گزارش «شرق» از آزادی مشروط مهدیه اسفندیاری در فرانسه و معادلات پیش روی تهران-پاریس:
یخ روابط تهران و اروپا در آستانه ذوب؟
در صورت تحقق تبادل میان تهران و پاریس، این رخداد می‌تواند نخستین نشانه از شکستن سکوت و یخ روابط ایران و اتحادیه اروپا پس از دوره‌ای از تنش و بی‌اعتمادی باشد. از زمان فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» توسط تروئیکای اروپایی و بازگشت قطعنامه‌های تعلیق‌شده شورای امنیت علیه ایران، مناسبات دو طرف در وضعیت انجماد سیاسی قرار گرفته است.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
مهدیه اسفندیاری، شهروند ایرانی بازداشت‌شده در فرانسه، پس از ۲۳۵ روز حبس، شامگاه چهارشنبه با حکم قاضی فرانسوی به صورت مشروط آزاد شد. اتهام رسمی او «حمایت تبلیغاتی از مردم فلسطین» اعلام شده بود. روز پنجشنبه، سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در تماس تلفنی با او ضمن ابراز خرسندی از این آزادی گفت که «خدا را شکر می‌کنیم. شما روی مواضع‌تان محکم ایستادید. ان‌شاءالله به‌زودی شما را در ایران خواهیم دید.» اسفندیاری نیز در این تماس با قدردانی از پیگیری‌های وزارت خارجه اظهار داشت «در تمام مدت بازداشت برای مردم ایران و سربازان اسلام دعا می‌کرده است.»
گفتنی است که پیش تر، وحید جلال‌زاده، معاون کنسولی و امور ایرانیان وزارت امور خارجه، اعلام کرده بود اسفندیاری «در کانال تبادل قرار گرفته است» و خبر داد که «ما یک بسته سیاسی و کنسولی تعبیه کردیم که هر دو کشور باید آن را اجرا کنند. امیدواریم به زودی شاهد حضور خانم اسفندیاری در کشور عزیزمان باشیم.» جلال‌زاده با انتقاد از رفتار پاریس گفت: «کشوری که مدعی آزادی است، خانم اسفندیاری را صرفا به خاطر فعالیت در یک کانال تلگرامی به نفع مردم غزه به گروگان گرفت.»
در همین حال، دستگاه قضایی ایران از صدور حکم برای دو تبعه فرانسوی بازداشت‌شده در کشور خبر داد. بنا بر اطلاعیه قوه قضائیه، این دو نفر که کارمندان سرویس اطلاعات فرانسه معرفی شده‌اند، به اتهام جاسوسی، تبانی علیه امنیت کشور و همکاری اطلاعاتی با رژیم اسرائیل محاکمه و هر یک به مجازات‌های سنگینی شامل حبس طولانی‌مدت و تبعید محکوم شده‌اند.
دادگاه طی هفت جلسه و با حضور وکلای مدافع و مترجمان رسمی برگزار شد و رأی نهایی پس از ارائه آخرین دفاعیات صادر گردید. بر اساس اعلام رسمی، این حکم قابل فرجام‌خواهی در دیوان عالی کشور است. در حالی که هم‌زمانی آزادی مشروط اسفندیاری و صدور حکم برای دو فرانسوی، در رسانه‌ها و محافل سیاسی به عنوان «هم‌زمانی معنادار» تعبیر شده، احتمال ورود پرونده‌ها به مرحله‌ای تازه از گفت‌وگوهای کنسولی میان تهران و پاریس خبر وجود دارد.
نشانه‌های آغاز یک تبادل؛ مسیر احتمالی تهران و پاریس
به نظر می‌رسد آنچه جلال‌زاده از آن با عنوان «کانال تبادل» یاد کرده، بخشی از تلاش‌های دیپلماتیک دو کشور برای حل‌وفصل هم‌زمان پرونده‌های اتباع بازداشت‌شده باشد. به نظر می رسد در هفته‌های گذشته نمایندگان دو دولت سعی در انجام این تبادل داشته اند. کما اینکه با توجه به مواضع علنی جلال زاده، معاون وزیر امور خارجه، تهران و پاریس عملاً در حال آماده‌سازی زمینه‌های یک «تبادل دوجانبه» هستند. این تبادل، در صورت تحقق، می‌تواند مشابه برخی پرونده‌های پیشین از جمله مبادله نازنین زاغری و انوشه آشوری با بدهی لندن به ایران باشد؛ یعنی در قالبی پیچیده که هم ابعاد سیاسی دارد و هم کنسولی.
استفاده از عبارت «بسته سیاسی و کنسولی» توسط جلال‌زاده حامل پیامی مهم است؛ اینکه موضوع فقط یک پرونده قضایی نیست، بلکه بخشی از گفت‌وگوی سیاسی گسترده‌تر میان ایران و فرانسه تلقی می‌شود. در چنین چارچوبی، آزادی مشروط اسفندیاری را می‌توان گام مقدماتی برای سنجش میزان آمادگی طرفین دانست.
با این حال، هنوز مقامات فرانسوی هیچ اشاره‌ای به تبادل نکرده‌اند. پاریس همواره مدعی استقلال دستگاه قضایی خود است، اما تجربه موارد مشابه نشان داده که تصمیمات قضایی در پرونده‌های امنیتی اغلب با ملاحظات سیاسی گره خورده‌اند.
گام کوچک در مسیر روابط یخ‌زده تهران و اروپا
در صورت تحقق تبادل میان تهران و پاریس، این رخداد می‌تواند نخستین نشانه از شکستن سکوت و یخ روابط ایران و اتحادیه اروپا پس از دوره‌ای از تنش و بی‌اعتمادی باشد. از زمان فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» توسط تروئیکای اروپایی و بازگشت قطعنامه‌های تعلیق‌شده شورای امنیت علیه ایران، مناسبات دو طرف در وضعیت انجماد سیاسی قرار گرفته است.
در این میان، یک تبادل انسانی یا کنسولی می‌تواند به عنوان «ژستی اعتمادساز» تلقی شود؛ اقدامی که راه را برای گفت‌وگوهای محدود، اما هدفمند درباره مسائل کنسولی، منطقه‌ای و حتی پرونده هسته‌ای باز کند. با این حال، تحقق چنین نقطه آغازی به ابتکار عمل دو طرف بستگی دارد. ایران همواره تاکید کرده که در روابط خارجی اصل را بر احترام متقابل و اقدام متوازن می‌گذارد. اگر پاریس نیز از سیاست فشار و همراهی کامل با واشنگتن فاصله بگیرد و به مسیر گفت‌وگوهای متوازن بازگردد، احتمال احیای تعامل وجود دارد.
در مقابل، هر گونه تداوم سیاست‌های تنبیهی و لحن مداخله‌جویانه از سوی فرانسه یا اتحادیه اروپا، می‌تواند تلاش‌های جاری را بی‌ثمر سازد. در شرایطی که تحولات منطقه‌ای بار دیگر جایگاه دیپلماسی را در معادلات خاورمیانه برجسته کرده است، حتی گام‌های کوچک مانند تبادل زندانیان نیز می‌تواند نقشی نمادین در کاهش تنش‌ها ایفا کند. اگر تبادل احتمالی میان تهران و پاریس عملی شود، شاید بتوان آن را نخستین گام از مسیر طولانی بازسازی اعتماد میان ایران و اروپا دانست؛ مسیری که تنها با ابتکار، صبر و جدیت سیاسی دو طرف به مقصد خواهد رسید.
آخرین اخبار سیاست را از طریق این لینک پیگیری کنید.
