تاسیسات هسته‌ای فردو کجاست و چرا اهمیت دارد؟ قلب زیرزمینی برنامه هسته‌ای ایران را بیشتر بشناسید
در روزهایی که درگیری نظامی میان ایران و اسرائیل از سطح تهدید به سطح واقعیت رسیده، و مشارکت ایالات متحده در حمله به سایت‌های هسته‌ای ایران آغاز شده، فردو بیش از هر زمان دیگری به کانون بحران بدل شده است.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
در دل رشته‌کوه‌های اطراف قم، تأسیساتی مستتر است که طی دو دهه گذشته، به یکی از شاخص‌ترین نمادهای برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران بدل شده: مرکز غنی‌سازی فردو. جایی که طراحی‌اش نه برای اهداف صنعتی، بلکه برای تاب‌آوردن در برابر جنگ و انهدام طراحی شده است. در روزهایی که درگیری نظامی میان ایران و اسرائیل از سطح تهدید به سطح واقعیت رسیده، و مشارکت ایالات متحده در حمله به سایت‌های هسته‌ای ایران آغاز شده، فردو بیش از هر زمان دیگری به کانون بحران بدل شده است.
فردو کجاست و چرا زیر کوه ساخته شد؟
سایت فردو در جنوب قم، نزدیک روستایی به همین نام، و در دل یکی از مستحکم‌ترین لایه‌های زمین‌شناسی منطقه ساخته شده است. این مرکز، بین ۸۰ تا ۹۰ متر زیر سطح کوهستان قرار دارد و نه‌تنها به‌واسطه‌ی عمق و موقعیت جغرافیایی، بلکه به‌سبب ساختار مهندسی چندلایه‌اش، از امن‌ترین تأسیسات هسته‌ای جهان به‌شمار می‌رود.
در سال‌های ابتدایی دهه ۱۳۸۰، پروژه‌ی فردو با هدف پشتیبان‌گیری از نطنز و حفاظت از ظرفیت حیاتی غنی‌سازی ایران، در خفا آغاز شد. زمانی که تهدید حملات اسرائیل و فشارهای غرب به اوج رسیده بود، ساخت این تأسیسات زیرزمینی پاسخی آشکار به این پیام بود: «ایران برنامه هسته‌ای خود را حتی در دل جنگ ادامه خواهد داد.»
معماری دفاعی فردو؛ از عمق زمین تا لایه‌های سپر
آنچه فردو را از سایر تأسیسات غنی‌سازی متمایز می‌کند، نه فقط موقعیتش، بلکه معماری پدافندی آن است. بتن‌های چندمتری مسلح، دیواره‌های فولادی در لایه‌های داخلی، تونل‌های ارتباطی مستقل، درهای ضدانفجار، سیستم‌های تهویه مقاوم در برابر حمله شیمیایی، و مهم‌تر از همه، پوشش طبیعی کوه، این مجموعه را به قلعه‌ای اتمی بدل کرده است.
اطراف سایت نیز با پدافند چندلایه شامل سامانه‌های ارتفاع‌پایین، میان‌برد و بلندبرد محافظت می‌شود؛ از جمله سامانه‌هایی نظیر سوم‌خرداد و باور۳۷۳. اما حتی اگر این پدافندها از کار بیفتند، نفوذ به عمق تأسیسات، تنها با بمب‌های خاص و به‌ندرت در دسترس، مانند GBU-57 ممکن خواهد بود. چنین قابلیتی تنها در اختیار ایالات متحده و هواپیماهایی نظیر B-2 است، نه اسرائیل.
قلب فنی فردو: سانتریفیوژها و غنی‌سازی پیشرفته
بر اساس گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، فردو محل استقرار سانتریفیوژهای پیشرفته نسل جدید نظیر IR-4 و IR-6 است. در سال‌های اخیر، ایران اعلام کرده که در این سایت، غنی‌سازی تا سطح ۶۰ درصد نیز انجام شده است؛ سطحی که گرچه هنوز زیر آستانه‌ی تسلیحاتی قرار دارد، اما فاصله‌ی زمانی و فنی کوتاهی با آن دارد.
اهمیت فردو در این است که ظرفیت آن، هم کیفی است (ماشین‌های پرقدرت)، و هم نمادین؛ چرا که انتقال غنی‌سازی به مکانی با چنین سطحی از حفاظت، اساساً پیامی راهبردی دارد: اگر تهدید به جنگ وجود دارد، ما برای ادامه هم آماده‌ایم.
فردو در نگاه دشمن؛ هدف یا مانع؟
در تحلیل‌های امنیتی اسرائیل و آمریکا، فردو همواره در صدر فهرست اهداف فوری قرار داشته، اما هرگز یک هدف ساده تلقی نشده است. تجربه‌ی حملات سایبری، خرابکاری‌های صنعتی و تهدیدات مکرر هوایی، نشان داد که آنچه بیش از هر چیز مانع حمله مستقیم به این مرکز شده، نه ملاحظات دیپلماتیک، بلکه دشواری نظامی است.
مقامات نظامی آمریکایی بارها اذعان کرده‌اند که برای حمله به فردو، تنها بمب‌های فوق‌نفوذی با توان شکافتن سنگ و بتن تا ده‌ها متر زیر سطح زمین کاربرد دارند. این یعنی بدون مشارکت مستقیم واشنگتن، اسرائیل به‌تنهایی امکان حمله مؤثر به فردو را نداشته و ندارد.
فردو؛ از تأسیسات زیرزمینی تا معماری بازدارندگی
فردو فقط یک سایت هسته‌ای نیست. در ساختار راهبردی جمهوری اسلامی، فردو بخشی از معماری بازدارندگی ملی است؛ ستون نمادین اراده‌ای که می‌گوید حتی اگر بمب‌ها هم فرود آیند، ما ادامه خواهیم داد. این نقش نمادین، چه در سطح افکار عمومی داخل، چه در محاسبات قدرت در منطقه، آن‌چنان پررنگ است که آسیب یا انهدام آن، فقط یک موفقیت نظامی برای دشمن نخواهد بود؛ بلکه ضربه‌ای روانی برای افکار عمومی و همچنین نقطه‌ای آغازین برای مرحله‌ای جدید از درگیری است.
آخرین اخبار سیاست را از طریق این لینک پیگیری کنید.
