود، همچنان قابل مشاهده است. عباس عبدی، تحلیلگر معتقد است حتی اگر قانون در این حوزه تدوین شود معلوم نیست قابلیت اجرا داشته‌باشد و مردم زیر بار اجرای آن بروند.
به نظر شما تندروهای مجلس می‌توانند در تصویب لایحه عفاف و حجاب دست بالا را داشته‌باشند یا مجلس به سمت و سوی دیگری می‌رود؟
اظهار نظر در این رابطه کمی دشوار است؛ به این دلیل که انسجامی درون ساختار سیاسی وجود ندارد و با بن‌بست و بحران مواجه شده‌است. بخشی از ساختار مانند دستگاه قضایی که مسوولیت در حوزه جرم‌انگاری دارد، رویکردی مختص به خود در قبال مساله حجاب اتخاذ کرده‌است. بخشی هم که مسئولیتی در این حوزه ندارد قانونی می‌نویسد و گویا برایشان مهم هم نیست که این قانون اجرا می‌شود یا مسیر دیگری را طی می‌کند. همچنان که توجه ندارند همین قانون موجود هم اصلا اجرا نمی‌شده. به نظر می‌رسد قصدی وجود ندارد که به صورت ریشه‌ای بررسی کنند اصلا چرا این قانون اجرا نمی‌شود.
البته اصولا قانون خیلی معنای دقیقی در جامعه ایران ندارد. در این زمینه انگار بیشتر می‌خواهند تکلیفی را از دوش خودشان بردارند و بگویند ما قانون نوشتیم. مصداق روشن آن هم قانون به کارگیری و استفاده از ماهواره است. واقعا نمایندگان مجلس برایشان سوال پیش نمی‌آید که چرا این قانون اجرا نمی‌شود؟ این توهین به حکومت و مجلس و قانون نیست که یک قانونی موجود است اما اجرایی نمی‌شود؟ با این حال متولیان امر در برابر این پرسش‌ها سکوت می‌کنند. بنابراین ممکن است دوباره قانونی نوشته شود ولی انجام نشود. البته احتمال دیگری هم وجود دارد و این است که بالادست مجلس مساله را حل کند و اجازه ندهد که به لحاظ قانونی تندروی در حوزه حجاب انجام شود.
لایحه حجاب این سوال را هم پیش آورده که اگر تا به حال قانونی وجود نداشته یا محدود به همان تبصره یک ماده در قانون مجازات اسلامی بوده پس این همه سال با استناد به چه قانونی برخورد با «بی‌حجابی یا بدحجابی» انجام می‌شده‌است؟
اساسا قانون معنایی ندارد و تمام کارهایی که انجام شده در این حوزه غیرقانونی بوده‌است. گشت ارشاد و ارشاد کردن مردم اصلا در قانون نیامده‌است. فرض کنید اگر یک قاتل را بگیرند، ارشاد می‌کنند؟ نه، به دادگاه می‌برند، آنجا رسیدگی می‌کنند و مطابق قانون حکم می‌دهند. ضابط اساسا در مقام ارشاد نیست که کسی را ببرد جایی و برایش کلاس ارشادی برگزار کند. این موارد من در آوردی است. چون نمی‌توانند قانون مربوط به عدم داشتن حجاب شرعی را که امر کیفری و مجرمانه تلقی شده، نمی‌توانند، اجرایی کنند.
تصویب چنین قانون سختگیرانه‌ای شکاف چقدر در تعمیق شکاف حاکمیت و ملت تاثیر دارد؟
این شکاف الان هم به وجود آمده است. تصویب این لایحه این شکاف را تشدید می‌کند چون مردم حس می‌کنند که ساختار هیچ توجهی به نظرات آنها ندارد. از سویی در عمل هم نمی‌توانند این قانون را اجرایی کنند. مردم در برابر اجرای این قانون مقاومت می‌کنند. از نظر من مجریان هم نمی‌توانند، اجرا کنند بنابراین هر روز مشکلات بیشتر از پیش می‌شود.
برخی از کارشناس‌ها سرنوشت این لایحه را مانند ماهواره می‌دانند که بعد از سال‌ها تلاش از سوی مجریان در آخر مسکوت گذاشته شد. اگر شهروندان زیر بار قانونی نروند، قانون روی کاغذ می‌تواند بر کسی تحمیل شود؟
اساسا قانون باید مورد پذیرش اکثریت عموم باشد، قابلیت اجرایی و فلسفه روشنی داشته باشد. قانونی که مجلس می‌خواهد به این شکل بنویسد هیچ کدام از این فاکتورها را ندارد. بنابراین پیشاپیش محکوم به شکست است.
آیا انتخابات پیش روی مجلس می‌تواند باعث شود خروجی لایحه حجاب سختیگرانه نباشد؟
به نظرم در شرایط کنونی خیلی نمی‌توان در مورد انتخابات صحبت کرد ولی به نظرم چون می‌دانند که زمینه اجرای چنین قانونی وجود ندارد، بنابراین عده‌ای از نمایندگان می‌کوشند با آن مخالفت کنند نه این که آن را تشدید کنند. در مجموع فکر می‌کنم انتخابات چندان اهمیتی ندارد و لایحه حجاب تحت تاثیر آن قرار نمی‌گیرد.
در این مدت برخی از حقوقدانان به تعارض مواردی از لایحه حجاب با اصولی از قانون اساسی اشاره کرده‌اند با این وصف آیا به نظر این لایحه از فیلتر شورای نگهبان گذشته و به قانون شورای نگهبان تایید شود؟
حقوقدان‌ها باید درباره جزئیات این لایحه نظر بدهند ولی به طور کلی اگر ساختار تصمیم گرفته باشد که قانون را تلطیف کند، شورای نگهبان متناسب با آن تفسیرهایی را انجام خواهد داد.
به هر حال اگر مطابق رای و نظر امام علی بخواهیم عمل کنیم باید نظر اکثریت را لحاظ کرد. امام در نامه به مالک اشتر این موارد را به صورت صریح و روشن گفته است. اما به نظر می‌رسد به بن بست رسیده‌اند. بن‌بست‌شان تعارضی است بین حفظ منافع یک گروه اقلیت و رعایت رویکردها و ارزش‌های اکثریت و این دو با هم قابل جمع نیست.
به نظر شما آیا باید منتظر قوانین سختگیرانه ای در خصوص حجاب باشیم؟
به نظرم اصلا قوانین مشکلی را حل نمی‌کند. به این دلیل که موضوعات هم که در این حوزه قبلا جرم‌انگاری شده، قابلیت اجرا نداشته‌است. مسئولان هنوز توجهی به اصل ماجرا ندارند. فکر می‌کنند می‌توانند مساله را با سختگیری حل کنند. در حالی که قابل حل نیست. حاکمیت با میلیون‌ها زن و مرد مواجه است که البته اینجا بیشتر مد نظرم خانم‌ها هستند که هر کدام شیوه ای را برای دور زدن و مواجه شدن با قانون بلد هستند. به این نکته توجه کنید که هیچ قانونی نمی‌تواند از پس مردم بربیاید.
مثلا ممکن است از مردم بخواهند یکسری حرف‌ها را نگویند، خب نمی‌گویند اما ده‌ها راه دیگر را بلدند که آن حرف‌ها را به شیوه‌های مختلف بگویند که مصداق جرم نباشد. قانون را دور می‌زنند. با زور نمی‌شود مردم را برای راهی قانع کرد. مثلا در رابطه با حجاب، همین قانونی که نوشته‌اند ممکن است یک عده را مجبور کند در یک مکان‌هایی حجاب را رعایت کنند ولی بسیاری افراد دیگر به شکل‌های دیگر عمل می‌کنند و ممکن است در برخی مکان‌ها حجاب را رعایت نکنند. بنابراین باید رویکردشان را تغییر بدهند.
وضع قانون سختگیرانه در این رابطه مثل داستان ورزشکاری است که وزنه صد کیلویی را بارها امتحان کرده ولی نمی‌تواند وزنه را بلند کند اما درخواست وزنه صد و بیست کیلویی می‌دهد. خب اگر این ورزشکار می‌توانست وزنه اول را بر می‌داشت که سبک‌تر بود. در رابطه با حجاب هم کارهای قبلی را نتوانسته‌اند، انجام بدهند و حالا می‌خواهند قوانین سختگیرانه وضع کنند.
