معاون وزیر خارجه؛ دیگر به مذاکرات اعتماد نداریم

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

رئیس مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه گفت: ایران در برابر تلاش اروپا برای فعال‌سازی مکانیزم اسنپ‌بک دست بسته نخواهد بود و در صورت ادامه فشارها، تصمیمات سختی اتخاذ می‌کند.

سعید خطیب زاده رئیس مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه در مصاحبه با نشریه فرانکفورتر آلگمایته آلمان گفت: ما همه انگشت‌ها را روی ماشه خواهیم داشت.

مشروح این گفتگو به شرح زیر است؛

آقای معاون وزیر، دو گردشگر دوچرخه‌سوار آلمانی در حال حاضر در ایران زندانی هستند. اتهام آنها چیست؟

یکی از آنها متهم است که با سرویس‌های اطلاعاتی خارجی همکاری کرده است، البته تا جایی که من می‌دانم نه با آلمانی‌ها. نکته مهم این است که سفارت شما دسترسی کنسولی به او دارد. باید بدانید که سرویس‌های اطلاعاتی خارجی، از جمله اسرائیلی‌ها، به‌طور گسترده خارجی‌ها را جذب می‌کنند تا به ایران فرستاده شوند. متأسفانه آنها از شهروندان کشورهای دیگر سوءاستفاده می‌کنند. این بخشی از مبارزه‌ای است که علیه ایران در جریان است. بخش بزرگی از آن نیز جنگ اطلاعاتی است.

اما اتهاماتی که شما به آن اشاره می‌کنید، تنها پس از جنگ با اسرائیل مطرح شد، مدت‌ها بعد از محکومیت «مارک. ک» به دلیل ورود غیرقانونی به یک منطقه.

تصاویری که در دستگاه‌های یکی از این زندانیان کشف شد نشان می‌دهد مراکز مهم نظامی و اطلاعاتی را تحت نظر داشته است.

شخص دوم، «لِنارت مونترلوس» ۱۹ ساله، که تابعیت آلمانی-فرانسوی دارد، به ارتکاب جرمی نامشخص متهم است. محل نگهداری او برای مدت دو ماه به سفارت اطلاع داده نشد، که با کنوانسیون وین در روابط دیپلماتیک سازگار نیست.

من از جزئیات این پرونده اطلاعی ندارم. اما مطمئن هستم ایران همیشه به این کنوانسیون پایبند بوده است. من مطمئنم که سفارت از محل نگهداری او اطلاع دارد و دسترسی به او دارد.

آلمان، فرانسه و بریتانیا قصد دارند طی چند روز آینده مکانیسم «اسنپ‌بک» را فعال کنند که تحریم‌های معلق‌شده سازمان ملل علیه ایران را بازمی‌گرداند. آنها شش ماه مهلت به ایران داده‌اند، اما پاسخی از تهران دریافت نکرده‌اند. چرا؟

ما معتقدیم اروپایی‌ها هیچ حقی برای فعال‌سازی این ماده که در برجام (توافق هسته‌ای ۲۰۱۵) گنجانده شده، ندارند. این موضوع در بیانیه‌های رسمی چین و روسیه هم روشن است. فراتر از مسائل حقوقی، در خود اروپا این برداشت وجود دارد که اروپایی‌ها از زمان روی کار آمدن رئیس‌جمهور ترامپ، در موضوعات مهم بین‌المللی از جمله پرونده ایران، به‌طور فزاینده‌ای اهمیت خود را از دست داده‌اند. به نظر می‌رسد آنها می‌خواهند از این کارت «اسنپ‌بک» به‌عنوان اهرم فشار بر ایران و آمریکا استفاده کنند تا دوباره مهم جلوه کنند. اما در واقع، با این کار بیشتر بی‌اهمیت می‌شوند، زیرا آخرین کارت خود را بی‌جا مصرف می‌کنند. ایران اروپایی‌ها را به عنوان میانجی می‌دید. متأسفانه نشان دادند که توان این نقش را ندارند. اعمال فشار بر ایران یک اشتباه است، زیرا ایران را مجبور به تصمیمات سخت خواهد کرد.

چه تصمیماتی؟

گزینه‌های زیادی روی میز است.

ایران تهدید کرده که از معاهده منع اشاعه سلاح‌های هسته‌ای خارج می‌شود. آیا نمی‌ترسید این کار اسرائیل را به حمله‌ای دیگر تشویق کند؟

آمریکا و اسرائیل به مراکز اعلام‌شده‌ای حمله کردند که تحت کنترل و بازرسی دائمی بودند. پس واضح است که موضوع نگرانی آنها فعالیت‌های صلح‌آمیز ایران یا عضویت در معاهده عدم اشاعه نبود. موضوع آینده سیاست جهانی و نظم خاورمیانه و تحقق آنها آن‌طور که آنها می‌خواهند، است. موضوع نگرانی از مذاکره هم نبود چرا که ما در میانه مذاکرات بودیم که حمله کردند. ما تا چند ساعت قبل از آغاز تجاوز، پیام‌های غیرمستقیم با آقای ویتکوف (نماینده ویژه آمریکا) رد و بدل کردیم. این یعنی آنها همزمان که با ما صحبت می‌کردند، عملیات نظامی را از قبل برنامه‌ریزی کرده بودند.

برای روشن شدن: شما پس بنابراین هرگونه تمدید اسنپ‌بک را رد می‌کنید؟

ما این اقدام احتمالی برای فعال‌سازی اسنپ‌بک را ادامه تجاوز علیه ایران می‌دانیم. وقتی دولت جدید ایران آغاز به کار کرد، ما اروپایی‌ها را به مذاکره برای احیای برجام دعوت کردیم. آنها گفتند: صبر کنیم ببینیم در ایالات متحده چه می‌شود. بعد از انتخابات آمریکا گفتند: ببینیم اولویت‌های ترامپ چیست. آنها به ما گفتند: «ما نمی‌خواهیم او را تحریک کنیم.» و حالا پس از این‌همه انتظار، در استانبول و پس از حمله نظامی به ایران، اروپایی‌ها به ما می‌گویند: لطفاً بروید و با آمریکایی‌ها صحبت کنید.

این یکی از سه شرط برای تعویق اسنپ‌بک است.

ما نیازی نداریم اروپایی‌ها این را به ما بگویند. آیا واقعاً این همان نقشی است که اروپایی‌ها می‌خواهند برای خود تعریف کنند؟ به جای این، آنها باید – به‌عنوان هماهنگ‌کنندگان برجام – پیشنهادها و راهکارهای مشخصی به واشنگتن و تهران ارائه دهند. نمی‌توانند به‌سادگی بگویند با آمریکایی‌ها مذاکره کنید، به‌ویژه وقتی آنها آماده مذاکره واقعی و نتیجه‌محور نیستند.

چه پیام‌هایی هم‌اکنون از واشنگتن دریافت می‌کنید؟ ترامپ آشکارا تمایلی به ادامه مذاکرات نشان نمی‌دهد. او می‌گوید تأسیسات هسته‌ای ایران نابود شده‌اند.

ما پیام‌ها را به‌صورت غیرمستقیم دریافت می‌کنیم. اما این حمله وضعیت را از بسیاری جهات تغییر داده است. نمی‌توان به‌سادگی به میز مذاکره بازگشت، به‌ویژه وقتی مطمئن نیستیم آنها از مذاکرات جدید به‌عنوان بهانه‌ای برای جنگ دیگر استفاده نکنند.

شما پس تضمین‌های امنیتی می‌خواهید؟

ما دو چیز می‌خواهیم. نخست اینکه مذاکرات باید نتیجه‌محور باشند. دوم اینکه در طول مذاکرات خصومت‌ها متوقف شوند.

ایران تأکید دارد که طبق معاهده عدم اشاعه، حق غنی‌سازی اورانیوم دارد. آمریکا می‌گوید نباید هیچ غنی‌سازی صورت گیرد. آیا راه خروجی از این بن‌بست می‌بینید؟

ایران نمی‌پذیرد که استثنای حقوق بین‌الملل باشد. اگر آمریکا بر «غنی‌سازی صفر» اصرار کند، مقاومت شدیدی خواهد بود. اما اگر می‌خواهند مطمئن شوند ایران هرگز سلاح هسته‌ای تولید نخواهد کرد، در این‌باره می‌توان درباره خیلی چیزها گفت‌وگو کرد. اگر دوباره به مذاکرات بازگردیم، صرفاً یک مذاکره مسلح خواهد بود. ما همه انگشت‌ها را روی ماشه خواهیم داشت، زیرا به طرف مقابل اعتماد نداریم. ما دلایل کافی برای بدبینی به نیت‌های آنها داریم.

پیشنهادی مطرح شده که ایران حق غنی‌سازی را برای خود محفوظ بدارد اما برای مدتی معین از آن استفاده نکند. آیا این یک گزینه است؟

مهم این است که حق غنی سازی مورد استفاده قرار گیرد، هرچند سطح و نحوه اجرا و جزئیات قابل مذاکره است.

آیا وزیر خارجه عراقچی هنوز با نماینده ویژه آمریکا، استیو ویتکوف، تماس مستقیم دارد؟

نمی‌دانم در روزهای اخیر این تماس برقرار بوده یا نه. اما آنها وقتی لازم بود، در تماس بودند. آن کانال مستقیم وجود داشت و در صورت نیاز، هنوز هم این امکان وجود دارد.

صدر اعظم آلمان، فریدریش مرتس، گفته است اسرائیل کارهای کثیف متحدانش در ایران را انجام می‌دهد. نظر شما چیست؟

من مطمئنم او به نام ملت پرافتخار آلمان سخن نمی‌گوید. مطمئنم صدر اعظم شما وقتی تنها در دفترش نشسته است، از اینکه در کنار رژیم نسل‌کش اسرائیل ایستاده و این نقض فاحش حقوق بین‌الملل یعنی حمله به ایران و تأسیسات هسته‌ای آن را حمایت کرده، شرمنده است. مطمئنم هیچ آلمانی‌ای نمی‌پذیرد که صدر اعظم، قتل و کشتار ایرانیان بی‌گناه را «کار کثیفی» بنامد که اسرائیل برای وی انجام می‌دهد. به نظر می‌رسد صدر اعظم فریب استدلال‌های نادرست اسرائیل مبنی بر این‌که ایران در آستانه فروپاشی قرار دارد، را خورد و این حرف را زد.